Suriyeli Göçmenlere Yönelik Zenofobik Tutum, Klasik-Koşullu Önyargı İlişkisi: Sağ ve Sol Politik Eğilimler Üzerinden Bir Analiz Denemesi

Yıl 2024, Cilt: 20 Sayı: 2, 343 - 356, 30.12.2024

Omer Taylan , Hamza Bahadır Eser , Koray Çetinceli

Öz

Çalışma 2023 genel seçimlerinden önce üniversite öğrencileriyle gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın amacı, geçici koruma statüsündeki Suriyelilere yönelik zenofobik tutum, önyargı ve siyasal tercihler arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Bu kapsamda katılımcıların zenofobik tutumları, klasik ve koşullu önyargıları ile siyasal tercihleri irdelenmiştir. Siyasi tercihlerin sadece belli bir partiye değil, daha geniş bir ideolojik spektruma dayandığı olgusundan hareketle, katılımcıların (siyasal parti tercihleri sorulmaksızın), doğrudan kendilerini siyasal yelpazenin neresinde (sol ve sağ) konumlandırdıkları sorusuna cevap aranmıştır. Sağ ve sol ideolojilerin ihtiva ettiği politik değerlerden ötürü geçici koruma statüsündeki Suriyelilere yönelik yaklaşımlarında farklılık gözlemlenmesinin (sağ ideolojilerin, göçmenlere daha muhafazakâr ve sınırlayıcı; sol ideolojilerin ise daha hoşgörülü ve kabul edici bir yaklaşım sergilemesi) beklenmesi bu tercihte belirleyici olmuştur. Çalışma sonucunda, katılımcıların zenofobik tutumları ile koşullu önyargılar arasında anlamlı bir negatif ilişki, klasik önyargıları arasında ise yine anlamlı pozitif ilişki bulunmuştur. Çalışmada ayrıca kendilerini sol eğilimli olarak tanımlayan katılımcıların, sağ eğilimli olarak tanımlayanlara kıyasla daha düşük düzeyde zenofobik tutum ve klasik önyargıya sahip oldukları bulgulanmıştır. Katılımcıların sağ ve sol siyasal yönelimlerine göre koşullu önyargı düzeyleri arasında anlamlı bir farklılık tespit edilmemiştir. Son olarak kendilerini siyasal yelpazenin ortasında konumlandıran katılımcıların zenofobik tutumları, klasik ve koşullu önyargı düzeyleri arasında anlamlı herhangi bir fark tespit edilememiştir.

Anahtar Kelimeler

Zenofobi, Klasik Önyargı, Koşullu Önyargı, Siyasi İdeoloji, Göçmen.

The Relationship between Xenophobic Attitudes and Classical - Conditional Prejudice Towards Syrian Immigrants: An Analysis of Right and Left Political Tendencies

Öz

The study was conducted with university students before the general elections 2023. The study aims to examine the relationship between xenophobic attitudes toward Syrians under temporary protection, prejudices, and political preferences. The participants’ xenophobic attitudes, classical and conditional prejudices, and political preferences were analyzed in this context. Based on the fact that political preferences are based not only on a particular party but also on a wider ideological spectrum, the participants (without being asked about their political party preferences) were directly asked where they positioned themselves on the political spectrum (left and right). This choice was determined by the fact that right and left ideologies are expected to differ in their approaches towards Syrians under temporary protection status due to their political values (right-wing ideologies are more conservative and restrictive towards migrants, while left-wing ideologies have a more tolerant and accepting approach). As a result of the study, a significant negative relationship was found between the participants’ xenophobic attitudes and conditional prejudices, and a significant positive relationship was found between their classical prejudices. The study also found that participants who identified themselves as left-leaning had lower levels of xenophobic attitudes and classical prejudices than those who identified themselves as right-leaning. No significant difference was found between the conditional prejudice levels of the participants according to their right and left political orientations. Finally, no significant difference was found between the xenophobic attitudes and classical and conditional prejudice levels of the participants who positioned themselves in the middle of the political spectrum.

