Osmanlı Kroniklerine Göre Şehzade Korkud’un Mısır Macerası

Yıl 2019, Sayı: 47, 67 - 91, 31.12.2019

Funda Demirtaş

Öz

II. Bayezid’in yaşlılığı ve sağlığının bozulması sebebiyle son yıllarında yaşanan otorite zayıflığı, padişah hayatta iken şehzadeler arasında taht mücadelelerine sebebiyet vermiştir. Devlet erkanının da taraf olduğu bu taht yarışında dedesi II. Mehmed’in vefatı üzerine babası merkeze gelinceye kadar ona vekalet etmesi sebebiyle kendisini bir adım önde gören Şehzade Korkud, bu avantajını kaybettiği ve taht yarışında geri plana itildiği düşüncesiyle 1509 yılında ansızın Mısır’a gitmiştir. Cem Sultan hadisesine benzetilen bu habersiz gidiş, muhtemelen merkez tarafından bir utanç meselesi olarak görüldüğü için dönem ve yakın dönem Osmanlı kroniklerinin büyük bir kısmının kronolojik anlatımında ya hiç yer almamış ya da farklı bir olayın anlatıldığı dizinde satır arası bilgi olarak verilmiştir. Şehzade Korkud’un Mısır macerası, hadiseye aynı bakış açısıyla bakmayan bundan dolayı da gizleme gerekçesi duymayan daha uzak dönem Osmanlı kroniklerinde ise neden ve niçin olduğuna dair açıklamalarla kronolojik sırada zikredilmiş ancak niçinliği resmî teze uygun bir şekilde yumuşatılarak anlatılmıştır. Dönemin siyasî çekişmelerinden kaynaklanan kırgınlıklar, ilimle uğraşma ve hacca gitme isteği gibi olayın iç yüzünü yansıtmayan sebeplerle izah edilen bu gayrimeşru gidiş, görünürde Cem Sultan meselesinde olduğu gibi taht arzusundan kaynaklanmasa da arka planda bu düşüncenin izleri takip edilebilmektedir.
Bu çalışmada Şehzade Korkud’un Mısır macerasının nasıllığı ve niçinliği dönem, yakın dönem ve daha uzak dönem Osmanlı kronikleri ışığında tahlil ve değerlendirmeye tabi tutulacaktır.

