KÜLTÜREL DEĞERLERİN AKTARIMINDA HALK EDEBİYATI ÜRÜNLERİNDEN YARARLANMA

Yıl 2017, Cilt: 10 Sayı: 2, 217 - 228, 17.12.2017

Mehmet Emin Bars

Öz

İnsan
sahip olduğu zekâsıyla diğer canlılardan ayrılır. İnsanın sahip olduğu bu büyük
güç, ona bugün bütünüyle bir mutluluk getirememiştir. Savaşlar, işgaller,
menfaat odaklı eylemler, şiddet olayları, cinsel istismar, sosyal bunalımlar,
tüketim çılgınlığı her geçen gün artmaktadır. Bu sorunların üstesinden gelmek
için insanın zekâsını yapıcı yönde kullanması ve hırslarını kontrol altına
alması gerekmektedir. Bunu başarmak için de bir topluma ait kültürel değerler
yeni nesillere aktarılmalıdır. Değerler toplumdaki sosyal kontrol
mekanizmalarının kaynağıdır. Kişiler arası ilişkileri düzenlemektedir. İnsan,
değerleri içselleştirdiği oranda zekâsının ürünleri de o oranda yapıcı
olacaktır. Değer, iktisattan felsefeye kadar birçok disiplin tarafından
kullanılan geniş bir kavramdır. Değerler, bir toplumun üyeleri tarafından
izlenen ve benimsenen genel amaçlarlardır. Bunlar toplumun varlık, birlik ve
devamının sebebidir. Değerlerin bireylere aktarılmasıyla bireyler yaşadıkları
günün dünyasına uyum sağlar. Bu sayede bireyin kişisel ve sosyal gelişimi
sağlanır. Birey kültürel değerler sayesinde hayatında doğruyu yanlıştan
ayırabilir. Türk halk edebiyatı ürünleri, barındırdıkları zengin mesajlarla
kültürel değerlerin aktarılmasında hem ulusal hem de evrensel bir kaynak
durumundadırlar. Şüphesiz her edebî eserde, anlatılmak istenen bir mesaj
vardır. Edebiyat ürünlerinden değerler eğitimi çerçevesinde faydalanmak
kaçınılmazdır. Çalışmamızda halk edebiyatı ürünlerinin kültürel değerleri
aktarımındaki önemi incelenmiştir. Halk edebiyatı sahasının ürünleri hayatla
doğrudan irtibatlı olması, tarihi, kimliği, geleneği/medeniyeti taşıması ve
estetik boyutlarıyla millî değerlerin aktarımında öncelikli olarak
faydalanılabilecek ürünlerdir. Hızla gelişen ve toplum bireyleri arasındaki
sosyal bağları zayıflatan teknolojik değişim içerisinde kendilerini,
ailelerini, akrabalık ilişkilerini ve sosyal çevrelerini hızla yitiren
bireyler, halk edebiyatı ürünleri vasıtasıyla bu sorunların üstesinden
gelebilir. Sonuçta, halk edebiyatı ürünlerinin millî, manevî, dinî, toplumsal
ve kültürel değerleri yoğun bir şekilde işleyen ve aktaran ürünler olduğu
görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Değer, halk edebiyatı, kültür, nesil

Kaynakça

• AKBALIK, Hakkı. (2015). Değerler Eğitimi Bağlamında Hacı Bektaş-ı Veli’nin Eserlerinde Yer Alan Eğitsel Unsurlar. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı. ASLAN, Mecnun. (2009). Değerler Eğitiminde Kahramanlardan Yararlanma. Yüksek Lisans Tezi. Gaziosman Paşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. BALAY, Refik. (2004). Küreselleşme, Bilgi Toplumu ve Eğitim. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2, 61-82. BASCOM, William R. (2010). Folklorun Dört İşlevi. (çev. Ferya ÇALIŞ). Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2. (ed. M. Öcal OĞUZ ve Selcan GÜRÇAYIR). Ankara: Geleneksel Yayınları. 71-86. BAŞGÖZ, İlhan. (1986). Türk Halk Edebiyatında Protesto Geleneği. Folklor Yazıları. İstanbul: Adam Yayınları. 181-191. BATUR, Zekerya; Zeliha Yücel. (2012). Ahmet Efe’nin Çocuk Hikâyelerinde Değer Eğitimi ve Hikâyelerin Türkçe Eğitimine Katkısı. Turkish Studies -International Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7/4, 1031-1049. BULUT, Sevilay. (2011). Atasözlerinin Değerler Eğitimindeki Yeri. Yüksek Lisans Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı. DEMİRTAŞ, Tuğba. (2012). Değerler Eğitiminde Edebi Ürünlerden Yararlanma: Nasrettin Hoca Fıkraları. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı. DEMİRYÜREK, Gökçe. (2015). Çağdaş Çocuk Şiirinde Değerler Eğitimi (1980’den Günümüze). Doktora Tezi. Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı. GÜL, Ramazan. (2013). Bir Değer Eğitimi Olarak İlköğretim Döneminde Doğruluk Eğitimi. Yüksek Lisans Tezi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı. KALAÇA, Hatice. (2013). Türk Atasözleriyle Değerler Eğitimi. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmenliği Ana Bilim Dalı. KOLAÇ, Emine. (2010). Hacı Bektaş Veli, Mevlana ve Yunus Felsefesiyle Türkçe Derslerinde Değerler ve Hoşgörü Eğitimi. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, 55, 193-208. KOVA, Öner. (2014). TRT Repertuvarında Bulunan Deyiş ve Semahların Müzikal Analizi ve Değerler Eğitimi Açısından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müzik Ana Bilim Dalı. MEMİŞ, Yavuz Selim. (2013). Âşık Şeref Taşlıova’dan Derlenen Halk Hikâyelerinde Değerler Eğitimi. Yüksek Lisans Tezi. Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Ortaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmenliği. ÖZDEMİR, Nebi. (2012). Medya Kültür ve Edebiyat. Ankara: Grafiker Yayınları. SEVİM, Zeynep. (2013). Çizgi Filmlerin Değerler Eğitimi Bakımından Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İlköğretim Ana Bilim Dalı Sınıf Öğretmenliği Bilim Dalı. YILMAZ, Esra. (2012). Ziya Gökalp’ın Şiirlerinin Değerler Eğitimi Açısından İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Türkçe Eğitimi Anabilim Dalı.