Anahtar Kelimeler

Xenophobia, Classical Prejudice, Conditional Prejudice, Political Ideologie, Immigrant.

Kaynakça

• Abayhan, Y., Hürriyetoğlu, H., & Tuna, A. (2022). Mültecilere Yönelik Önyargı Ölçeğinin Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması, Liberal Düşünce Dergisi (108), 27-43. https://doi.org/10.36484/liberal.1209023.
• Adler, M. (2008). Xenophobia. Encyclopedia of Race, Ethnicity, And Society, (3), 1419-1420.
• Alikılıç, Ö., Gökaliler, E., & Alikılıç, İ. (2021). Nefret Söylemi Üzerinden Ötekileştirme: Twitter’da Mültecilere Yönelik Nefret Tipolojisi Analizi. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (36), 501-520.
• Allport G. W., (1954). The Nature of Prejudice. Cambridge: Cambridge University Press.
• Anderson, J. R. (2016). Implicit and Explicit Attitudes Toward Asylum Seekers: Demographic and Ideological Correlates. Australian Psychologist, 53(2), 1-11. doi:10.1111/ap.12229.
• Anderson, J. R. (2018). The Prejudice Against Asylum Seekers Scale: Presenting the Psychometric Properties af A New Measure of Classical and Conditional Attitudes. The Journal of Social Psychology, 158 (6), 694-710.
• APA Dictionary of Psychology (3 Haziran 2024a). Prejudice, (Ulaşım Tarihi: 03.06.2024) https://dictionary.apa.org/prejudice.
• APA Dictionary of Psychology (3 Haziran 2024b). Xenophobia, (Ulaşım Tarihi: 03.06.2024) https://dictionary.apa.org/xenophobia.
• Aslan, S., Kayacı, M., Ünal, R. R., (2016). İslamifobi ve Batı Dünyasındaki Yansımaları, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(16), 451-463.
• Bonjour, S., (2011). The Power and Morals of Policy Makers: Reassessing the Control Gap Debate. International Migration Review, 45 (1), 89–122. https://doi.org/10.1111/j.1747-7379.2010.00840.x.
• Brown, R. (2010). Prejudice: Its Social Psychology. United Kingdom: Wiley-Blackwell Publishing.
• Cea D’Ancona, M.Á., (2016). Immigration as a Threat: Explaining the Changing Pattern of Xenophobia in Spain. Journal of International Migration and Integration, 17(2), 569–591. https://doi.org/10.1007/s12134-015-0415-3.
• Cunningham W. A., Nezlek J. B. ve Banaji M. R., (2004). Implicit and Explicit Ethnocentrism: Revisiting the Ideologies of Prejudice. Personality and Social Psychology Bulletin, 30(10), 1332-1346.
• de Haas, H., Natter, K., Vezzoli, S., (2018). Growing Restrictiveness or Changing Selection? The Nature and Evolution of Migration Policies. International Migration Review, 52 (2), 314–367. https://doi.org/10.1111/imre.12288.
• Duckitt, J. H. (1992). Psychology and prejudice: A Historical Analysis and Integrative Framework, American Psychologist, 47(10), 1182-1193. doi:10.1037/0003-066X.47.10.1182.
• Ektiren, M. T., & Aktaş, V. (2024). Üniversite Öğrencilerinin Geçici Koruma Statüsündeki Suriyelilere Yönelik Tehdit Algısının İncelenmesi, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (35), 45-64. https://doi.org/10.15182/diclesosbed.1342181.
• Eser, H. B., & Uygur, M. R. (2019). Suriyeli Göçmenlere Yönelik Tutumların Bütünleşmiş Tehdit ve Sosyal Mesafe Kuramları Doğrultusunda İncelenmesi: Süleyman Demirel Üniversitesi Örneği, Liberal Düşünce Dergisi, 24(95), 131-162. https://doi.org/10.36484/liberal.609598.
• Eser, H. B., ve Çiçek A., (2020). Avrupa’da Aşırı Sağın Ayak Sesleri: Zenofobinin Patolojik Normalleşmesi. Alternatif Politika 12(1): 114-144.
