AZERBAYCAN’IN TÜRKİYE’YE PETROL İHRACATININ AZERBAYCAN’IN EKONOMİK BÜYÜMESİNE ETKİLERİ

Yıl 2021, Cilt: 17 Sayı: 2, 309 - 325, 31.12.2021

Elmin Aliyev Özgür Uysal

Öz

Azerbaycan ekonomisinde büyümenin temel kaynağı petrol ihracatıdır. Azerbaycan’ın petrol ihracatı içinde Türkiye’nin payı oldukça düşüktür. Çalışmanın amacı Azerbaycan’ın Türkiye’ye olan petrol ihracatının Azerbaycan’ın ekonomik büyümesini ne derecede etkilediğini tespit etmektir. 2000-2015 dönemine ait yıllık veriler kullanılarak Engle-Granger eşbütünleşme testi, Granger nedensellik testi ve VAR modeli yardımıyla değişkenler arasındaki ilişki incelenmiştir. Sonuçta iki değişken arasında bir ilişkinin var olduğu, Azerbaycan’ın ekonomik büyümesinden Türkiye’ye gerçekleştirdiği petrol ihracatına doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi olduğu, Azerbaycan ekonomisindeki büyümenin petrol ihracatını büyük oranda etkilediği görülmüş ve Azerbaycan’ın Türkiye’ye petrol ihracatındaki değişimin temel kaynağının Azerbaycan ekonomik büyümesi olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Büyüme, Azerbaycan Ekonomisi, Petrol İhracatı, Dış Ticaret, Granger Nedensellik

Kaynakça

• Ahmouda, M (2014). The Impact of Oil Exports on Economic Growth- The Case of Libya, Unpublished Doctoral Dissertation, Czech University of Life Sciences Prague Faculty of Economics and Management Department of Economics, Czech Republic.
• Aliyev, E. (2018). Azerbaycan'ın Ekonomik Büyümesi İle Türkiye'ye Petrol İhracatı Arasındaki İlişkinin Ekonometrik Analizi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Alanya Aladdin Keykubat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Alanya.
• Aliyev, F (2017). Bağımsızlık Sonrası Azerbaycan'da Türk Sermaye Yatırımları ve Türkiye-Azerbaycan İlişkilerine Katkıları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, Ankara.
• Aras, O. N. (2003). “Azerbaycan Ekonomisi ve Değişim Süreci”. Qafqaz Üniversitesi. Azərbaycan Müstəqillikdən Sonra Kongresi, Bakü.
• Arıkan, S (2014). Türkiye Azerbaycan Enerji Birlikteliğinde TANAP Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. Azerbaycan İstatistik Kurumu. (2018). Petrol İhracatı Verileri. Erişim Adresi: https://www.stat.gov.az (Erişim tarihi: 15.10.2018)
• Baghirova, A., Oğuzhan, A, Yıldız, E (2017). Türkiye- Azerbaycan Dış Ticaretini Etkileyen Faktörler: 1998-2014. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 301-314.
• Bağırov, S. (2003). Petrolle İlgili 100 Soru 100 Cevap. Qanun Neşriyatı, Bakü.
• Barhuradov, M. (2003). Globallaşma Şəraitində Azərbaycan Respublikasının Xarici Siyasi Əlaqələrin Formalaşması Xüsusiyyətləri və Problemləri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, BDU, Bakü.
• Burbidge, J., Harrison, A (1984). Testing for The Effects of Oil Price Rises Using Vector Autoregression. International Economic Review, 25 (2), 459-484.
• Ceferzade, İ. (2001). Əsaslı İnkişaf İlləri. İqtisadiyyat, Bakü.
• Çıkrık, R (2016). Uluslararası Ticaret, Türkiye-Azerbaycan İlişkileri ve Taşımacılık. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Dede, B (2012). Türkiye’de Petrol Fiyatları ve Ekonomik Büyüme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Dünya Bankası. (2018). Veri Bankası GDP Per Capita (Constant LCU). Erişim Adresi: https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.KN?locations=AZ (Erişim tarihi: 02.12.2018)
• Engle, R F ve C. W. J. Granger. (1987). Co-Integration and Error Correction: Representation, Estimation, and Testing, Econometrica, 55 (2), 251-276.
• Erdoğan, Y ve D, Ç. Yıldırım, (2013). Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinde Dış Ticaret- İktisadi Büyüme İlişkisi Üzerine Ekonomik Bir İnceleme. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, 50 (583), 43-52.
• Gisser, M ve T. H. Goodwin, (1986). Crude Oil and The Macroeconomy: Tests of Some Popular Notions. Journal of Money, Credit and Banking, 18 (1), 95-103.
• Gücüyener, A. (2017). An Assessment of Changing Dynamics in Turkish-Azerbaijani Energy Relations Since the End of Cold War. Unpublished Master Dissertation, İstanbul Bilgi University Social Sciences Institute, İstanbul.
• Hamdrad, A (2012). Petrol Fiyatları ve Ekonomik Büyüme: İran Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Hamilton, D J (1983). Oil and The Macroeconomy since World War II. The Journal of Political Economy, 91 (2), 228-248.
• Hasanov, V. (2005). 21. Yüzyıla Doğru Azerbaycan Petrolü, Azerbaycanlı Genç Bilim Adamları I Sempozyumu. Kurtis Matbaacılık, İstanbul.
• İbadoğlu, Q. (2005). Devlet Bütçesi ve Petrol Gelirleri. Neqsi-Cahan Yayınevi, Bakü.
• İnançlı, S. (2012). Türkiye’nin Türk Cumhuriyetleri ile Dış Ticaretinin Genişletilmiş Çekim Modeliyle Değerlendirilmesi. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar, 49 (565), 13-22.
• Jahangir, S, M. R. (2017). Crude Oil, Natural Gas, Politics, and Economic Growth: Impact and Causality Analysis in Caspian Sea Region. Unpublished Master Dissertation, Anadolu University Social Sciences Institute, Eskişehir.
• Khalid, R. K. (2017). The Impact of Oil Price Shocks on Economic Growth (A Case Study; Selected Six OPEC Countries) During the Period (1995-2014) Panel-Data Model. Unpublished Master Dissertation, Gaziantep University Social Sciences Institute, Gaziantep.
• Mohsen, A. S. (2015). Effects of Oil and Non-Oil Exports on the Economic Growth of Syria. Academic Journal of Economic Studies, 1 (2), 69-78.
• Oluwatoyse, O. P., S. D. Applanaidu, N. A. Razak. (2016). Agricultural Export, Oil Export and Economic Growth in Nigeria: Multivariate Co-integration Approach. International Journal of Environmental & Agriculture Research (IJOEAR), 2 (2), 64-72.
• Ünlü, A. ve S. Kabak (2016). Türkiye ve Azerbaycan Ticaretinin Sürdürülebilirliği ve Ampirik Analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, CİEP Özel Sayısı, 962-985.