YÜKSEKÖĞRETIMDE CBS (COĞRAFI BILGI SISTEMLERI) DESTEKLI ÖĞRETIMIN COĞRAFYA DERSINDEKI AKADEMIK BAŞARIYA ETKISI

Yıl 2016, Cilt: 9 Sayı: 2, 153 - 166, 21.12.2016

Yavuz Değirmenci , Namık Tanfer Altaş

Öz

Bu araştırmanın amacı, Yükseköğretimde, Sınıf
Öğretmenliği Ana Bilim Dalı’nda okutulan “Türkiye Coğrafyası ve Jeopolitiği”
dersinde CBS (Coğrafi Bilgi Sistemleri) destekli öğretimin öğrencilerin
akademik başarılarına etkisini incelemektir. Araştırma, 2013-2014
eğitim-öğretim yılının bahar döneminde Bayburt Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Sınıf Öğretmenliği Ana Bilim Dalı’nda öğrenim gören 2. sınıf öğrencileriyle
yürütülmüştür. Çalışmada, sınıflardan biri deney (n=36) diğeri ise kontrol
grubu (n=36) olarak rastgele seçilmiştir. Araştırmada kontrol gruplu
öntest-sontest yarı deneysel araştırma modeli uygulanmıştır. Deney grubunda
dersler CBS kullanılarak yürütülürken, kontrol grubunda ise geleneksel
yöntemler kullanılmıştır. Veri toplama aracı olarak “Başarı Testi”
kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre deney ve kontrol grubu
öğrencilerinin akademik başarıları karşılaştırıldığında deney grubu lehine
istatiksel olarak anlamlı bir farklılığın ortaya çıktığı görülmüştür.  Sonuç olarak CBS destekli öğretimin,
öğrencilerinin akademik başarılarını artırmada geleneksel yöntemlere göre daha
etkili olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Coğrafya Öğretimi, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), Akademik Başarı

ACADEMIC ACHIEVEMENT EFFECT IN GEOGRAPHY COURSE OF GIS (GEOGRAPHIC INFORMATION SYSTEMS) ASSİSTED INSTRUCTION IN HIGHER EDUCATION

Öz

The
purpose of this research is that to determine effect of GIS (Geographic
Information Systems) supported education on student academic achievement, in
“Turkey Geography and Geopolitics” in the Department of Elementary Teacher in
higher education. The research has been applied second grade student in the
Department of Elementary Teacher at Bayburt University Education Faculty in the
spring in 2013-2014 academic year. One of the classes is experimental group
(n=36) and the another is control group (n=36). These classes are selected
randomly in this study. While lessons in the experimental group are conducted
by GIS supported applications, in the control group by conventional methods. Data collection tool "Achievement Test" is used. According to the
results of the experimental and control groups in experimental group compared
to the academic success of students it was seen to favor statistically
significant differences emerged. As a result, GIS supported education students
increase their academic achievement can be said to be more effective than
traditional methods.

