Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları, Enerji İthalatı ve Ekonomik Büyüme İlişkisi

Yıl 2023, Cilt: 19 Sayı: 1, 23 - 40, 27.06.2023

Güneş Nehir Şişeci , Ekrem Erdem

Öz

Ev sahibi ülke ekonomileri üzerinde çok çeşitli etkiler barındıran doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının, enerji ithalatı üzerindeki etkisi özellikle enerji ithalatçısı ülkeler açısından büyük önem arz etmektedir. Bu çalışmada, doğrudan yatırımların enerji ithalatı üzerindeki etkisini ölçmek ve etkinin gelişmiş ülkeler ile gelişmekte olan ülkeler arasında farklılık gösterip göstermediğini tespit etmek üzere 1990-2014 döneminde net enerji ithalatçısı 12 gelişmiş ülke ve 12 gelişmekte olan ülke ele alınmaktadır. Ampirik bulgulara göre gelişmiş ülkelere yönelen doğrudan yatırımlarda 1 birim artış enerji ithalatını 0.1 birim civarında azaltmakta ve kişi başı gayrisafi yurt içi hâsılanın enerji ithalatı üzerindeki etkisi CCE analizinde pozitif yönlü ve istatistiki olarak anlamlı iken AMG analizinde anlamlı bir etki bulunmamaktadır. Ayrıca gelişmiş ülkelerde doğrudan yatırımlardan enerji ithalatı ve kişi başı gayrisafi yurt içi hâsılaya doğru nedensellik ilişkisi bulunurken tersi yönde nedensellik ilişkisine rastlanmamaktadır. Enerji ithalatı ile kişi başı gayrisafi yurt içi hâsıla arasında ise çift yönlü nedensellik ilişkisi bulunduğu sonucuna ulaşılmıştır. Gelişmekte olan ülkeler üzerine gerçekleştirilen analiz sonuçlarında ise doğrudan yabancı sermaye yatırımları ve kişi başı gayrisafi yurt içi hâsılanın enerji ithalatı üzerinde anlamlı bir etkisi saptanamamıştır ve değişkenler arasında istatistiki olarak anlamlı herhangi bir nedensellik ilişkisi de bulunmamaktadır. Ele alınan net enerji ithalatçısı ülkeler bir arada incelendiğinde, enerji ithalatı üzerinde doğrudan yatırımların anlamlı etkisinin bulunmadığı, kişi başı hasılanın etkisinin ise düşük olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları, Enerji İthalatı, Ekonomik Büyüme, CCE, AMG.

Teşekkür

1 numaralı dipnotun açıklaması; Bu çalışma Prof. Dr. Ekrem ERDEM danışmanlığında Güneş Nehir ŞİŞECİ tarafından yazılan "Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Enerji İthalatı Üzerindeki Etkisi: Net Enerji İthalatçısı Ülkeler Üzerine Bir Uygulama" başlıklı doktora tezinden türetilmiştir.

The Relations Among Foreign Direct Investments, Energy Imports and Economic Growth

Öz

The impact of foreign direct investments, which have a wide range of effects on the host countries’ economies, on energy imports is of great importance especially for energy importing countries. In this study, 12 developed and 12 developing countries that were net energy importers between the years of 1990-2014 are examined in order to measure the impact of direct investments on energy imports and to determine whether the effect differs between developed and developing countries. As regards the empirical findings; 1 unit increase in direct investments in developed countries reduces energy imports by around 0.1 unit and the effect of gross domestic product per capita on energy imports is positive and statistically significant in CCE analysis while there is no significant effect in AMG analysis. Furthermore, in developed countries, there is a causality relationship from direct investments to energy imports and gross domestic product per capita, while the vice versa has never been encountered. It was also concluded that there is a two-way causal relationship between energy imports and gross domestic product per capita. In the results of the analysis conducted on developing countries, no significant effect of foreign direct investments and gross domestic product per capita on energy imports was determined and there was no statistically significant causal relationship between the variables. When the examined net energy importing countries are analyzed together, it has been determined foreign direct investments do not have a significant effect on energy imports, the effect of GDP per capita is low.

Anahtar Kelimeler

Foreign Direct Investment, Energy Imports, Economic Growth, CCE, AMG.

