HİZMETKÂR LİDERLİK TARZININ İŞE ADANMIŞLIK ÜZERİNDEKİ ETKİSİNDE ALGILANAN ÖRGÜTSEL ADALETİN ARACI ROLÜ

Yıl 2021, Cilt: 17 Sayı: 2, 359 - 387, 31.12.2021

Suat Kır , Tuğba Karabulut

Öz

Verimliliğin ve huzurun sürdürülebilir olduğu iş ortamları için hizmetkâr liderliğin etkin çözümlerden biri olduğu artık iş hayatındaki insanlarca da kabul edilmektedir. Dolayısıyla ilgili bilimsel çalışmaların da hızla arttığı görülmektedir. Hizmetkâr liderlik, işe adanmışlık ve örgütsel adalet arasındaki ilişkileri inceleyen yurtiçi her hangi çalışmanın bulunmadığı gözlemlenmiş, konu incelenmeye değer bulunmuştur. Çalışmanın amacı, hizmetkâr liderliğin işe adanmışlığa olan etkisinde algılanan örgütsel adaletin aracılık rolünü incelemektir. Hizmet sektöründeki yönetici olmayan çalışanlardan oluşan 389 katılımcıdan alınan verilerle 3 değişken arasındaki dolaylı ve doğrudan etkiler yapısal eşitlik modelinde aracı etki analiziyle incelenmiştir. Araştırma bulgularına göre hizmetkâr liderliğin çalışanların işe adanmışlıklarını ve örgütsel adaleti anlamlı ve aynı zamanda pozitif yönde etkilediği, örgütsel adaletin işe adanmışlığı anlamlı ve pozitif yönde etkilediği sonuçlarına ulaşılmıştır. Hizmetkâr liderliğin işe adanmışlıkla ilişkisinde algılanan örgütsel adaletin tam aracı etkisinin bulunduğu ve hizmetkâr liderlik uygulamasının niteliğiyle işe adanmışlık davranışı arasındaki doğrudan ilişkinin algılanan örgütsel adalet aracılığıyla daha da iyi açıklanacağı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hizmetkâr Liderlik, Örgütsel Adalet, İşe Adanmışlık, Hizmet Sektörü