Anahtar Kelimeler

Teaching Geography, Geographic Information Systems (GIS), Academic Achievement

Kaynakça

• Akın, M. (2007). Bilgisayar ve İnternet Teknolojilerinden Yararlanmanın Uygulama Alan Bilgisi Oluşturma Yönünde Etkisi (Erzincan Eğitim Fakültesi Örneği). Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi. 9, (2).
• Akkoyunlu, B. (2002). Öğretmenlerin İnternet Kullanımı ve Bu Konudaki Öğretmen Görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. (22), 1-8.
• Akpınar, Y. (2003). Öğretmenlerin Yeni Bilgi Teknolojileri Kullanımında Yükseköğretimin Etkisi: İstanbul Okulları Örneği. TOJET. 2, (2).
• Aladağ, E. (2007). İlköğretim 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersinde Coğrafi Bilgi Sistemleri Kullanımının Öğrencilerin Akademik Başarı ve Derse Karşı Motivasyonlarına Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Anabilim Dalı. Ankara.
• Alım, M. ve Girgin, M. (2004). Öğretmen ve Öğrenci Görüşlerine Göre 9. Sınıf Coğrafya Derslerinde Yararlanılan Araç Gereçler ile Materyal ve Öğretim Yöntemleri. Doğu Coğrafya Dergisi. (12).
• Alkan, C. (2005). Eğitim Teknolojisi. Anı Yayıncılık. Ankara.
• Arı, Y. (2010). Coğrafyayı Neden Çok Boyutlu Olarak Tanımlama ve Öğretmeye İhtiyaç Vardır? Coğrafya Öğretiminde Yöntem ve Yaklaşımlar. (Ed. Özey, R. ve Demirci, A.) Aktif Yayınevi. İstanbul.
• Aydoğmuş, M.Y. (2010). CBS Uygulamalarının Coğrafya Dersinde Öğrencilerin İlgi, Motivasyon ve Öğrenme Düzeylerine Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Baker, T.R. (2002). The Effects of GIS Technologies on Students’ Self-Efficies and Achievement in Middle School Science Classroom. Phd. Thesis. University of Kansas.
• Bednarz, S.W. ve Audet, R.H. (1999). The Status of GIS Technology in Teacher Preparation Programs. Journal of Geography. 98, (2), 60-67.
• Bevainis, L. (2008). Applying The GIS in School Education: The Experience of Japanese Geography Teachers. GEOGRAFIJA. 44, (2), 36–40.
• Bowmn, B. (2015). Teacher Knowledge and Geospatial Technologies. Conversations on Knowledge for Teaching. Education Tecnologies: Now and in the Future.Erişim:http://conversationsonkft.weebly.com/uploads/1/9/4/1/19412239/bbowman-teacher-knowledge-geospatial-technologies.pdf. Erişim Tarihi: 10.11.2015.
• Broda, H.W. ve Baxter, R.E. (2003). Using GIS and GPS Technology as an Instructional Tool, The Social Studies, 94, (4), 158-160.
• Burns, T. ve Henderson, J. (1989). Educatıon and Traınıng In Cıs: The Vıew From ESRI. Erişim: 25.12.2014: http://mapcontext.com/autocarto/proceedings/auto-carto-9/pdf/education-and-training-in-gis-the-view-from-esri.pdf.
• Can, A. (2014). SPSS ile Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi. Pegem Akademi Yayıncılık. Ankara.
• Çelen, F.K., çelik, A., seferoğlu, S. S. (2011). “Türk eğitim sistemi ve PISA sonuçları.” Akademik Bilişim 2011, 2-4 Şubat 2011, İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Çelik, F. (2011). Eğitim Bilimine Giriş. (Ed. Ekiz, D. ve Durukan, H.) İstanbul: Lisans Yayıncılık.
• Çilenti, K. (1983). Eğitim Fakülteleri İçin Bir Eğitim Teknolojisi Merkezi Modeli. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. 16, (1), 209-216.
• Clark, A.M., Monk, J. ve Yool, S.R. (2007). GIS Pedagogy Web-Based Learning and Student Achievement. Journal of Geography in Higher Education. 31, (2), 225-239.
• Daban, Ş. (2001). Coğrafya Öğretiminde Bilgisayar ve Programlarının Kullanımı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Diyarbakır.
• Değirmenci, Y. (2015). CBS (Coğrafi Bilgi Sisyemleri) Destekli Öğretimin Öğretmen Adaylarının Akademik Başarılarına ve Motivasyonlarına Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Erzurum.
• Demiralp, N. (2007). Coğrafya Eğitiminde Materyaller ve 2005 Coğrafya Dersi Öğretim Programı. Kastamonu Eğitim Dergisi . 15, (1), 373-384.