Anahtar Kelimeler

II. Bayezid, Mısır, Saruhan, Sultan, Şehzade Korkud

Kaynakça

• Celâl-zâde Mustafa. Celâl-zâde Mustafa Selim-nâme. Nşr. Ahmet Uğur & Mustafa Çuhadar. 1. Baskı. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı, 1997.
• DİA. “Eşrefî”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 11: 477. İstanbul, 1995.
• EMECEN, Feridun. “Korkut, Şehzade”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 26: 205-207. Ankara, 2002.
• Feridun Ahmed Paşa. Mecmua-i Münşeat-ı Feridun Bey. İstanbul: Takvimhane-i Âmire Matbaası, 1274.
• FİSHER, Sydney Nettleton. The Foreign Relations of Turkey. Urbana: University of lllinois Press, 1948.
• Gelibolulu Mustafa Âlî. Kitâbü’t-Târîh-i Künhü’l-Ahbâr. Nşr. Ahmet Uğur & Mustafa Çuhadar & Ahmet Gül & İbrahim Hakkı Çuhadar. Kayseri, 1997.
• GÖKBİLGİN, M. Tayyib. “Korkut”. İslâm Ansiklopedisi. 6: 855-860. İstanbul, 1977.
• Halil Edhem. “Hersekoğlu Ahmed Paşa’nın Esâretine Dair Kahire’de Bir Kitâbe”. Târih-i Osmânî Encümeni Mecmuası V/28 (1330): 200-222.
• HAMMER, Joseph von. Devlet-i Osmânîyye Tarihi. Trc. Mehmed Atâ. İstanbul, 1330.
• Hoca Sadettin Efendi. Tacü’t-Tevarih. Nşr. İsmet Parmaksızoğlu. 4. bsk. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayımlar Dairesi Bşk., 1999.
• Hoca Sadettin Efendi. Tacü’t-Tevarih. Nşr. İsmet Parmaksızoğlu. 4. bsk. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayımlar Dairesi Bşk, 1999.
• İbn İyâs, Ebü’l-Berekât Muhammed b. Şihabüddin. Bedâiü’z-Zuhûr fî Vekâii’d-Duhûr. Thk. Muhammed Mustafa. Kahire, 1984.
• İŞBİLİR, Ömer. “Yük”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 44: 46-48. İstanbul, 2013.
• KALLEK, Cengiz. “Kantar”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 24: 317-320. İstanbul, 2001.
• KALLEK, Cengiz. “Müd”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 31: 457-459. İstanbul, 2006.
• Kemalpaşa-zade, Şemsüddin Ahmed b. Süleyman. Tevârih-i Âl-i Osman VII. Defter. Nşr. Şerafettin Turan. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1957.
• Kemalpaşa-zade, Şemsüddin Ahmed b. Süleyman. Tevârih-i Âl-i Osman VIII. Defter. Nşr. Ahmet Uğur. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1997.
• Matrakçı Nasuh. Rüstem Paşa Tarihi Olarak Bilinen Târîh-i Âl-i Osmân (Osmanlı Tarihi 699-968/1299-1561). Nşr. Göker İnanEd. Erhan Afyoncu. 1. Baskı. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2019.
• Matrakçı Nasuh. Tarih-i Sultan Bayezid. Nşr. Reha Bilge & Mertol Tulum. 1. bsk. İstanbul: Arvana Yayıncılık, 2015.
• Mehmed Neşri. Kitâb-ı Cihan-nümâ Neşrî Tarihi. Nşr. Faik Reşit Unat & Mehmed A. Köymen. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1957.
• Müneccimbaşı Ahmed Dede. Müneccimbaşı Tarihi. Nşr. İsmail Erünsal. Ankara: Tercüman Gazetesi, t.y.
• NAZAR, Muhammed Ömer. “Uygur Tıbbı”. Erişim: 18 Ekim 2019. https://www.turkcenindirilisi.com/turk-tarihi/uygur-tibbi-dr-muhammed-omer-nazar-h86054.html.
• SAVAŞ, Hamdi. İshak Çelebi ve Selim-nâmesi. Doktora, Erciyes Üniversitesi, 1986.
• Solak-zâde Mehmed Hemdemî Çelebi. Solak-zâde Tarihi. Nşr. Vahit Çabuk. 1. Baskı. Ankara: Kültür Bakanlığı, 1989.
• SÖYLEMEZ, Faruk. Anonim Tevârîh-i Âl-i Osman (1481-1512). Doktora, Erciyes Üniversitesi, 1995.
• Şükrî-i Bitlisî. Selîm-nâme. Nşr. Mustafa Argunşah. Kayseri: Erciyes Üniversitesi, 1997.
• TANSEL, Selâhattin. Sultan II. Bâyezit’in Siyasî Hayatı. Ankara: MEB, 1966.
• TURAN, Şerafettin. “Bayezid II”. TDV İslâm Ansiklopedisi. 5: 234-238. İstanbul, 1992.
• Tursun Bey. Târîh-i Ebü’l-Feth. Nşr. Mertol Tulum. İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti, 1977.
• UĞUR, Ahmet. The Reign of Sultan Selîm I in the Light of the Selîm-Nâme Literature. Berlin: Klaus Schwarz Verlag, 1985.
• UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı. “II inci Bayezid’in Oğullarından Sultan Kotkut”. Belleten XXX/120 (Ekim 1966): 539-601.
• Vekâyi-i Sultân Bâyezid ve Selim Han. E.H., 1416: 67 vr. TSMK.
• ZİNKEİSEN, Johann Wilhelm. Osmanlı İmparatorluğu Tarihi (1453-1574). Ed. Erhan Afyoncu. Trc. Nilüfer Epçeli. 1.bsk. İstanbul: Yeditepe Yayınları, 2011.