60-72 Aylık Çocukların Prososyal Davranışları ile Anne-Babalarının Prososyal Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 20 Sayı: 1, 1 - 17, 01.04.2018

Burcu Bağcı Çetin , Ayşe Öztürk Samur

https://doi.org/10.17556/erziefd.286651

Cited By: 10

Öz

Bu
araştırmada, okul öncesi eğitim kurumuna devam eden 60-72 aylık çocukların
prososyal davranışları ile anne-babalarının prososyal davranışları arasındaki
ilişkinin incelenmesi,  çocukların prososyal davranışlarının çeşitli
değişkenlere göre (cinsiyet, kardeş sayısı, okul öncesi eğitim kurumuna devam
etme süreleri) farklılaşıp farklılaşmadığının belirlenmesi amaçlanmıştır.
Araştırmanın örneklemini tesadüfî örnekleme yöntemi ile belirlenmiş 200 çocuk
ve  anne-babaları oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak Bağcı (2015) tarafından Türkçe’ ye
uyarlanarak geçerlik güvenirlik çalışması yapılan “Çocuk Prososyallik Ölçeği”
ve “Yetişkin Prososyallik Ölçeği” 
kullanılmıştır.
Veriler
SPSS 20 ve Lisrel paket programı ile analiz edilmiştir.

Araştırma
sonucunda, anne-baba prososyallik puanı ile çocuk prososyallik puanları
arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki gözlenmiştir. ÇPÖ öğretmen formu puanlarının  kızlar lehine, ÇPÖ anne formu puanlarının
kardeş sayısı değişkenine göre anlamlı bir farklılık gösterdiği tespit
edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