• Esses, V. M., & Hamilton, L. K. (2021). Xenophobia and Anti-Immigrant Attitudes in the time of COVID-19. Group Processes & Intergroup Relations, 24(2), 253-259. https://doi.org/10.1177/1368430220983470.
• Franco, F. M., & Maass, A. (1999). Intentional Control over Prejudice: When the Choice of the Measure Matters, European Journal of Social Psychology, 29(4), 469-477.
• Hair, J.F., Black, W.C., Babin, B.J., Babin, B.J, Anderson, R.E., (2018). Multivariate Data Analysis. Hampshire: Cengage Learning.
• Hancı Ot E., & Eser H. B. (2022). Göçmen, Mülteci, Sığınmacı ve Geçici Koruma Statüsündeki Gruplara Yönelik Tutumların Etnosentrizm, Zenofobi ve Sosyal Baskınlık Yönelimi Bağlamında İncelenmesi, M. Kartal ve İ. Akbal içinde, Ulusal ve Uluslararası Boyutlarıyla Göç: Kuramlar, Politikalar, Uygulamalar ve Ekonomik Sonuçlar, 241-258, Ankara: Nobel Yayınları.
• Hjerm, M. (1998). National Identities, National Pride and Xenophobia: A Comparison Of Four Western Countries, Acta Sociologia, 41(4), 335-347.
• Hjerm, M., & Nagayoshi, K. (2011). The Composition of the Minority Population as A Threat: Can Real Economic and Cultural Threats Explain Xenophobia? International Sociology, 26(6), 815-843. https://doi.org/10.1177/0268580910394004.
• Hu, L. T., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff Criteria for Fit İndexes In Covariance Structure Analysis: Conventional Criteria Versus New Alternatives. Structural Equation Modeling: A Multidisciplinary Journal, 6(1), 1-55.
• Jones J. M., Dovidio J. F. & Vietze D. L., (2014). The Psychology of Diversity Beyond Prejudice and Racism, United Kingdom: Wiley-Blackwell Publishing.
• Kaldık, B. (2021). Uluslararası Göç Bağlamında Sığınmacılara Yönelik Yabancı Düşmanlığının İncelenmesi: Türkiye’de Zenofobi Üzerine Bir Uygulama. Bingöl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Kongresi: Krizler, Belirsizlikler ve Arayışlar Özel Sayısı), 69-96.
• Kende A. & Krekó, P., (2020). Xenophobia, Prejudice, and Right-Wing Populism In East-Central Europe, Current Opinion in Behavioral Sciences, 34, 29-33, https://doi.org/10.1016/j.cobeha.2019.11.011.
• Kopyciok S, & Silver H. (2021). Left-Wing Xenophobia in Europe. Frontiers in Sociology, Frontiers in Sociology, 6, 1-17. https://doi.org/10.3389/fsoc.2021.666717.
• Kurt, G. (2019). Yeni Medyada Nefret Söylemi: Youtube’da Suriyeli Mültecilere Karşı Üretilen Nefret Söylemi Üzerine Bir Araştırma, The Journal of International Lingual Social and Educational Sciences, 5(1), 1-20.
• Lesetedi, G. N., & Modie-Moroka, T. (2007). Reverse Xenophobia: Immigrants Attitudes towards Citizens in Botswana, International Migration Institute, 1-22.
• Leykin, I., & Gorodzeisky, A. (2024). Is Anti-Immigrant Sentiment Owned by the Political Right? Sociology, 58(1), 3-22. https://doi.org/10.1177/00380385231161206.
• Mair, P., & Mudde C., (1998). The Party Family and Its Study. Annual Review of Political Science 1, 211- 229. https://doi.org/10.1146/annurev.polisci.1.1.211.
• Massey, D. S., (1999). International Migration at the Dawn of the 21st Century: The Role of the State. Population and Development Review, 25(2), 303–322. https://doi.org/10.1111/j.1728-4457.1999.00303.x.
• Maykel J. A., & Verkuyten M. (2005). The Social Psychology of Ethnic Identity, Hove, UK: Psychology Press.
• Modood, T. (1997). Difference, Cultural Racism and Anti-Racism, P. Werbner ve T. Modood İçinde, Debating Cultural Hybridity: Multicultural Identities And The Politics Of Anti-Racism, (ss. 154-173), London: Zed Books.
• Natter, K., Czaika, M., de Haas H., (2020) Political party ideology and immigration policy reform: an empirical enquiry, Political Research Exchange 2(1), 1-26. https://doi.org/10.1080/2474736X.2020.1735255.
• Odmalm, P., (2011). Political Parties and ‘the Immigration Issue’: Issue Ownership in Swedish Parliamentary Elections 1991–2010. West European Politics, 34 (5): 1070–1091. https://doi.org/10.1080/01402382.2011.591098.
• Online Etymology Dictionary (3 Haziran 2024). The History of the Word 'Xenophobia' (Ulaşım Tarihi: 03.06.2024) https://www.etymonline.com/word/xenophobia.
• Özdamar, K. (1999). Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi-1: SPSS-MINITAB. Kaan Kitabevi.
• Özmete, E., Yıldırım, H., & Duru, S., (2018). Yabancı Düşmanlığı (Zenofobi) Ölçeğinin Türk Kültürüne Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi,18(40/2), 191-209.
• Öztürk, M. (2020). Gençlerin Suriyelilere Yönelik Yabancı Düşmanlığına (Zenofobi) Etki Eden Sosyodemografik Faktörler. Turkish Studies-Social, 15(1), 559-576.
• Padır, M. A., & Erdur-Baker, Ö. (2023). Syrian Refugees and Xenophobia: The Role of Gender, Education, Perceived Economic Income, and Age, Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 162-169. https://doi.org/10.17556/erziefd.1190189.
• Perlmutter, T., (1996). Bringing Parties Back in: Comments on ‘Modes of Immigration Politics in Liberal Democratic Societies’, International Migration Review 30(1), 375–388. https://doi.org/10.1177/019791839603000141.
• Pratto F., Sidanius J., Stallworth L. M., Malle B. F. (1994). Social Dominance Orientation: A Personality Variable Predicting Social and Political Attitudes, Journal of Personality and Social Psychology, 67(4), 741- 763.
• Ramos, A., Pereira, C. R., Vala, J., (2016). Economic Crisis, Human Values and Attitudes towards Immigrants, M. Voicu, I. C. Mochmann, H. Dülmer içinde, Values, Economic Crisis and Democracy, 1.Baskı, Routledge, eBook ISBN9781315660790.
• Reny, T. T., & Barreto, M. A. (2020). Xenophobia in the time of Pandemic: Othering, Anti-Asian Attitudes, and COVID-19, Politics, Groups, and Identities, 10(2), 209–232. https://doi.org/10.1080/21565503.2020.1769693.
• Riek, B.M., Mania, E. W., & Gaertner, S. L, (2006). Intergroup Threat and Out-Group Attitudes: A Meta-Analytic Review’, Personality and Social Psychology Review, (10), 336-353.
• Rydgren, J., (2008). Immigration Sceptics, Xenophobes or Racists? Radical Right-Wing Voting in Six West European Countries, European Journal of Political Research, 47(6), 737–765. https://doi.org/10.1111/j.1475-6765.2008.00784.x.
• Salmela, M., & von Scheve, C. (2017). Emotional Roots of Right-Wing Political Populism. Social Science Information, 56(4), 567-595. https://doi.org/10.1177/0539018417734419.
• Sanchez-Mazas, M. & Licata, L., (2015). Xenophobia: Social Psychological Aspects. James D. Wright İçinde, International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences, (ss. 802–807), Oxford: Elsevier.
