9 Haziran 2022 Erzincan Seli

Yıl 2022, Cilt: 15 Sayı: 2, 119 - 136, 31.12.2022

Özgür Aydın Bekar , Erdal Akpınar

https://doi.org/10.46790/erzisosbil.1206196

Cited By: 1

Öz

Erzincan’da 9 Haziran 2022 tarihinde ikindi sularında başlayan dolu ile karışık şiddetli sağanak yağmur ve yamaçları örten dolunun hızla erimesiyle harekete geçen sular sele zemin hazırlamıştır. Tespitlerimize göre yağmur suları Esence Dağları’nın güney yamaçlarındaki gevşek malzemeyi yerinden oynatmış, kabaran sular yer yer iri kayaçları da önüne katarak sele dönüşmüştür. Sel, ekseriyetle yaz mevsiminde kuruyan Maden ve Korlun dereleri gibi Serçe Boğazı civarındaki periyodik akarsuların vadilerini aşarak ovaya yönelmelerinden kaynaklanmıştır. Genel olarak çamur akıntısı şeklinde gerçekleşen sel, özellikle şehir merkezinde hayatı olumsuz yönde etkilemiş, başta ana arterler olmak üzere ulaşımı aksatmış, bazı konutları su basmış, caddeler ve kaldırımlar çamur ve balçıkla kaplanmıştır. Eskiden köy yerleşmesi olup, yakın tarihte mahalleye dönüştürülerek Erzincan’a bağlanan Işıkpınar, Demirkent, Kurutilek ve Başpınar’da yollar, meskenler ve tarım arazileri sular altında kalmış, hayatın akışı olumsuz etkilenmiştir. Bu çalışmada 9 Haziran 2022 tarihli Erzincan seline dair saha gözlemlerimize dayalı olarak elde ettiğimiz bulgular tartışılmış, analiz edilmiş ve bundan sonra yörede bu tür afetler yaşanmaması için alınması gereken önlemler üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Afet, Sel, Erzincan, Doğu Anadolu Bölgesi