okul öncesi eğitim, prososyal davranış

Kaynakça

• Acun-Kapıkıran, N., Kapıkıran, Ş. ve Başaran, B. I. (2010). Psikolojik danışma ve rehberlik öğrencilerinin empatik eğilimler ve algıladıkları anne ve baba olumlu sosyal davranışları: Cinsiyetin farklılaştırıcı rolü. Ege Eğitim Dergisi, 1(11): 1–19.
• Altay, F. B. ve Güre, A. (2012). Okul öncesi kuruma (Devlet-Özel) devam eden çocukların sosyal yeterlik ve olumlu sosyal davranışları ile annelerinin ebev-eynlik stilleri arasındaki ilişkiler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(4).
• Avcı, N. (1995). Anasınıfı öğretmenlerinin kişiliği ile çocukta sosyal gelişimi destekleyen davranışları sergilemesi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Bilim Uzmanlığı Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Bandy, R., & Wilhelm, O. M. (2007). Family structure and income during childhood and subsequent prosocial behavior in young adulthood. In Working Papers, Department of Economics, IUPUI.
• Baran, G. (2005). Dört-beş yaş çocuklarının sosyal davranışlarının ve aile or-tamlarının incelenmesi. Çağdaş Eğitim Dergisi, (321).
• Baykan, S., Temel, Z. F., Ömeroğlu, E., Bulduk., Ersoy, Ö., Avcı, N. ve Turla, A. (1995). Ankara’da farklı sosyo-ekonomik düzeydeki 0-6 yaş çocuklarının gelişim durumlarının incelenmesi üzerine bir araştırma. Gazi Üniversitesi Mesleki Eğitim Fakültesi, Ankara.
• Bee, H., & Denise, B. (2003). The developing child (10th ed). U.S.A: Pearson.
• Bekman, S. (1998). Eşit fırsat, anne-çocuk eğitim programının değerlendirilmesi. İstanbul: Anne Çocuk Eğitim Vakfı Yayınları.
• Bierhoff, H.W. (2002). Prosocial behaviour. Psychology Press.
• Bower, A. A. (2012). What we do when children are good: How parents reinforce their preschool children’s prosocial behaviors, and the effectiveness of these strategies across contexts. Master’s thesis, University of Nebraska, Omaha, (UMI Number: 1515370).
• Caprara, G. V., Steca, P. Zelli, A., & Capanna, C. (2005). A new scale for measuring adults’ prosocialness. European Journal of Psychological Assessment, 21, 77-89. doi:10.1027/1015-5759.21.2.77
• Carlo, G., & Randall, B. A. (2001). Are all prosocial behavior equal? A socioecologi-cal developmental conception of prosocial behavior. Advances in Psycholo-gyResearch, 2, 151-170.
• Cüceloğlu, D. (1998). İnsan ve davranışı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Çağdaş, A. (1997). İletişim dilinin 4-5 yaş çocuklarının sosyal gelişimine etkileri. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Çiftçi, O. (1991). Çocuğun sosyalleşmesinde ailenin rolü. Aile ve Toplum Dergisi, 1(2), 19-21.
• Çimen, S. (2000). Ankara’da üniversite anaokullarına devam eden beş-altı yaş çocuklarının psiko-sosyal gelişimlerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Diener, M. L., & Kim, D. (2004). Maternal and child predictors of preschool chil-dren’s social competence. Applied Develop¬mental Psychology, 25, 3-24.
• Dinç, B. (2002). Okul öncesi eğitimin 4–5 yaş çocuğunun sosyal gelişimine etkileri konusunda öğretmen görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı.
• Driscoll,A., & Nagel, N. G. (2008). Early childhood education birth-eight, The world of children, families, and educators (4th edition). New Jersey: Pearson Edu-cation.
• Duru, E. (2002). Öğretmen adaylarında kişi-durum yaklaşımı bağlamında yardım etme davranışı eğilimi, empati ve düşünme stilleri ilişkisi ve bu değişkenlerin bazı psikososyal değişkenler açısından incelenmesi. Yayın-lanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Eisenberg, N., & Fabes, R. (1998). Prosocial development. In W. Damon ve N. Ei-senberg (Eds.), Handbook of child psychology: Social, emotional, and per-sonality development, 3, 701–778. New York, NY: Wiley
• Eisenberg, N., Carlo, G., Murphy, B., & Court, P. V. (1995). Prosocial development in late adolescence: a longitudinal study. Child Development, 66, 1179-1197.
• Eminoğlu, B. (2007). Dört-beş yaş çocuklarının sosyal davranışları ile ebeveyn davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Ün-iversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Er-Gazeloğlu, C. (2000). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin psiko-sosyal gelişimine ana-baba tutumunun etkisinin incelenmesi. Bilim Uzmanlığı Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Fabes, R. A,, Carlo, G., Kupanoff, K., & Laible, D. (1999). Early adolescence and prosocial/moral behavior: Pt. 1. The role of individual processes. Journal of Early Adolescence, 19, 5-16.
• Gander, M.J., & Gardiner, H.W. (1996). Çocuk ve ergen gelişimi (3. baskı). Yayına Hazırlayan: Bekir Onur. Ankara: İmge Kitabevi.
• Gizir, Z. (2002). Anaokuluna devam eden dört-beş yaş çocuklarında sosyal dav-ranışların gelişimi ile benlik saygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Glazer, J.I. (1991). Literature for young children. (3rd ed.). Canada: Collier Mac-millan.
• Grusec, J. E. (2006). The development of moral behavior and conscience from a socialization perspective. In M. Killen ve J. G. Smetana (Eds.), Handbook of moral development, 243-265. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Güngör, A. (2002). Gelişim ve öğrenme. Toplumsal ve duygusal gelişim. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Günindi, N. (2008). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden altı yaş çocuklarının sosyal uyum becerileri ile anne-babalarının empatik beceriler arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Hay, D. F., & Cook, K. V. (2007). The transformation of prosocial behavior from infancy to childhood. In C. A. Brownell ve C. B. Kopp (Eds.), Socioemotion-al development in thetoddler years: Transitions and transformations,100-131. New York, NY: Guilford Press.