• Demiralp, N. (2009). Haritalarla Öğrenme. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 7, (4), 955-973.
• Demirci, A. (2012). Öğretmenler İçin CBS. Fatih Üniversitesi Yayınları. İstanbul.
• Demirci, A. (2007). CBS’nin İlk ve Ortaöğretim Derslerinde Bir Öğretim Aracı Olarak Kullanılması: Önem, İlke ve Metotlar. Öneri Dergisi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 7, (28), 377-388.
• Demirel, Ö. (2014). Öğretim İlke ve Yöntemleri. Öğretme Sanatı. Pegem Akademi Yayıncılık. Ankara.
• Doğan, N. (2009). Bilgisayar Destekli İstatistik Öğretiminin Başarıya ve İstatistiğe Karşı Tutuma Etkisi. Eğitim ve Bilim. 34, (154).
• Doğanay, H. (2014). Coğrafya Öğretim Yöntemleri. (6. Baskı) Pegem Akademi Yayıncılık. Ankara.
• Doğanay, H. ve Zaman, S. (2002). Orta Öğretim Coğrafya Eğitiminde Hedefler-Stratejiler ve Amaçlar. Doğu Coğrafya Dergisi. 7, (8).
• Ekiz, D. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Anı Yayıncılık. Ankara.
• Erdoğan, H. (2009). Ortaöğretim Coğrafya Derslerinde Doğal Afetler Konularının Coğrafi Bilgi Sistemleri Uygulamaları İle Öğretimi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Erkuş, A. (2014). Psikolojide Ölçme ve Ölçek Geliştirme-I. Temel Kavramlar ve İşlemler. Pegem Akademi Yayıncılık. Ankara.
• Eş, A. (2014). Test Geliştirme. Sancak Tepe Rehberlik Araştırma Merkezi. Ölçme ve Değerlendirme Farkındalık Semineri. Milli Eğitim Bakanlığı. Erişim: 05.11.2014. http://mebk12.meb.gov.tr/mebdosyalar/34/40/973505/dosyalar.
• Favier, T.T. ve Schee, J.A. (2012). Exploring the Characteristics of an Optimal Design For İnquiry-Based Geography Education With Geographic Information Systems. Computers & Education. (58), 666–677. Journal Homepage: www.elsevier.com/locate/compedu. Erişim Tarihi: 09.07.2015.
• Fonseca, M. J., Costa, P., Lencastre, L., ve Tavares, F. (2013). A Statistical Approach to Quantitative Data Validation Focused on the Assessment of Students’ Perceptions About Biotechnology. SpringerPlus. http://doi.org/10.1186/2193-1801-2-496. Erişim Tarihi: 09.07.2015.
• Galev, E. ve Mihova, K. (2006). Educational of GIS in Landscape Architecture Student Classes in Bulgaria. 4th. GIS Days in Turkiye, September 13-16. İstanbul.
• Geçit, Y. ve Şeyihoğlu, A. (2011). Türkiye’de Bilgisayar Destekli Coğrafya Öğretimi Konusunda Yapılan Çalışmaların İncelenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi. (23), 327-351.
• Gümüş, N. ve Özüpekçe, S. (2013). Bilgisayar Destekli Coğrafya Öğretimine Yönelik Bir Tutum Ölçeği Geliştirme Çalışması. Turkish Studies. 8, (8), 665-677.
• Gündüz, Ş. ve Odabaşı, F. (2004). Bilgi Çağında Öğretmen Adaylarının Eğitiminde Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme Dersinin Önemi. The Turkish Online Journal of Educational Technology. (TOJET). (3).
• Güven, G. ve Sülün, Y. (2010). Bilgisayar Destekli Öğretimin 8.Sınıf Fen ve Teknoloji Dersindeki Akademik Başarıya ve Öğrencilerin Derse Karşı Tutumlarına Etkisi. Türk Fen Eğitimi Dergisi. 9, (1).
• Hagevik, R. A. (2003). The Effects of Online Science Instruction Using Geographic Information Systems to Foster Inquiry Learning of Teachers and Middle School Science Students. Unpublished Phd. Thesis. North Carolina State University.
• İncekara, S., Karatepe, A. ve Karaburun, A. (2008). Ortaöğretim Coğrafya Derslerinde CBS Yoluyla Harita Okuma Becerisinin Kazandırılmasına Yönelik Bir Uygulama. Marmara Coğrafya Dergisi. (17), 99-112.
• İneç, Z.F. (2012). Sosyal Bilgiler Eğitiminde İnternet Tabanlı CBS Uygulaması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü. Erzincan.
• Kaya, Z. (2006). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme. Pegem Akademi Yayıncılık. Ankara.
• Kerski, J.J. (2001). A National Assessment of GIS in American High Schools. International Research in Geographical and Environmental Education. 10, (1), 72-84.