Kaynakça

• ALDERFER, C. P. (1972), Existence, Relatedness, And Growth: Human Needs in Organizational Settings, New York: Free Press.
• ATTRIDGE, M. (2009), Measuring and managing employee work engagement: A review of the research and business literature, Journal of Workplace Behavioral Health, 24 (4), 383-398.
• BAKKER, A. B., ALBRECHT, S. L. ve LEITER, M. P. (2010), Key questions regarding work engagement, European Journal of Work and Organizational Psychology, 20 (1), 4-28.
• BAKKER, A. B., DEMEROUTI, E. ve TEN BRUMMELHUIS, L. L. (2012), Work engagement, performance, and active learning: The role of conscientiousness, Journal of Vocational Behavior, 80 (2), 555-564.
• BLANCHARD, K. (2007), Leading at a Higher Level: Blanchard on How to be a High Performing Leader, New Jersey: Pearson Prentice Hall.
• BREWER, C. (2010), Servant leadership: A review of literature, Online Journal of Workforce Education and Development, 4 (2), 1-8.
• CHRİSTENSEN HUGHES, J. ve ROG, E. (2008) Talent management: A strategy for improving employee recruitment, retention and engagement within hospitality organizations, International Journal of Contemporary Hospitality Management, 20 (7), 743-757.
• CHRISTIAN, M. S., GARZA, A. S. ve SLAUGHTER, J. E. (2011), Work engagement: A quantitative review and test of its relation with task and contextual performance, Personnel Psychology, 64, 89-136.
• COLQUITT, J. A., CONLON, D. E., WESSON, M. J., PORTER, C. ve NG, K. Y. (2001), Justice at the millennium: A meta-analytic review of 25 years of organizational justice research, Journal of Applied Psychology, 86 (3), 425-445.
• CONGER, J. A. (1989), The Jossey-Bass Management Series.The Charismatic Leader: Behind The Mystique of Exceptional Leadership, San Francisco: Jossey-Bass.
• CRAWSHAW, J.P., CROPANZANO, R., BELL, C. M. ve NADISIC, T. (2013), Organisational justice: New insights from behavioural ethic, Human Relations, 66 (7), 885-904.
• CROPANZANO R., PREHAR, C. A. ve CHEN P. Y. (2002), Using Social Exchange Theory to Distinguish Procedural From Interactional Justice, Article in Group ve Organization Management, 324-351.
• CSIKSZENTMIHALYI, M. (1990), Flow: The Psychology of Optimal Experience, Journal of Leisure Research, 24(1), 93–94.
• DUYAN E. C. (2012), Hizmetkar liderlik: Çalışan iyilik hali ve çalışma yaşamının kalitesi ile ilişkileri üzerine bir araştırma, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı, Yönetim ve Çalışma Psikolojisi Bilim Dalı.
• ERER, B. (2014), Algılanan örgütsel adaletin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerine etkisi: Hemşirelere yönelik bir araştırma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Yönetim ve Organizasyon Bilim Dalı.
• FERGUSON, A. ve CARSTAIRS, J. (2005), Employee engagement: Does it exist, and if so, how does it relate to performance, other constructs and individual differences?, Paper presented at the Annual Industrial/ Organisational Psychology Conference, Australia, Australian Psychological Society, 1-3 July 2005, 1-17.
• FROILAND, P., GORDON, J., ve PICARD, M. (1993), In search of accountability, Training, 30, 59.
• GARDNER, D. G., R. B. DUNHAM, L. L. CUMMINGS, ve J. L. PIERCE. (1989), Focus of attention at work: Construct definition and empirical validation, Journal of Occupational and Organizational Psychology, 62: 61-77.
• GIBBONS, J. (2006), Employee Engagement: A Review of Current Research and Its Implications, New York: Conference Board.
• GOFFMAN, E. (1961), Encounters: Two Studies in the Sociology of Interaction, Indianapolis: Bobbs-Merrill.
• GREENBERG, J. (1990), Organizational justice: Yesterday, today and tomorrow, Journal of Management, 16 (2), 399-432.
• GREENLEAF, R. K. (1977), Servant Leadership: A Journey Into The Nature of Legitimate Power and Greatness (3rd Ed), New York: Paulist Press.
• HARTER, J. K., SCHMIDT, F. L., ve KEYES, C. L. M. (2003), Well-being in the workplace and its relationship to business outcomes: A review of the Gallup studies, In C. L. M. Keyes ve J. Haidt (Eds.), Flourishing: Positive psychology and the life well-lived (p. 205–224).
• HUNTER, J. C. (2004), The world’s most powerful leadership principle: How to become a servant leader, New York: Crown Business.
• KAHN, W. A. (1990), Psychological Conditions of Personal Engagement and Disengagement at Work, Academy of Management Journal, 33 (4), 692-724.
• KARADİREK, G. ve Genç, K. Y. (2020), Örgüt Kültürü, Ankara: Astana Yayınları.
• KARAEMİNOĞULLARI, A. (2006), Öğretim elemanlarının örgütsel adalet algıları ile sergiledikleri üretkenliğe aykırı davranışlar arasındaki ilişki ve bir araştırma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Davranış Bilimleri Bilim Dalı.
• KONCZAK, L. J., STELLY, D. J., ve TRUSTY, M. L. (2000), Defining and measuring empowering leader behaviors: development of an upward feedback instrument, Educational and Psychological Measurement, 60, 301–313.