Kaynakça

• Abidin, Z., Haseeb, M., Azam, M., & Islam, R. (2015). Foreign direct investment, financial development, international trade and energy consumption: Panel data evidence from selected ASEAN countries. International Journal of Energy Economics and Policy, 5(3), 841-850.
• Ağır, H., & Rutbil, M. (2019). Gelişmekte olan ülkelerde doğrudan yabancı sermaye yatırımları ile ekonomik büyüme ilişkisinin ekonometrik analizi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 469-488.
• Alvarado, R., Iniquez M., & Ponce, P. (2017). Foreign direct investment and economic growth in Latin America. Economic Analysis and Policy, 56, 176-187.
• Barthelemy, J. C., & Demurger, S. (2000). Foreign direct investment and economic growth: Theory and application to China. Review of Development Economics, 4(2), 140-155.
• Bayar, Y. (2014). Effects of foreign direct investment inflows and domestic investment on economic growth: Evidence from Turkey. International Journal of Economics and Finance, 6, 69-78.
• Blomström, M., Lipsey, R. E., & Zejan, M. (1992). What explains developing country growth. NBER Working Paper, 4132, 1-31. DOI: 10.3386/w4132.
• Borensztein, E., De Gregorio, J., & Lee, J. (1998). How does foreign direct investment affect economic growth?. Journal of International Economics, 45(1), 115-135.
• Bosworth, B., & Collins, S. M. (1999). Capital flows to developing economies: Implications for saving and invesment. Brookings Papers on Economic Activity, 1, 143‐169.
• Bülbül, O. G. (2018). Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının istihdam etkisi: Türkiye çimento sektörü örneği (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Carkovic, M., & Levine, R. (2002). Does foreign direct investment accelerate economic growth?. Working Paper University of Minnesota Department of Finance, 195- 220.
• Cheng, B. S. (1997). Energy consumption and economic growth in Brazil, Mexico and Venezuela: A time series analysis. Applied Economics Letters, 4, 671-674.
• Colen, L., Maertens, M., & Swinnen, J. (2008). Foreign direct investment as an engine for economic growth and human development: A review of the arguments and empirical evidence. Working Paper, 16, 1-48.
• Dunning, J. H., & Lundan, S. M. (2008). Multinational enterprises and the global economy (2. Baskı). Edward Elgar Publishing.
• Eberhardt, M., & Bond, S. (2009). Cross-section dependence in nonstationary panel models: A novel estimator. MPRA Paper, 17870, 1-26.
• Erdoğan, Ali (2011). Gelişmekte olan ülkelerde doğrudan yabancı sermaye yatırımları etkinliği: Türkiye için ekonometrik bir uygulama (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ghosh, S. (2009). Import demand of crude oil and economic growth: Evidence from India. Energy Policy, 37(2), 699-702.
• Gökmen, A. (2011). Doğrudan yabancı sermaye yatırımları ve Türkiye açısından değerlendirilmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Huang, B., Hwang, M., & Yang, C. (2008). Causal relationship between energy consumption and GDP growth revisited: A dynamic panel data approach. Ecological Economics, 1(67), 41-54.
• Ibrahiem, D. M. (2015). Renewable electricity consumption, foreign direct investment and economic growth in Egypt: An ARDL approach. Procedia Economics and Finance, 30(2015), 313-323.
• Jobert, T., & Karanfil, F. (2007). Sectoral energy consumption by source and economic growth in Turkey. Energy Policy, 35, 5447-5456.
• Jyun-Yi, W., & Chih-Chiang, H. (2008). Does foreign direct investment promote economic growth? Evidence from a threshold regression analysis. Economics Bulletin, 12(15), 1-10.
• Khobai, H., & Mavikela, N. (2018). Investigating the link between foreign direct investment, energy consumption and economic growth in Argentina. MPRA Paper from University Library of Munich, 83960, 1-24.
• Koç, S. & Saidmurodov, S. (2018). Orta Asya ülkelerinde elektrik enerjisi, doğrudan yabancı yatırımı ve ekonomik büyüme ilişkisi. Ege Akademik Bakış, 18(2), 321-328.
• Koçak, E. (2016). Demokrasi, ekonomik özgürlükler ve büyüme: teori ve ampirik uygulama (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Korkmaz, S., & Aydın, A. (2015). Türkiye’de dış ticaret - ekonomik büyüme ilişkisi: Nedensellik analizi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 10(3), 47-76.