• Kerski, J.J. (2003). The İmplementation and Effectiveness of GIS Technology and Methods İn Secondary Education. Journal of Geography. 102, (3), 128-137.
• Kesler, T. (2010). Coğrafya Öğretiminde İnternet. (Edit. Özey, R. ve Demirci, A.) Coğrafya Öğretiminde Yöntem ve Yaklaşımlar. Aktif Yayınevi. İstanbul.
• Kim, M. ve Bednarz, R. (2013) Development of Critical Spatial Thinking Through GIS Learning. Journal of Geography in Higher Education. 37, (3), 350-366.
• Kızılçaoğlu, A. (2007). Harita Becerilerine Pedagojik Bir Bakış. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. (18), 341-358.
• Lee, J. ve Bednarz, R. (2009). Effect of GIS Learning on Spatial Thinking. Journal of Geography in Higher Education. 33, (2), 183-198.
• Lee, J.W. (2005) Effect of GIS Learning on Spatial Ability. Ph.D Thesis, Texas A&M University. ProQuest Digital Dissertations, UMI Number: 3218369.
• Lemberg, D. ve Stoltman, J.P. (2001). Geography Teaching and The New Technologies: Opportunities and Challenges. Boston University, Journal of Education. 181, (3).
• Lim, C. P. ve Ching, C. S. (2004). An Activity-Theoritical Approach To Research Of ICT İntegration İn Singapore Schools: Orienting Activities And Learner Autonomy. Computers ve Education, (43), 215-236.
• Liu, S. ve Zhu, X. (2008). Designing a Structured and Interactive Learning Environment Based on GIS for Secondary Geography Education, Journal of Geography. 107, (1), 12-19.
• Madsen, L.M. ve Rump, C. (2012) Considerations of How to Study Learning Processes when Students use GIS as an Instrument for Developing Spatial Thinking Skills. Journal of Geography in Higher Education. 36, (1), 97-116.
• Martinha, C. (2013). GIS Presence in Geography Textbooks A Highway To Spatial Thinking Development? Journal of Research and Didactics in Geography (JREADING). 1, (2), 57-66.
• McClurg, P.A. ve Buss, A. (2007). Professional Development: Teachers Use of GIS to Enhance Student Learning. Journal of Geography, 106, (2), 79-87.
• Milson, A.J. ve Earle, B.D. (2008). Internet-Based GIS in an Inductive Learning Environment: A Case Study of Ninth-Grade Geography Students. Journal of Geography, 106, (6), 227-237.
• Milson, A.J. ve Kerski, J.J. (2012). Around the World with Geospatial Technologies. Social Education. 76, (2), 105-108.
• Öner, S. ve Aydın, F. (2014). Coğrafi Bilgi Sistemleri Destekli Eğitimin Coğrafya Dersindeki Akademik Başarı Üzerindeki Etkisi. TSA. 18, (3), 179-196.
• Özel, A. (2010). Coğrafya Derslerinde Hangi Bilgi ve İletişim Teknolojileri Nasıl Kullanılmalı. Coğrafya Öğretiminde Yöntem ve Yaklaşımlar (Edit. Özey, R. ve Demirci, A.). Aktif Yayınevi. İstanbul.
• Özer, B. ve Gelen, İ. (2008). Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterliklerine Sahip Olma Düzeyleri Hakkında Öğretmen Adayları ve Öğretmenlerin Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 5, (9), 40-55.
• Patterson, M.W., Reeve, K. ve Page, D. (2003). Integrating Geographic Information Systems into the Secondary Curricula. Journal of Geography. 102, (6), 275-281.
• Patterson, T.C. (2007). Google Earth as a (Not Just) Geography Education Tool. Journal of Geography. 106, (4), 145-152.
• Saban, A. (2013). Öğrenme-Öğretme Süreci. Yeni Teori ve Yaklaşımlar. (6.Baskı). Nobel Yayıncılık. Ankara.
• Saka, A. Z. ve Saka, A. (2005). Öğretmen Adaylarının Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme Dersinde Mesleki Becerilerini Geliştirme Düzeyi - Sakarya Örneği. IETC. Eylül 21-23. Sakarya.
• Sakız, G., Özden, B., Aksu, D. ve Şimşek, Ö. (2014). Fen ve Teknoloji Dersinde Akıllı Tahta Kullanımının Öğrenci Başarısına ve Dersin İşlenişine Yönelik Tutuma Etkisi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 18, (3), 257-274
• Sarı, M. (2005). Fen Bilimleri Eğitiminde Teknolojik Araç-Gereçlerin Öğretme Öğrenme Ortamında Kullanılmasına Yönelik Öğretmen Görüşleri. IETC. Eylül 21-23. Sakarya.