• Hoffman, M. L. (2000). Empathy and moral development: Implications for caring andjustice. New York: Cambridge University Press.
• Kenward, B., & Dahl, M. (2011). Preschoolers distribute scarce resources according to the moral valence of recipients’ previous actions. Developmental Psy-chology, 47, 1054–1064.
• Knafo, A., & Plomin, R. (2006). Prosocial behavior from early to middle childhood: Genetic and environmental ınfluences on stability and change. Developmen-tal Psychology, 42, 771–786.
• Koçak, N. ve Tepeli, K. (2004). 4-5 yaş çocuklarının sosyal ilişkiler ve işbirliği dav-ranışlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi I. Uluslararası Okul Öncesi Eğitimi Kongresi. Kongre Kitabı. (2006), 2, 9-13.
• Kumru, A., & Edwards, C. P. (2003). Gender and adolescent prosocial hehavior within the Turkish family. Poster presented atthe biennial meeting of the So-ciety for Research in Child Development, Tampa, FL.
• Kumru, A., Carlo, G., & Edwards, C.P. (2004). OSDların ilişkisel, kültürel, bilişsel ve duyuşsal bazı değişkenlerle ilişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 19(54), 109-125.
• Laibe, D., Carlo, G., Torquati, J., & Ontai, L. (2004). Children’s perception of family relationships as assessed in doll story comletion task: Links to parenting, so-cial competence, and externalizing behavior. Social Development, 13(4), 551-569.
• Lefebvre, P., & Merrigan, P. (1998). Family background, family income, maternal work and child development. Working Paper, 78, Department of Economics, Québec à Montréal University.
• Miller, P. A,, Eisenberg, N., Fabes, R. A., & Shell, R. (1996). Relations of moral rea-soning and vicarious emotion to young children's prosocial behavior toward peers and adults. Development Psychology, 32, 2 10-2 19.
• Mussen, P., & Eisenberg, N. (2001). Prosocial development in context. In A. C. Bo-hart ve D. J. Stipek (Eds.), Constructive and destructive behavior. Implica-tions for family, school, and society (pp. 103-126). Washington, D.C.: Amer-ican Psychological Association.
• Öğretir, A. D. (1999). Alt ve üst sosyo ekonomik düzeydeki 6 yaş çocuklarının sosyal oyun davranışlarıyla anne-baba tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Özbey, S. (2009). Anaokulu ve anasınıfı davranış ölçeği’nin (PKBS–2) geçerlik güvenirlik çalışması ve destekleyici eğitim programının etkisinin incelen-mesi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özgüven, İ. E. ( 2001 ). Ailede iletişim ve yaşam. Ankara: Pegem Yayınları.
• Pratt, M.W., Skoe, E. E., & Arnold, M. L. (2004). Care reasoning development and family socialisation patterns in later adolescence: A longitudinal analysis. In-ternational Journal of Behavioral Development, 28, 139–147.
• Roberts, W., College, C., & Strayer, J. (1996). Empathy, emotional expressiveness, and prosocial behavior. Child Development, 67, 449-470.
• Sarı, E. (2007). Anasınıfına devam eden 5-6 yaş grubu çocukların, annelerinin çocuk yetiştirme tutumlarının, çocuğun sosyal uyum ve becerilerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Semiz, C. (1998). Aile içi ilişkiler ve çocuk. III. Aile Şurası Bildirileri Devlet Bakanlığı Aile Araştırma Kurulu Başkanlığı.
• Strayer, J. (1985). Child rating questionnaire. Unpublished manuscript, Simon Fra-ser University, Burnaby, BC, Canada.
• Şehirli, N. (20007). Çocuk davranışları değerlendirme ölçegi’nin geliştirilmesi ve bazı değişkenlere göre incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tokol, O. (1996). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden ve etmeyen 3-6 yaş çocukların gelişim özellikleri ve anne-baba tutumlarının karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Toy, B. (2006). Sanat eğitimi alan ve almayan 15–17 yaş grubundaki ergenlerin sosyal uyumlarının ve benlik tasarım düzeylerinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri En-stitüsü, Ankara.
• Trommsdorff, G. ( 1991 ). Child rearing and children’s empathy. Perceptual and Motor Skills. London.
• Ünal, F. (2007). Çocuklarda empatinin gelişimi: Empatinin gelişiminde anne-baba tutumlarının etkisi. Milli Eğitim Dergisi, Sayı: 176.
• Uzmen, S. ve Mağden, D. (2002). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden altı yaş çocuklarının prososyal davranışlarının resimli çocuk kitapları ile desteklenmesi. Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 15, 193-212.
• Weir, K. Stevenson, J., & Graham, P. (1980). Behavioral deviance and teacher rat-ings of prosocial behavior. Journal of the American Academy of Child Psy-chiatry, 19, 68-77.
• Yağmurlu, B. ve Candan Kodalak, A. (2009). Ebeveynlik ve okul öncesi dönemde çocuğun sosyal gelişimi. İstanbul.
• Yağmurlu, B., Sanson, A. ve Köymen, S. B. (2005). Ebeveynlerin ve çocuk mi-zacının olumlu sosyal davranış gelişimine etkileri: Zihin kuramının belirleyici rolü, Türk Psikoloji Dergisi, 20(55), 1-20.
• Yavuzer, H. (1999). Bedensel, zihinsel ve sosyal gelişimiyle çocuğunuzun ilk 6 yılı. İstanbul: Remzi Kitabevi.