Resimli Kitaplara Dayalı Çevre Eğitim Programının Okul Öncesi Dönem Çocuklarının Çevresel Tutumlarına ve Görüşlerine Etkisi

Yıl 2023, Cilt: 25 Sayı: 3, 441 - 457, 29.09.2023

Pınar Polat , Ebru Deretarla Gül

https://doi.org/10.17556/erziefd.1181827

Öz

Bu araştırma Resimli Kitaplara Dayalı Çevre Eğitim Programının okul öncesi dönem çocuklarının çevresel tutum ve görüşlerine etkisini incelemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma karma yöntem desenlerinden açıklayıcı sıralı desene göre tasarlanmıştır. Araştırmada hem nicel hem de nitel veri toplanmıştır. Nicel veriler “Çocukların Çevreye Karşı Tutumları Ölçeği- Okul Öncesi Versiyonu” ile toplanırken, nitel veriler “Çocuk Görüşme Formu” aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmanın nicel bölümünde tek gruplu ön test-son test deneysel desen, nitel bölümünde durum çalışması deseni kullanılmıştır. Araştırmanın nicel veri analizleri için, Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi, nitel veri analizleri için ise içerik analizi kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Mardin ili Midyat ilçesinde bulunan okul öncesi eğitim kurumuna devam eden 60-72 aylık 16 çocuk oluşturmaktadır. Çevre eğitiminin okul öncesi çocukların çevresel tutum ve görüşlerine etkisini ortaya koymak amacıyla araştırmacı tarafından hazırlanan Resimli Kitaplara Dayalı Çevre Eğitim Programı uygulanmıştır. Araştırma sonucunda, çevre eğitim programının çocukların çevresel tutum ve görüşlerinde etkili olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Okul öncesi eğitim, çevre eğitimi, çevresel tutum, ekosentrik çevresel görüş, antroposentrik çevresel görüş

The Effect of Environmental Education Program Based on Picture Books on Preschool Children's Environmental Attitudes and Views

Öz

This research was carried out to examine the effect of the Picture Book-Based Environmental Education Program on the environmental attitudes and views of preschool children. The research was designed according to the explanatory sequential design, one of the mixed method designs. Both quantitative and qualitative data were collected in the study. While quantitative data were collected with the “Children's Attitudes towards the Environment Scale-Preschool Version”, qualitative data were collected through the “Child Interview Form”. In the quantitative part of the research, a single-group pre-test-post-test experimental design was used, and in the qualitative part, a case study design was used. Wilcoxon Signed Rank Test was used for quantitative data analysis of the research, and content analysis was used for qualitative data analysis. The study group of the research consists of 16 children aged 60-72 months who attend a pre-school education institution in Midyat district of Mardin province. In order to reveal the effect of environmental education on the environmental attitudes and views of preschool children, the Environmental Education Program Based on Picture Books, prepared by the researcher, was applied. As a result of the research, it was determined that the environmental education program was effective on children's environmental attitudes and views.

Anahtar Kelimeler

Preschool education, environmental education, ecocentric environmental view, anthropocentric environmental view.