• Seferoğlu, S. S. (2004). Öğretmen Yeterlikleri ve Mesleki Gelişim. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim. (58), 40-45.
• Sezer, A. (2002). Ortaöğretim Kurumlarında Coğrafya Öğretim Teknolojisinin Öğrenci Başarısına Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Konya.
• Şimşek, N. (2002). Eğitim Teknolojilerindeki Yönelimleri Uluslararası Boyutları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. 34, (1-2), 77-87.
• Şimşek, N. (2007). Sosyal Bilgiler öğretiminde CBS Temelli Uygulama ve Etkinliklerin Öğrenci Başarısı ve Derse Karşı Tutumuna Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Singh, S.S.B. ve Bergen, G.K.P.V. (2013). A Conceptual Framework for Assessing the Impacts of GIS on the Motivation and Achievement in Geography Among Underachieving Students of Smart School in Sabah, Malaysia. US-China Education Review A, ISSN 2161-623X. 3, (2).
• Sönmez, V. ve Alacapınar, F.G. (2011). Örneklendirilmiş Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Anı Yayıncılık. Ankara.
• Swanson, S.E. (2008). GIS, Journal of Hospital Librarianship. 1, (3), 83-89.
• Tan, Ş. (2012). Öğretimde Ölçme ve Değerlendirme KPSS El Kitabı. Pegem Akademi Yayıncılık. Ankara
• Taş, H.İ. (2006). Cografya Egitiminde Görselleştirmenin Önemi: Mekansal Algılamaya Pedagojik Bir Bakış. Doğu Coğrafya Dergisi. (16).
• Taşkaya, S. M. ve Bal, T. (2010). Sınıf Öğretmenlerinin Sosyal Bilgiler Ders Araç Gereçlerini Kullanma Durumları. Akademik Bakış Dergisi. (22).
• Teker, G.T. (2012). Test Geliştirme Süreci ve Madde Analizi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Bölümü. Erişim: http://www.desdep.sakarya.edu.tr/fileuploads/src/facdbc3b-19c6-475e-9b8f-88cfbb256c67/6.bolum.pdf. Erişim Tarihi: 05.11.2014.
• Tekin, H. (1991). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. (21.Baskı ). Yargı Yayınevi. Ankara.
• Tiyekli, E. (2007). CBS Aracılığıyla Veri Tabanı Oluşturulması ve Coğrafya Dersinde Kullanılması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü. Adana.
• Türkez, K. (2009). 10. Sınıf Coğrafya Dersinde Yer Alan İklim Tipleri ve Bitki Örtüsü Konularının CBS İle Öğretilmesinin Öğrenci Başarısına Etkileri (Erzurum örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erzurum.
• Ünal, B. (2012). CBS Destekli Sosyal Bilgiler Dersi Öğretiminin Öğrenci Başarısı ve Tutumuna Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü. Antalya.
• Ünlü, M., Üçışık, S. ve Özey, R. (2002). Coğrafya Eğitim ve Öğretiminde Haritaların Önemi. Marmara Coğrafya Dergisi. (5). İstanbul.
• Wasserman J.D. ve Bracken B.A. (2003). Psychometric Characteristics of Assessment Procedures. In: Graham JR, Naglieri JA (Eds) Handbook of Psychology: Assessment Psychology, vol 10. Hoboken, NJ: John Wiley and Sons.
• Wechsler, S.P. ve Pitts, L.A. (2004). GIS in High School Integrates Geography with Technology: A Case Study. The California Geographer. (44), 38-54.
• West, B.A. (2003). Student Attitudes and the Impact of GIS on Thinking Skills and Motivation. Journal of Geography, 102, (6), 267-274.
• Yiğit, N. (Ed.), Alev, N., Özmen, H., Altun, T. ve Akyıldız, S. (2009). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı. Akademi Kitabevi İber Matbaacılık. Trabzon.
• Yılmaz, M. (2007). Sınıf Öğretmeni Yetiştirmede Teknoloji Eğitimi. Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi. 27, (1), 155-167.
• Zaman, S., Coşkun, O., Sever, R., Türkez, K. ve Zaman, N. (2009) The Effects of Geographical Information Systems Use on Student Achievement in Geography Education. 1st International Conference on Foreign Language Teaching and Applied Linguistics (FLTAL’11). Sarajevo.
• Zengin, F.K., Kırılmazkaya, G. ve Keçeci, G. (2011). Akıllı Tahta Kullanımının İlköğretim Öğrencilerinin Fen ve Teknoloji Dersindeki Başarı ve Tutuma Etkisi. 5th International Computer & Instructional Technologies Symposium. Fırat University. Elazığ.