• KOUZES J. M. ve POSNER, B. Z. (1993), Credibility: How Leaders Gain and Lose It, Why People Demand It, San Francisco: Jossey-Bass.
• LLORENS, S., GARCI´A, M., SALANOVA, M., ve CIFRE, E. (2003), Burnout and Engagement as antecedents of selfefficacy in secondary teachers: a longitudinal study, Paper presented to 11th European Congress on work and Organizational Psychology, Lisbon.
• LLORENS, S., SCHAUFELI, W., BAKKER, A. ve SALANOVA, M. (2007), Does a positive gain spiral of resources, efficacy beliefs and engagement exist?, Computers In Human Behavior, 23, 825-841.
• MASLOW, A. H. (1954), Motivation and Personality, New York, NY: Harper ve Row Publishers.
• MASTERSON, S., LEWIS, K., GOLDMAN, B. M. ve TAYLOR, M. S. (2000), Integrating justice and social exchange: The differing effects of fair procedures and treatment on work relationships, Academy of Management Journal, 43 (4), 738-748.
• MAY, D. R., GILSON, R. L., ve HARTER, L. M. (2004), The psychological conditions of meaningfulness, safety and availability and the engagement of the human spirit at work, Journal of Occupational and Organizational Psychology, 77(1), 11–37.
• SIMMONS, B. L., NELSON, D. L., ve QUICK, J. C. (2003), Health for the hopeful: A study of attachment behavior in home health care nurses, International Journal of Stress Management, 10(4), 361–375.
• NIEHOFF, B. P. ve MOORMAN, R. H. (1993), Justice as mediator of relationship between methods of monitoring and organizational citizenship behavior, Academy of Management Journal, 36 (3), 527-556.
• ÖZKALP, E. ve KIREL, Ç. (2001), Örgütsel Davranış, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• ROTHBARD, N. P. ve SHEFALI V. P. (2011), Being there: Work Engagement and Positive Organizational Scholarship, Oxford Handbooks Online, 1-25.
• ROTHBARD, N. P. (2001), Enriching or depleting? The dynamics of engagement in work and family roles, Administrative Science Quarterly, 46 (4), 655-684.
• SCHAUFELI, W. B., ve BAKKER, A. B. (2004), Job demands, job resources, and their relationship with burnout and engagement a multi‐sample study, Journal of Organizational Behavior, 25, 293-315.
• SCHAUFELI, W. B., BAKKER, A. B. ve SALANOVA, M. (2006), The Measurement of Work Engagement with a Short Questionnaire: A Cross-National Study, Educational and Psychological Measurement, 66 (4), 701-716.
• SCHAUFELI, W. B., ve BAKKER, A. B. (2010), Defining and measuring work engagement: Bringing clarity to the concept, In A. B. Bakker (Ed.) ve M. P. Leiter, Work engagement: A handbook of essential theory and research (p. 10–24), Psychology Press.
• SCHAUFELI, W. B., SALANOVA, M., GONZALEZ-ROMA, V. ve BAKKER, A. B. (2002), The Measurement of Engagement and Burnout: A Confirmative Analytic Approach, Journal of Happiness Studies, 3, 71-92.
• SPEARS, L. C. (1995), Reflections on Leadership: How Robert K. Greenleaf's Theory of Servant-Leadership Influenced Today's Top Management Thinkers, New York: John Wiley ve Sons, Inc.
• SPEARS, L. C. (2002), Introduction: Tracing the Past, Present and Future of Servant-Leadership, Ed. L. C. Spears ve M. Lawrence (pp. 4-8), New York: John Wiley and Sons, Inc.
• SPEARS, L. C. (2004), Practicing Servant-Leadership: Succeeding Through Trust, Bravery, and Forgiveness, New York: John Wiley and Sons, Inc.
• THIBAUT, J.W. ve WALKER, L. (1975), Procedural Justice: A Psychological Analysis, L. Erlbaum Associates, Hillsdale.
• TÜRKMEN, F. (2016), Ortaokul yöneticilerinin hizmetkâr liderlik davranışlarının öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları üzerindeki etkisi (Sinop ili örneği), Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı, Eğitim Yönetimi Teftişi, Planlaması ve Ekonomisi Bilim Dalı.
• TURGUT, T. (2011), Çalışmaya tutkunluk: İş yükü, esnek çalışma saatleri, yönetici desteği ve iş-aile çatışması ile ilişkileri, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(3-4), 155-179.
• UÇAR, P. (2016), Örgütsel adalet algısı ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik bir araştırma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Denizli: Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı Yönetim ve Organizasyon Programı.
• VAN DIERENDONCK, D. ve NUJITEN, I. (2011), The servant leadership survey: Development and validition of a multidimensional measure, Journal of Business and Psychology, 26 (3), 249-267.
• VAN SCOTTER, J. R. ve MOTOWIDLO, S. J. (1996), Interpersonal facilitation and job dedication as separate facets of contextual performance, Journal of Applied Psychology, 81 (5), 525-531.
• YILDIRIM, F. (2007), İş doyumu ile örgütsel adalet ilişkisi, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 62(1), 253-278.
• YILMAZ, V. ve DALBUDAK, Z. İ. (2018), Aracı değişken etkisinin incelenmesi: Yüksek hızlı tren işletme üzerine bir uygulama, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 14 (2), 517-534.