TÜRKİYE’DE ENFLASYON, FAİZ, VERGİLER VE GELİR DAĞILIMI İLİŞKİSİ: AMPİRİK ANALİZ

Yıl 2021, Cilt: 17 Sayı: 1, 147 - 169, 28.05.2021

Eyüp Akbulut

Öz

Çalışmada, gelişmiş ülkelerden ziyade geri kalmış ve gelişmekte olan ülkelerin ekonomik büyüme ve kalkınma sürecini yakalayamamalarının önemli nedenlerinden biri olan gelirin eşitsiz dağılımı incelenmektedir. Çalışmanın amacı, Türkiye’de gelirin eşitsiz dağılımına etki eden faktörlerden enflasyon, dolaylı vergiler ve kamu iç borç faiz ödemelerinin yoksul kesim üzerindeki yükünü incelenmeye çalışılmaktır. Kamu tarafından yapılan iç borç faiz giderleri daha çok tasarruf sahibi olan zengin kesime menfaat sağlarken, finansmanının tüm toplum üzerinden alınan vergiler (özellikle dolaylı vergiler) yoluyla karşılanması yoksul kesimden zengin kesime doğru sermaye transferine neden olacağı ifade edilmektedir. Bunun yanında çalışmada sabit gelirli ücretli ve maaşlı kesimin reel gelirinde azalmaya neden olan enflasyonun gelir dağılımında eşitsizlik oranını artıracağı beklenmektedir. Çalışmanın diğer amacı, Türkiye’de faiz, enflasyon ve gelir vergisinin gelir dağılımı üzerindeki etkisinin yönünü tahmin etmektir. Yapılan ampirik analiz sonucunda faiz ve enflasyonun önemsiz derecede dahi olsa gelirin adil dağılımını bozucu etkisine ulaşılmış, gelir vergisinin ise GSYH içerisindeki payında meydana gelen değişimlerin gelir dağılımı üzerinde anlamlı bir etkisinin olmadığı gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Gini, Faiz, Enflasyon, dolaylı ve dolaysız vergiler

Kaynakça

• Aksoy, Ş. (2011), Kamu Maliyesi, 4. Baskı, İstanbul: Filiz Kitabevi.
• Al-Marhubi, F. (1997), A Note on The Link Between Income Inequality and Inflation. Economics Letters, 55(3), 317-319.
• Ambroziak, A. A. (2016), Income Tax Exemption as A Regional State Aid in Special Economic Zones and Its Impact Upon Development of Polish Districts. Oeconomia Copernicana, 7(2), 245-267.
• Berisha, E., Meszaros, J., & Olson, E. (2018), Income Inequality, Equities, Household Debt, and Interest Rates: Evidence From A Century of Data. Journal of International Money and Finance, 80, 1-14.
• Dolmas, J., Huffman, G. W., & Wynne, M. A. (2000), Inequality, Inflation, and Central Bank Independence. Canadian Journal of Economics/Revue canadienne d'économique, 33(1), 271-287.
• Dumlu, U., ve Aydin, O. (2008), Ekonometrik Modellerle Türkiye için 2006 Yılı Gini Katsayısı Tahmini. Ege Academic Review, 8(1), 373-393.
• Eğilmez, M. ve Kumcu, E. (2004), Ekonomi Politikası, Teori ve Türkiye Uygulaması, 15. Baskı, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Eğilmez, M. (18.09.2012), “Gelir Dağılımında Düzelme Yok, Bozulma Var” T24 Bağımsız İnternet Gazetesi, http://t24.com.tr/haber/gelir-dagiliminda-duzelme-yok-bozulma-var/ 213299.
• Filiztekin, A. ve Çelik, M. A. (2010), Türkiye’de Bölgesel Gelir Eşitsizliği, Megaron, 5 (3), 116-127, http://research.sabanciuniv.edu/16550/
• Furceri, D., Loungani, P., & Zdzienicka, A. (2018), The Effects of Monetary Policy Shocks on Inequality. Journal of International Money and Finance, 85, 168-186.
• Galli, R. (2001), Is Inflation Bad for Income Inequality: The Importance of The Initial Rate of Inflation, University of Lugano, Switzerland and Rolph van der Hoeven International Labour Office.
• Gülmez, A., ve Altintas, N. (2015), Türkiye’de Ticari Açıklık ve Enflasyonun Gelir Dağılımına Etkisi: Ekonometrik Bir Analiz. Kafkas University. Faculty of Economics and Administrative Sciences. Journal, 6(9), 31.
• Güriş, S., Çağlayan, E. ve Güriş, B. (2011), Eviews ile Temel Ekonometri, İstanbul: DER Yayınları
• Hazine ve Maliye Bakanlığı, İstatistikler, Merkezi Yönetim Borç İstatistikleri, (2005-2019), https://www.hmb.gov.tr/. Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü, İstatistikler, Bütçe Büyüklükleri ve Bütçe Gerçekleşmeleri, Konsolide Bütçe Dengesi (1973-2005), Merkezi Yönetim Bütçe Dengesi (2000-2015), http://www.bumko.gov.tr/TR,160/.
• Muhsin, K. ve Taban, S. (2003). Kamu Harcama Çeşitlerinin Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 58(03). Merkez Bankası, Enflasyon Verileri Tüketici Fiyatları, https://www.tcmb.gov.tr/
• Obadic, A., Šimurina, N., & Sonora, R. J. (2014), The Effects of Tax Policy and Labour Market Institutions on Income Inequality. In Proceedings of Rijeka Faculty of Economics, Journal of Economics and Business (Vol. 32, No. 1, pp. 121-140).
• OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development) Data, Income inequality, https://data.oecd.org/inequality/income-inequality.htm
• OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development) Data, Revenue Statistics, tax revenue, https://data.oecd.org/tax/tax-revenue.htm
• Stand, D. W., & Rising, W. I. K. (2011), An Overview of Growing Income Inequalities in OECD Countries: Main Findings. Divided we stand: Why inequality keeps rising. Şahin, H. (2011), Türkiye Ekonomisi Tarihsel Gelişimi Bugünkü Durumu, 11. Baskı, Bursa: Ezgi Kitabevi Yayınları.
• Şener, O. (2006), Kamu Ekonomisi, 8. Baskı, İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Ulusoy, A. (2007), Maliye Politikası, 5. Basım, Konya: Mikro Yayıncılık.
• Ulusoy, A. (2016), Devlet Borçlanması, Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Ünsal, E. M. (2011), Makro İktisat, 9. Baskı, Ankara: İmaj Kitabevi.
• Terzi, H. ve Zengin H. (2003), Temel Ekonometri, Teori ve Uygulamaları, 1. Baskı, Trabzon: Derya Kitapevi.
• Teyyare, E., ve Sayaner, K. (2018). Türkiye'de Gelir Eşitsizliğinin Maliye Politikası Araçları ve Kurumsal Faktörler Açısından Analizi ve Çözüm Önerileri. Journal of Social Sciences Institute/Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16).
• Thalassinos, E., Ugurlu, E., & Muratoglu, Y. (2012), Income Inequality and Inflation in the EU, European Research Studies, 15 (1), 127-140.
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu), Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması, 2002–2005, 2006–2013, 2019, http://www.tuik.gov.tr/
• TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu), Tüketici Fiyat Endeks Rakamları, http://www.tuik.gov.tr/ Yükseler, Z. (2004), 1994, 2002 ve 2003 Yılları Hanehalkı Gelir ve Tüketim Harcamaları Anketleri: Anket Sonuçlarına Farklı Bir Bakış (No. 2004/23). Discussion Paper.