Kaynakça

• Altun, D. (2020). Preschoolers’ pro-environmental orientations and theory of mind: ecocentrism and anthropocentrism in ecological dilemmas. Early Child Development and Care, 190(11), 1820-1832. https://psycnet.apa.org/doi/10.1080/03004430.2018.1542385
• Atasoy, E. (2005). Çevre için eğitim: İlköğretim öğrencilerinin çevresel tutum ve çevre bilgisi üzerine bir çalışma. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Uludağ Üniversitesi.
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388. https://doi.org/10.24889/ifede.934155
• Biçer, M. (2020). Öykü temelli çevre eğitim programının 48-72 aylık çocukların çevreye yönelik farkındalık ve tutumlarına etkisi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Buldur, A. (2018). Çoklu ortamlar ile desteklenen çevre eğitimi programının çocukların çevreye yönelik tutum ve farkındalıklarına etkisinin incelenmesi. [Yayınlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Caciuc, V. T. (2014). Reflections on the ways to build up responsibility towards nature in primary school. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 149, 136-141. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.08.177
• Creswell, J. W. (2017). Eğitim araştırmaları: Nicel ve nitel araştırmanın planlanması, yürütülmesi ve değerlendirilmesi. Edam Yayıncılık.
• Creswell, J. W. ve Plano Clark, V. L. (2015). Karma yöntem araştırmaları: Tasarımı ve yürütülmesi (2. Baskı). Anı Yayıncılık.
• Çepel, N. (1992). Doğa-çevre-ekoloji ve insanlığın ekolojik sorunları. Altın Kitaplar.
• Erdaş Kartal, E., ve Ezgi, Ada (2019). Okul öncesi öğretmen adaylarının çevre problemleri ve geri dönüşüm hakkındaki görüşleri. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(1), 818-847. http://dx.doi.org/10.23891/efdyyu.2019.143
• Gola, B. (2017). Is formal environmental education friendly to nature? Environmental ethics in science textbooks for primary school pupils in Poland. Ethics and Education, 12(3), 320-336. https://doi.org/10.1080/17449642.2017.1343619
• Grodziéska-Jurczak, M., Stepska, A., Nieszporek, K., & Bryda, G. (2006). Perception of environmental problems among preschool children in Poland. International Research in Geographical and Environmental Education, 15 (1), 62-76. https://doi.org/10.2167/irgee187.0
• Hadzigeorgiou, Y., Prevezanou, B., Kabouropoulou, M., & Konsolas, M. (2011). Teaching about the importance of trees: A study with young children. Environmental Education Research, 17(4), 519-536. https://doi.org/10.1080/13504622.2010.549938
• Hsiao, C. Y., & Shih, P. Y. (2015). The ımpact of using picture books with preschool students in taiwan on the teaching of environmental concepts. International Education Studies, 8(3), 14-23. http://dx.doi.org/10.5539/ies.v8n3p14
• Kahriman Öztürk, D. (2010). Preschool children’s attitudes towards selected environmental issues. [Unpublished master’s thesis]. Middle East Technical University.
• Kahriman Öztürk, D., Olgan, R., & Tuncer, G. (2012). A qualitative study on Turkish preschool children's environmental attitudes through ecocentrism and anthropocentrism. International Journal of Science Education, 34(4), 629-650. https://doi.org/10.1080/09500693.2011.596228
• Karasar, N. (2004). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayın Dağıtım.
• Kellert, S. R. (1985). Attitudes toward animals: Age-related development among children. The Journal Of Environmental Education, 16(3), 29-39. https://doi.org/10.1080/00958964.1985.9942709
• Keleş, R. ve Hamamcı, C. (1997). Çevrebilim. İmge Kitabevi.
• Kılıç, S. (2008). Çevre etiği. Orion Yayınları.
• Kopnina, H. (2017). Testing ecocentric and anthropocentric attitudes toward the sustainable development (EAATSD) scale with bachelor students. Revista Brasileira de Estratégia, 10(3), 457-477. https://doi.org/10.7213/rebrae.10.003.AO08
• Kortenkamp, K. V., & Moore, C. F. (2001). Ecocentrism and anthropocentrism: Moral reasoning about ecological commons dilemmas. Journal of Environmental Psychology, 21(3), 261-272. https://doi.org/10.1006/jevp.2001.0205
• Kos, M., Jerman, J., Anžlovar, U., & Torkar, G. (2016). Preschool children's understanding of pro-environmental behaviours: Is ıt too hard for them? International Journal of Environmental and Science Education, 11(12), 5554-5571.
• Macun, (2018). 60-72 aylık çocukların ekolojik görüşlerinin okullarda orman programı kapsamında hazırlanan etkinliklere göre incelenmesi. [Yayınlanmış yüksel lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Mayers, A. (2013). Introduction to statistics and SPSS in psychology. Pearson Education.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook Sage Publications.
• Musser, L. M., & Diamond, K. E. (1999). The children's attitudes toward the environment scale for preschool children. The Journal of Environmental Education, 30(2), 23-30. https://doi.org/10.1080/00958969909601867
• Muthukrishnan, R. (2019). Using picture books to enhance ecoliteracy of first-grade students. International Journal of Early Childhood Environmental Education, 6(2), 19-41. https://eric.ed.gov/?id=EJ1225653
• Onur, A., Çağlar, A., ve Salman, M. (2016). Okulöncesi çocuklarda atık kâğıtların değerlendirilmesi ve çevre bilincinin kazandırılması. Kastamonu Education Journal, 24(5), 2457-2468.
• Özen Uyar, R. ve Yılmaz Genç, M. M. (2016). Okul öncesi dönem çocukların farklı çevre konularına yönelik ekosantrik ve antroposentrik tutumları. Journal of Human Sciences. 13(3), 4579-4594. http://dx.doi.org/10.14687/jhs.v13i3.3989
• Palmer, J., & Neal, P. (1994). The handbook of environmental education. Routledge.
• Redclift, M., & Woodgate, G. (Eds.) (1997). The international handbook of environmental sociology. Edward Elgar Publishing.
• Simsar, A. (2021). Young children’s ecological footprint awareness and environmental attitudes in Turkey. Child Indicators Research, 14(4), 1387-1413. https://doi.org/10.1007/s12187-021-09810-7
• Simsar, A., Doğan, Y., & Sezer, G. (2021). The ecocentric and anthropocentric attitudes towards different environmental phenomena: A sample of Syrian refugee children. Studies in Educational Evaluation, 70, 101005. https://doi.org/10.1016/j.stueduc.2021.101005
• Uslucan, S. (2016). Okul öncesi dönemdeki çocukların (60-72 ay) çevreye yönelik tutumlarına çevre eğitim programının etkisi. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Washington, H., Taylor, B., Kopnina, H. N., Cryer, P., & Piccolo, J. J. (2017). Why ecocentrism is the key pathway to sustainability. Ecological Citizen, 1(1), 35-41. https://www.ecologicalcitizen.net/pdfs/v01n1-08.pdf
• Wilson, R. A. (1996). The development of the ecological self. Early Childhood Education Journal, 24(2), 121-123.
• Witt, S. D., & Kimple, K. P. (2008). ‘How does your garden grow?’ Teaching preschool children about the environment. Early Child Development and Care, 178(1), 41-48. https://doi.org/10.1080/03004430600601156
• Yalçın, B. (2013). Doğal çevreyi koruma programının okul öncesi dönem çocuklarının çevreye yönelik tutumlarına olan etkileri. [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Nitel araştırma yöntemleri. (10. basım). Seçkin Yayınları.
• Zynda, D. M. (2007). Are environmental education picture books appropriate for elementary-school children? A content analysis. [Unpublished master’s thesis]. University of North Carolina.