İŞ STRESİ, MESLEKİ TÜKENMİŞLİK VE ÖRGÜTSEL BAĞLILIK İLİŞKİSİ: SAĞLIK ÇALIŞANLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2019, Cilt: 15 Sayı: 1, 1 - 13, 04.09.2019

Murat Esen

Öz

Günümüz dünyasının
sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel çevre unsurları, politik ya da teknolojik
gelişmelerin yarattığı belirsizlik, rekabet ve aşırı çalışmaya dayalı
endüstriyel yaşam gibi birçok nedenle açığa çıkan ve çalışma yaşamındaki insanı
tehdit eden iş stresi uzun süreli olduğunda bireylerde tükenmişliğe yol
açabilmekte ve çalıştıkları örgüte olan bağlılıklarını olumsuz etkileyebilmektedir.
Bu sebeple, bu çalışmada iş stresi açısından kritik öneme sahip olan sağlık
sektöründeki çalışanların iş streslerinin, mesleki tükenmişlik ve örgütsel
bağlılık algılarına yönelik ölçümlerin ve bunlar arasındaki ilişkinin ortaya
konması önemli hale gelmektedir. Farklı ünvanlara sahip 182 sağlık çalışanının
katıldığı araştırmada mesleki tükenmişliğin ve örgütsel bağlılığın alt
boyutları ile iş stresi arasında anlamlı ilişkilerin olduğu ve mesleki
tükenmişlik düzeyinin iş stresi ile örgütsel bağlılık ilişkisinde tam aracılık
rolünün olduğu bulgusuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İş Stresi, Mesleki Tükenmişlik, Örgütsel Bağlılık, Sağlık Çalışanları

THE RELATIONSHIP BETWEEN JOB STRESS, BURNOUT AND ORGANIZATIONAL COMMITMENT: A RESEARCH ON HEALTH EMPLOYEES

Öz

The socio-economic
and socio-cultural environmental factors of today’s world, the uncertainity
created by political or technological developments, the industrial life based
on competition and over-working, and the work stress that threatens the human
life in the work life can lead to burnout when it continues over long periods
of time and it may have a negative effect on individuals’ commitment to the organization.
For this reason, it is of great importance to present the analysis of the work
stress, , occupational burnout and organizational commitment of the employees
in the health sector which has critical importance  in terms of work stress and the relationship
between them. In the study in which 182 health workers from different titles
participated, it has been   found out
that there are significant relationships between the sub-dimensions of occupational
burnout and organizational commitment and the level of occupational burnout has
been found to have a full mediating role in the relationship between work
stress and organizational commitment.

Anahtar Kelimeler

Job Stress, Burnout, Organizational Commitment, Health Employees

Kaynakça

• Allen, Natalie, J. Meyer, John P. (1993). Organizational Commitment: Evidence of Career Stage Effects? Journal of Business Research 26, 49-61.
• Alacacıoğlu, A., Yavuzsen, T., Diriöz, M., Öztop, İ. ve Yılmaz, U. (2009). Burnout in nurses and physicians working at an oncology department. Psycho-Oncology, 18, 543–548.
• Aslan, S.H., Aslan, O. (1997). Hekimlerde Tükenmede Cinsiyetle İlişkili Etkenler. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 22(2), 132-136.
• Bathin, Raju Dharma (2018). Integrating P–E Fit & Demand Induced Strain Compensation Models of Work Stress. The Indian Journal of Industrial Relations, 53(3), pp. 462-474.
• Bergman, Mindy E. (2006). The relationship between affective and normative commitment: review and research agenda. Journal of Organizational Behavior, 27(5):647-665.
• Brimeyer, T. M., Perrucci, R., ve MacDermid Wadsworth, S. (2010). Age, tenure, resources for control, and organizational commitment. Social Science Quarterly , 91(2), 511-530.
• Budak, G., Sürgevil O. (2005). Tükenmişlik ve Tükenmişliği Etkileyen Örgütsel Faktörlerin Analizine İlişkin Akademik Personel Üzerinde Bir Uygulama, D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi , 20(2), 95-108.
• Chuo, S. (2003). The Relationship Between Organizational Commitment and Burnout, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Alliant International University Los Angeles, Los Angeles.
• Çetin F., Basım N., Aydoğan O. (2011). Örgütsel Bağlılığın Tükenmişlik ile İlişkisi: Öğretmenler Üzerine Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 25, s.61-70.
• Duquette, A., Kerouac, S., Sandhu, B., ve Beaudet, L. (1994). Factors related to nursing burnout: a review of empirical knowledge. Issues Mental Health Nursing,15(4), 337-358.
• Erol, A., Sarıçiçek, A. ve Gülseren, Ş. (2007). Asistan hekimlerde tükenmişlik: İş doyumu ve depresyonla ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 8, 241-247.
• Freudenberger, Herbert J. (1974). Staff Burn-Out. Journal of Social Issues. Vol. 30:159-165.
• Friesen, D., Sarros, J.C. (1989). Sources of Burnout Among Educators, Journal of Organizational Behavior, 10 (2), April, 179-188.
• Gilbert, Anna C. (1999). The Impact of Organizational Commitment and Work Hours on the Family, Presented at an Association for Social Economics session at the Allied Social Science Meetings. NewYork.315-336.
• Jian, Guowei. Dalisay, Francis (2018). Talk Matters at Work: The Effects of Leader-Member Conversational Quality and Communication Frequency on Work Role Stressors, International Journal of Business Communication, Vol 55 (4): 483-500.
• Günüşen, N. ve Üstün, B. (2008). Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerin tükenmişlik düzeyi ve etkileyen faktörlerin incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 11, 48-59.
• Havermans, Bo M.. Brouwers, Evelien P. M. Hoek, Rianne J. A. Anema, Johannes R. Beek Allard J. van der, Boot, Cécile R. L. (2018). Work stress prevention needs of employees and supervisors. BMC Public Health, 18(642), 1-11.
• Hock, R. R. (1988). Professional Burnout among Public School Teachers. Public Personnel Management, 17(2), 167–189.
• İlgün, E. (2010). İnfaz koruma memurlarının iş doyumu ve tükenmişlik düzeylerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Kaçmaz, N., (2005). Tükenmişlik sendromu. İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 68 (1): 29-32.
• Koç, H. (2009). Örgütsel bağlılık ve sadakat ilişkisi, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(28), 200-211.
• Kun,Z. & Hailong. M. (2011). An empirical analysis on the relationship between job burnout and organizational commitment. Erişim Tarihi: 10.03.2018, http://www.seiofbluemountain.com/upload/product/200911/2009scyxhy09a3.pdf.
• Kurçer, M.A. (2005). Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Hekimlerinin İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeyleri. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 2(3), 10-15.
• Lazarus, R. S. (1993). From psychological stress to the emotions. Annual Review o f Psychology, 44, 1- 21.
• Leiter, M. P. ve Maslach, C. (1988). The Impact of Interpersonal Environment on Burnout and Organizational Commitment, Journal of Organizational Behavior, Vol. 9(4), 297-308.
• Liu, H. (1996). Burnoutand Organizational Commitment among Staff of Publicly Funded Substance Abuse Treatment Programs Yayımlanmamış Doktora Tezi, University of Maryland, College Park, Maryland
• Lydon, J., Pierce, T. ve Shannon O. (1997). Coping With Moral Commitment to Long-distance Dating Relationship, Journal of Personality and Social Psychology, 73:104-113.
• Maslach, C., Jackson, S.E. (1981). The Measurement of Experienced Burnout. Journal of Occupational Behaviour. Vol. 2: 99-113.
• Maslach, C., Leiter, M.R. (1997). The Truth About Burnout, Jossey-Bass, San Francisco.
• Metin, Ö., ve Özer, Ö.F. (2007). Hemşirelerin tükenmişlik düzeyinin belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 10(1), 58-66.
• Meyer, J.P. ve Allen, N.J. (1997). Commitmentinthe Workplace‐ Theory, Research and Application, Thousand Oaks, CA:SagePublications.
• Meyer, J.P. ve Allen, N.J. (1991). A Three-Component Conceptualization of OrganizationalCommitment. Human Resource Management Review, 1, s.66-86.
• Özyurt, A., Hayran, O., Sur, H. (2006). Predictors of burnout and job satisfaction among Turkish physicians. Oxford Journals Medicine, 99,161-169.
• Pines, A. M. ve Keinan G. (2005). Stress and Burnout: The Significant Difference. Personality and Individual Differences, 39, 625–635.
• Stephens, Robert D. Dawley, David D. Stephens, David B. (2004). Commitment on the Board: A Model of Volunteer Directors' Levels of Organizational Commitment and Self-reported Performance. Journal of Managerial Issues, (4), pp. 483-504.
• Sünter, AT., Canbaz, S., Dabak, Ş., Öz, H., Pekşen, Y. (2006). Pratisyen hekimlerde tükenmişlik, işe bağlı gerginlik ve iş doyumu düzeyleri, Genel Tıp Dergisi, 16 (1): 9-14.
• Tan, D. S. K. & Akhtar, S. (1998). Organizational commitment and experienced burnout: An exploratory study from a Chinese cultural perspective. The International Journal of Organizational Analysis, Vol. 6(4), 310-333.
• Taycan, O., Kutlu, L., Çimen, S., & Aydın, N. (2006). Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerde depresyon ve tükenmişlik düzeyinin sosyodemografik özelliklerle ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 7(2), 100-108.
• Wiener, Y., (1982). Commitment in Organization: A NormativeView, Academy Management Review, 7, 122-129.
• www.saglikcalisanisagligi.org/tezler2/tukenmislikarastirmasi.pdf Türkiye’de Sağlık Çalışanları Tükenmişlik Araştırması Sonuçları, Sağlık ve Sosyal Hizmet Çalışanları Sendikası, 14 Mart 2012, 12-13 (Erişim Tarihi:13.09.2013).
• Yıldız, H. (2009). Hemşirelerin tükenmişlik düzeylerinin ve problem çözme becerilerinin incelenmesi. Rehberlik Ve Psikolojik Danışmanlık Programı Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara, Türkiye.