Kaynakça

• AKBAŞ, Y., KOCA, H., (Ed. SEVER, R.,) (2022) Eğitimde Coğrafya Okuryazarlığı I, “Klimatoloji (İklim) Okuryazarlığı” Pegem Akademi, Ankara
• AKKAN, E. (1964). Erzincan Ovası ve Çevresi'nin Jeomorfolojisi. Ankara: Ankara Üniversitesi DTCF Fakültesi Yayınları Sayı:153.
• ATALAY, İ., (2017). Türkiye Jeomorfolojisi, Meta Basım Matbaacılık, İzmir.
• ATALAY, İ., (1986), Uygulamalı Hidrografya, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları No: 38, İzmir.
• ATALAY, İ., (2004). Doğa Bilimleri Sözlüğü, Meta Basım Matbaacılık, İzmir.
• AVCI, V., SUNKAR, M., 2015, Giresun'da Sel Ve Taşkın Oluşumuna Neden Olan Aksu Çayı Ve Batlama Deresi Havzalarının Morfometrik Analizleri, Coğrafya Dergisi, S.30, 91-119.
• BODUR, A., (2018), Sel ve İstanbul: Sel Riskine Karşı Yapılan Dere Islah Çalışmaları İle İlgili Bir Değerlendirme, Dirençlilik Dergisi, S.2, C.1, 57-68
• CEYLAN, A., KÖMÜŞCÜ, A.Ü., (2008), Meteorolojik Karakterli Doğal Afetlerin Uzun Yıllar ve Mevsimsel Dağılımları. Su Vakfı İklim Değişikliği ve Çevre Dergisi, 1, s, 1-10
• CEYLAN, M.A., Taş, M. A., 2020, (2020), Melen Çayı Havzası’nda 17-18 Temmuz 2019 Tarihinde Meydana Gelen Sel Afetinin Uğurlu, Esmahanım, Dilaver ve Davutağa Köylerine (Akçakoca) Etkilerinin Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) Yazılımlarıyla Tespiti. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 13, S. 74, s, 174-192
• ÇELİK, S., BACANLI, H., GÖRGEÇ, H., DENİZ, A., YAYVAN, M., (2006), 1-2 Kasım 2006 Tarihlerinde Güneydoğu Anadolu’da Meydana Gelen Taşkın ve Sel Afetinin Meteorolojik Açıdan İncelenmesi. IV. Atmosfer Bilimleri Sempozyumu 25-28
• DOĞANAY, H.,(Ed: ALTAŞ, N.,T.,) (2017). Coğrafya Bilim Alanları Sözlüğü, Pegem Akademi, Ankara.
• DOĞANAY, H., DOĞANAY, S., (2015). Coğrafya’ya Giriş, 12. Baskı, Pegem Akademi, Ankara.
• DÖLEK, İ., (2016). Muş İlinde Yaşanan Sel ve Taşkınların Jeomorfolojik Açıdan Değerlendirilmesi. 4. Ulusal Taşkın Sempozyumu Tebliğler Kitabı, s. 401-410.
• KOPAR, İ., POLAT, S., HADİMLİ, H., ÖZDEMİR, M., (2004), 4-6 Mart 2004 Pulur Çayı (Ilıca-Erzurum) Sel-Taşkın Afeti. Doğu Coğrafya Dergisi, 13, s, 187-218
• ERLAT, E. (1997). Türkiye’de günlük yağışların şiddeti üzerine bir inceleme, Ege Coğrafya Dergisi, 9, 159-184.
• FURAL, Ş., CÜREBAL, İ., İNAN, F., 2019, Elmalı’da (Antalya) Yağışın Tetiklediği Sel Talşkın ve Çamur Akıntısı Afetlerinin Jeomorfolojik Analizi, “Jeomorfolojik Araştırmalar Dergisi”, S.3, s.49-61
• MGM. (2017). Meteorolojik Karakterli Doğal Afetler 2016 Yılı Değerlendirme Raporu. Ankara: Orman ve Su işleri Bakanlığı, Araştırma Dairesi Başkanlığı Meteorolojik Afet Şube Müdürlüğü.
• OLOGUNORİSA, T. E., ABAWUA, M.J., (2005). Flood risk assessment: a review. J. Appl. Sci. Environ. Manag. 9 (1), 57–63
• ROUDİER, P., et al., (2016). Projections of future floods and hydrological droughts in Europe under a +2°C global warming. Clim. Chang. 135 (341). http://dx.doi.org/10.1007/ s10584-015-1570-4.
• ÖZCAN, E. (2006). Sel Olayı ve Türkiye. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 26(1), s. 35-50.
• ÖZEY, R., (2011), Afetler Coğrafyası, Aktif Yayınevi, Ankara
• ÖZDEMİR, Ü., DENİZDURDURAN, M., NALÇACI, A., (Ed. SEVER, R.,) (2022) Eğitimde Coğrafya Okuryazarlığı I, “Doğal Afetler Coğrafyası Okuryazarlığı” Pegem Akademi, Ankara
• ÖZMEN, M.T., (2015). Sel-Taşkın Türkiye ve Antalya. Kutlu&Avcı Ofset, Antalya
• ÖZTÜRK, K. (2002). Küresel İklim Değişikliği ve Türkiye’ye Olası Etkileri. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), s. 47-65.
• POLAT, P., ALTINBİLEK, M.S., (2021). Erzincan’ın İklim Özellikleri İle Erzincan’da Kaydedilen Uzun Dönem (1930-2020) Sıcaklık ve Yağış Verilerinin Trend Analizleri. Doğu Coğrafya Dergisi (46), s. 55-80.
• ŞAHİN, C., SİPAHİOĞLU, Ş., (2002). Doğal Afetler ve Türkiye, Gündüz Eğitim ve Yay., Ankara.
• ŞENGÜN, M. T, KARADENİZ, E., ŞAMAN, B., 2019, Tavşanlı Deresinde (Sivas-Hafik) Taşkın Risk Analizi, 1. İstanbul Uluslararası Coğrafya Kongresi Bildiri Kitabı, 20-22 Haziran, 2019, s. 653-668.
• SUNKAR, M., DENİZDURDURAN, M., 2015, Kahramanmaraş’ta Yaşanan Sel ve Taşkın Olgularının Sebep ve Sonuçları, Ulusal Jeomorfoloji Sempozyumu, 15-16 Ekim 2015, s. 652-661.
• TUJJB, (2003). Türkiye Ulusal Jeodezi ve Jeofizik Birliği Türkiye Ulusal Meteorolojik ve Hidrolojik Afetler Programı (TUMEHAP).
• TMMOB. (1999). Meteoroloji Karakterli Doğal Afetler ve Meteorolojik Önlemler. Meteorolojik Karakterli Doğal Afetler Komisyonu Raporu. Ankara.
• TOPRAK, A., SUNKAR, M., 2019. Ağrı-Eleşkirt Ovası’nda görülen sel ve taşkınların mekansal dağılışı ve yoğunluk analizi (1955-2017), İstanbul Uluslararası Coğrafya Kongresi Bildiri Kitabı, s. 50, 20-22 Haziran, 2019.
• TOURANİ, M., ÇAĞLAYAN, A., IŞIK, V., & SABER, R. (2022). İran’da İklim Değişikliğinin, Klimatolojik, Meteorolojik ve Hidrolojik Afetlere Etkisi. Türk Coğrafya Dergisi(80), s. 97-114.
• TUROĞLU, H.,(2010). Yapılaşmanın doğal akım yönü ve akım birikimi üzerindeki etkileri. Ankara Üniversitesi Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi (TUCAM) VI. Ulusal Coğrafya Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 29-36.
• TÜRKEŞ, M., SÜMER, U. M., & ÇETİNER, G. (2000). Küresel iklim Değişikliği ve Olası Etkileri. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (s. 7-24). Ankara: Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü.
• YALÇIN, F., POLAT, P., 2021, "Erzincan Ovası’nda Yer Alan Birikinti Koni ve Yelpazelerinin Genel Özellikleri, Sınıflandırılması ve Antropojenik Degradasyonu." Gaziantep University Journal of Social Sciences, 5-3, s.1043-1068
• YILMAZ, C., KAYA, M., 2018, olUŞUM Sebepleri, Verdiği Zararlar ve Alınan Önlemler Bağlamında Samsun-Atakum Sel ve Taşkınları, (TUCAM) 30. Yıl Uluslararası Coğrafya Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 201-216.
• UYSAL, A., SUNKAR, M., 2022, Erzincan Ovası Kuzeyindeki Yerleşmelerin Yer Değiştirmesine Neden Olan Afetler: Sel, Taşkın ve Çamur Akmaları, Afet ve Risk Dergisi, 5-2, s. 693-714.
• UZUNÇUBUK, L. (2005). Yerleşim Yerlerinde Afet ve Risk Yönetimi, Ankara Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara