SEYYİD AHMED B. MUSTAFA ES-SÂRÛHÂNÎ EL-LEÂLÎ VE ŞERHU’L-EMSİLE ADLI ESERİ

Yıl 2018, Cilt: 11 Sayı: 1, 141 - 154, 15.06.2018

Süleyman Tülüce Bahattin Abak

Öz

Sâmî
dilleri ailesinden olan Arapça İslam Dini’nin temel kaynakları Kur’an ve
sünnetin dilidir. Bu kaynakları hakkıyla anlamak büyük oranda Arapça’yı
incelikleriyle bilmekle mümkündür. Bu incellikleri sistematik hale getirerek
dili hatalardan koruma ve diğer insanlara aktarma ihtiyacı neticesinde Arapça
grameri ortaya çıkmıştır. İslam âlimleri bu dil üzerine güzel çalışmalar
yapıp kıymetli eserler telif etmişlerdir. Ancak bu eserlerin bazıları hâlâ
kütüphanelerin raflarında durmakta gün yüzüne çıkmak için kendisine uzatılacak
bir el beklemektedir. Dolayısıyla raflarda bir medeniyet ve tarih yatmaktadır.
Medeniyetine ve tarihine sahip çıkmayan milletler başka medeniyetin ve tarihin
esiri olmaya mahkûmdur. Bu bilinçle biz de gün yüzüne çıkmayı bekleyen
kıymetli bir eseri tahkik ederek ilim erbâbının hizmetine sunmak istedik.16.yy’da
yaşamış Seyyid Ahmed b. Mustafa el-Leâlî merhumun “Şerhu’l-Emsile” adlı
eserin müellifini ve mezkûr eserini ilgili kitlelere ulaştırmayı hedefledik.

 

Anahtar Kelimeler

Seyyid Ahmed b. Mustafa el-Leâlî, Yazma eser, Sarf, Emsile

Kaynakça

• Akgündüz, Ahmet; “Ebusuud Mehmet Efendi”, DİA, X, İstanbul, 1994, s. 365. Aydın, Cengiz; “Alâeddin Ali Kuşçu”, DİA, İstanbul, 1989, S. 408. Bagdatlı, İsmail Paşa; Hediyyetü’l-‘Ârifîn Esmâü’l-Müellifîn ve Âsâru’l-Musannifîn, I, İstanbul, 1951, s. 145. Baltacı, Cahid; XV-XVI. Asırlarda Osmanlı Medreseleri, İrfan Matbaası, İstanbul,1976. Benli, Ali; “Leâlî Ahmed Çelebi”, DİA, Ek II, İstanbul 2016, s. 150-151. Bursalı Mehmet Tâhir; Osmanlı Müellifleri, ( Haz: A. Fikri Yavuz – İsmail Özen), Meral Yay., İstanbul, 1975, s. 384. _______, Osmanlı Tarihi, TTK Basımevi, Ankara, 1975. Çelebioğlu, Âmil; Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları, Meb Yay., İstanbul 1998, s. 354. Durmuş, İsmail; “Emsile”, DİA, İstanbul, 1995, XI. El-Ferâhîdî; Kitabü’l-‘Ayn, II, Darü’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, Beyrut, 2015, s. 391. El-Ganîmân; Hassan B. Abdillah; el-Vâdihu fî’s-Sarf, Câmi‘atü’l-Melik Su‘ûd. El-Hamelâvî; Ahmed; Şeze’l-‘Arf fî Fenni’s-Sarf, Müessesetü’l-Kutubi’s-Sekâfiyye, (Thk. İrfan Matarcı), Beyrut, 2015, s. 19. El-İşbîlî, İbn ‘Usfûr; El-Mumti‘ Fî’t-Tasrîf, Dârü’l-Ma‘Rife, Beyrut, 1987. Erdem, Sadık; “ XV. ve XVI. Yüzyılda Yaşamış Manisalı Divan Şairleri”, Türkbilig, S. 8, Ankara, 2004, s. 90-91. Gökyay Orhan Şaik - Özen Şükrü; “Tokatlı Molla Lütfi” DİA, XXX, İstanbul, 2005, s. 255. İbn Manzûr, Muhammed B. Mükrim; Lisanü’l-Arab, Darü’l-Fikr, Beyrut, 2015, III, s. 1040. İbnu’l-Hâcib; Eş-Şâfiye Fî ‘İlmi’s-Sarf, El-Mektebetü’l-Mekkiyye, Mekke, 1995. Kahraman, Bahattin; “Leâlî Ve Abdurrahim Karahisârî’nin Manzum Kaside-İ Bürde Tercümeleri”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 4, Konya 1997, s. 57-107. Kâtip Çelebi; Keşfu’z-Zunûn, II, Dârü İhyâi’t-Turâsi’l-‘Arabî, Beyrut, ts, s. 433. Kılıç, Hulûsi; “Sarf”, DİA, 2009, XXXVI, s.136. Kılınçarslan, Hüseyin; “Ahmed b. Mustafa es-Saruhânî el-Lâlî’nin Kavânînu’s-Sarf Adlı Eserinin Edisyon Kritiği ve Tebyizi” (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir, 2007). Köse, Saffet; DİA, XVIII, İstanbul, 1999, s. 207. Leâlî, Seyyid Ahmed b. Mustafa; “Mecmau’l-Mesâili’ş-Şer‘İyye Fi’l-‘Ulûmi’d-Dîniyye”, Süleymaniye Ktp. Nr: 07 Tekeli 363. Nev‘îzâde Atâyî; Hadâiku’l- Hakâkik fî Tekmileti’ş-Şekâik, Çağrı Yay., 1989. Süreyya, Mehmet; Sicill-i Osmânî IV, s. 86. Şahin, Ebubekir S.; “Leâli’nin Kasîde-i Bürde Şerhi İle İlgili Bir İntihal’’ Türkoloji Dergisi, XIV, sy. 1, s. 263-269. Turan, Şerafettin; DİA, XXV, İstanbul, 1999, s. 238. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, Dergah Yay., İstanbul, 1986. Uzunçarşılı, İsmail Hakkı; Osmanlı Devletinin İlmiye Teşkilatı, TTK Basımevi, Ankara, 1965. Yavuz, Yusuf Şevki; DİA, Xl, İstanbul, 1999, s. 151. http://hattatlarimiz.blogspot.com.tr/2016/05/hattat-seyyid-ahmed-bin mustafalali.html (17.01.2018).