Night Concept At The Muvakkitzâde Pertev Divan

Yıl 2024, Cilt: 17 Sayı: 2, 144 - 165, 31.12.2024

Murat Sivri

https://doi.org/10.46790/erzisosbil.1586292

Öz

The night, known as the half of the day, has a great importance for all living things on earth. For a person who is also qualified as Ibn al-waqt, it is of much greater importance. The most distinctive feature of the night is that it is dark and represents rest. For poets, on the other hand, it is the intensification of the world of emotions and imagination, the increase of gamut and grief that reveals features such as. Divan poets have used the concept of night in a rich way with different meanings and characteristics. XVIII. Muvakkitzade Pertev, one of the divan poets of the century, skillfully used the meanings evoked by night and night in her poems. In our study, a brief information was given about the life of Muvakkitzade Muhammed Pertev, the concepts related to night and night were stated in his divan, it was revealed with which emotions and expressions the meanings evoked by night are used in the poet's poems, analogies and excuses related to night were focused

Anahtar Kelimeler

Muvakkitzade Pertev, Time, Night

MUVAKKİTZADE PERTEV DİVANINDA GECE MEFHUMU

Öz

Günün yarısı olarak bilinen gece, yeryüzündeki tüm canlılar için büyük bir öneme sahiptir. İbnü’l-vakt olarak da nitelenen insan içinse, çok daha büyük bir önemdedir. Gecenin en belirgin özelliği karanlık olması ve dinlenmeyi temsil etmesidir. Şairler içinse; duygu ve hayal dünyasının yoğunlaşması, gam ve kederin artması gibi özellikleri ortaya çıkarmasıdır. Divan şairleri gece kavramını farklı anlam ve özellikleriyle, zengin bir biçimde kullanmışlardır. XVIII. yüzyıl divan şairlerinden Muvakkitzade Pertev de şiirlerinde gece ve gecenin çağrıştırdığı anlamları ustaca kullanmıştır. Çalışmamızda, Muvakkitzade Muhammed Pertev’in hayatı hakkında kısa bir bilgi verilmiş, divanında gece ve geceyle ilgili kavramlar belirtilerek, gecenin çağrıştırdığı anlamların şairin şiirlerinde hangi duygu ve ifadeyle kullanıldığı ortaya konmuş, geceyle ilgili benzetme ve mazmunlar üzerinde durulmuştur

Anahtar Kelimeler

Muvakkitzade Pertev, Zaman, Gece

Kaynakça

• AYDÜZ, S. (2004), Osmanlı Astronomi Müesseseleri, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 2(4): 411-453.
• BAHAR, B. Ö. (2022). Divan Şiirinde Kadir Gecesi Tezahürleri, TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, Sayı: 28, s. 118-136.
• BAYRAM, Y. (2001), Çiçeklerle Diğer Bitkilerin Dîvân Şiirine Yansımaları ve Anlam Çerçeveleri, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
• BAYRAM, Y. (2007), Klasik Türk Şiirinde Duyguların Dili: Çiçekler, Turkish Studies, 2/4.
• BEKTAŞ, E. (2017), Muvakkit-zâde Muhammed Pertev Dîvânı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü.
• DEVELLİOĞLU, F. (1998), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, 15. Baskı, Aydın Kitabevi, Ankara.
• DURKAYA, H. (2020), Klasik Türk Şiirinde Osmanlı Eğlence Hayatının Bir Yansıması: Mehtabiyeler, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, İstanbul.
• ERTAP, Ö. (1996), Divan Şiirinde Hayvan Motifi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ESİN, E. (1979), Türk Kozmolojisine Giriş, Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
• GÜFTA, H. (2010), Divan Şiirinde Vakt-i Seher, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(15): 93-137.
• GÜZEL, A. (2012), Dinî-Tasavvufî Türk Edebiyatı El Kitabı, Akçağ Yayınları, Ankara.
• HİBETULLAH İBNİ İBRAHİM (2011), Saatname, Hibetullah İbni İbrahim, hzl. Ahmet Buran, Akçağ Yayınları, Ankara. Diyanet İşleri Başkanlığı İslam İlmihali (2001), “Orucun Mahiyeti ve Önemi”, C.1, 381-382.
• KARAGÖZ, İ. (2010), Dinî Kavramlar Sözlüğü, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, s.174.
• KARAMAN, H. vd. (2003), Kuran Yolu Türkçe Meal ve Tefsir, (5.c.), Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, Ankara.
• KEKLİK, M. (2017), Osmanlı Toplum Hayatından Beyitlere Yansıyan Birkaç Örnek, Türkiyat Mecmuası, (27/1): 139-169.
• LEVEND, A. S. (2015), Divan Edebiyatı Kelimeler ve Remizler, Mazmunlar ve Mefhumlar, Dergah Yayınları, İstanbul.
• MÜTERCİM ASIM EFENDİ (2009), Burhân-ı Katı, (hzl) Mürsel Öztürk- Derya Örs, Türk Dil Kurumu Yayınları, İstanbul.
• ONAY, A. T. (1996), Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı, (hzl) Cemal Kurnaz, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
• ÖNGÖREN R. (2004), “Mevlânâ Celâleddin-i Rûmî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 29, s. 441-448.
• PALA, İ. (1995), Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, Akçağ Yayınları, İstanbul.
• ŞEN, F. M. (1995), Beylikçi İzzet Bey Divanı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• TAĞMAN, S. E. (2007), Mustafa İbn Ali el-Muvakkit’in Usturlab Risalesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. (1996), “Gül Camii” maddesi, C. 14, s. 223.
• TOK, E. (2023), Garip Kaldım Vatanımdan Uzakta: Klasik Türk Şiirinde Şâm-ı Garîbân, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, Güz - Eylül 2023, S. 108, s. 245-257.
• UZUN, Ş. (2015) Klasik Türk Şiirinde Şeb-i Yeldâ, Konya Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, S. 34, s. 353-370.