• Kula, F. (2003). Uluslararası sermaye hareketlerinin etkinliği: Türkiye üzerine gözlemler. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(2), 141-154.
• Lee, C., Chang, C., & Chen, P. (2008). Energy-income causality in OECD countries revisited: The key role of capital stock. Energy Economics, 30(5), 2359-2373.
• Li, X., & Liu, X. (2005). Foreign direct investment and economic growth: An increasingly endogenous relationship. World Development, 33(3), 393-407.
• Lin, B., & Benjamin, I. N. (2018). Causal relationship between energy consumption foreign direct investment and economic growth for MINT evidence from panel dynmic ordinary least square models. Journal of Cleaner Production, 197(1), 708-720.
• Lyroudi, K., Papanastasiou, J., & Vamvakidis, A. (2004). Foreign direct investment and economic growth in transition economies. South Eastern Europe Journal of Economics, 2(1), 97-110.
• Mazenda, A. (2014). The effect of foreign direct investment on economic growth: Evidence from South Africa. Mediterranean Journal of Social Sciences, 5(10), 95-108.
• Mencinger, J. (2003). Does foreign direct investment always enhance economic growth?. Kyklos, 56(4), 491-508.
• Meyer, K., & Estrin, S. (1998). Entry mode choice in emerging markets greenfield, acquisition and brownfield. Center for East European Studies Copenhagen Business School, 18, 1-29.
• Oh, W., & Lee, K. (2004). Causal relationship between energy consumption and GDP: The case of Korea 1970-1999. Energy Economics, 26(1), 51-59.
• Omri, A., & Kahouli, B. (2014). Causal relationships between energy consumption, foreign direct investment and economic growth: Fresh evidence from dynamic simultaneous-equations models. Energy Policy, 67(C), 913-922.
• Ould, L. (2015). An investigation of the impact of foreign direct investment on economic growth: A case study of Mauritania. International Journal of Economics & Management Sciences, 4(2), 1-5.
• Özkan, B. (2005). Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını belirleyen faktörler: İşletme ve işveren profili açısından Gaziantep ili örneği (Yayımlanmamış doktora tezi). Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Pesaran, M. H. (2006). Estimation and inference in large heterogeneous panels with a multifactor error structure. Econometrica, 74(4), 967-1012.
• Pesaran, M. H. (2007). A simple panel unit root test in the presence of cross-section dependence. Journal of Applied Econometrics, 22, 265-312.
• Pesaran, M. H., & Yamagata, T. (2008). Testing slope homogeneity in large panels. Journal of Econometrics, 142(1), 50-93.
• Romer, P. M. (1993). Ideas gaps and object gaps in economic development. Journal of Monetary Economics, 32(3), 543-573.
• Saqib, N., Masnoon, M., & Rafique, N. (2013). Impact of foreign direct investment on economic growth of Pakistan. Advances in Management and Apllied Economics, 3(1), 35-45.
• Schillaci, C. E. (1987). Designing successful joint ventures. The Journal of Business Strategy. 8(2), 59-63.
• Soytaş, U., Sarı, R., & Özdemir, Ö. (2001). Energy consumption and GNP relation in Turkey: A co-integration and vector error correction analysis. Global Business and Technology Association, 838-844.
• Şahin, S., Ayrıçay, Y., & Bekereci, N. E. (2020). Türkiye’de yapısal kırılmalar altında doğrudan yabancı sermaye yatırımları, ekonomik büyüme ve enerji ithalatı ilişkisi. Pamukkale Journal of Eurasian Socioeconomic Studies, 7(1), 48-69.
• UNCTAD (2001). World investment report 2003 promoting linkages. https://unctad.org/webflyer/world-investment-report-2001. E.T. 31.08.2021.
• Westerlund, J. (2008). Panel cointegration tests of the Fisher effect. Journal of Applied Econometrics, 23(2), 193-223.
• Westerlund, J., & Edgerton, D. (2007). A panel bootstrap cointegration test. Economic Letters, 97(3), 185-190.
• Yankelovich, D. (1984). Collaborative ventures: A pragmatic approach to business expansion in the eighties. Coopers and Lybrand.
• Zhang, K. (2001). Does foreign direct investment promote economic growth? Evidence from East Asia and Latin America. Contemporary Economic Policy, 19(2), 175-185.
• Ziramba, Emmanuel (2010). Price and income elasticities of crude oil import demand in South Africa: A cointegration analysis. Energy Policy, 12(38), 7844-7849.