• Sarıdağ, S., & Eser, H. B. (2023a). Gruplar Arası Temas, Sosyal Baskınlık Yönelimi ve Zenofobi Arasındaki İlişkide Algılanan Tehdidin Rolü İzmir Konak Örneği, Journal of Mehmet Akif Ersoy University Economics and Administrative Sciences Faculty, 10(1), 418-445. https://doi.org/10.30798/makuiibf.1097933.
• Sarıdağ, S., & Eser, H. B. (2023b). Sosyal Baskınlık Yönelimi, Tehdit Algısı, Gruplararası Temas ve Zenofobik Tutumların Siyasal Eğilim, Etnik ve Dini Kimlikler ile İlişkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 14(38), 687-701. https://doi.org/10.21076/vizyoner.1104348.
• Schain, M. A., (2008). Commentary: Why Political Parties Matter. Journal of European Public Policy 15 (3): 465–470. https://doi.org/10.1080/13501760701847739.
• Sciortino, G., (2000). Toward a Political Sociology of Entry Policies: Conceptual Problems and Theoretical Proposals. Journal of Ethnic and Migration Studies, 26 (2), 213–228. https://doi.org/10.1080/13691830050022776.
• Spian, C. R., & Volden, C., (2008). The Mechanisms of Policy Diffusion. American Journal of Political Science, 52(4), 840-857. https://doi.org/10.1111/j.1540-5907.2008.00346.x.
• Stephan W. G., Stephan C. W., (1996). Predicting Prejudice, International Journal of Intercultural Relations, 20(3/4), 409-426.
• Sundstrom, R. R., & Kim, D. H. (2014). Xenophobia and Racism, Critical Philosophy of Race, 2(1), 20-45.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S., (2013). Using Multivariate Statistics, 6.Basım, New Jersey: Pearson Education, Inc
• Tichenor, D. J., (2008). Strange Bedfellows: The Politics and Pathologies of Immigration Reform. Labor: Studies in Working-Class History of the Americas 5(2), 39-60. https://doi.org/10.1215/15476715-2007-077.
• Triadafilopoulos, T., and A. Zaslove (2006). Influencing Migration Policy from Inside: Political Parties, M. Giugni and F. Passy İçinde, Dialogues on Migration Policy, 171–191. Lanham: Lexington Books.
• Türk, A., Ervüz, C., & Ervüz, F. (2024). Suriyelilere Yönelik Tehdit Algısının Yabancı Düşmanlığına (Zenofobi) Etkisi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 34(1), 167-176. https://doi.org/10.18069/firatsbed.1339518.
• Uygur, M. R., Eser, H. B., Çoksan, S., & Sarıdağ, S. (2024). Multiculturalism, Social Distance, and Xenophobia among Non-WEIRD Individuals Toward Syrian Refugees: Positive and Negative Emotions as Moderators, Curr Psychol (2024). https://doi.org/10.1007/s12144-024-06001-9.
• Van Der Veer, K., Ommundsen, R., Yakushko, O., Higler, L., Woelders, S. ve Hagen, KA (2013). Psychometrically and Qualitatively Validating A Cross-National Cumulative Measure of Fear-Based Xenophobia, Quality And Quantity, 47(3), 1429–1444.
• Van Der Veer, K., Yakushko, O., Ommundsen, R., & Higler, L. (2011). Cross-National Measure of Fear-Based Xenophobia: Development of A Cumulative Scale, Psychological Reports, 109(1), 27-42.
• Vrsanka I., Kovicky V., Jangl S. (2017). Xenophobia–The Cause of Terrorism in A Democratic Society, International Journal of Humanities and Social Science, 7(4), ss. 168-171.
• Wimmer, A. (1997). Explaining Xenophobia and Racism: A Critical Review of Current Research Approaches. Ethnic and Racial Studies, 20(1), 17–41. https://doi.org/10.1080/01419870.1997.9993946.
• Wren, K. (2001). Cultural Racism: Something Rotten in the State of Denmark?, Social & Cultural Geography, 2(2), 141-162.
• Yakushko, O. (2009). Xenophobia: Understanding the Roots and Consequences of Negative Attitudes Toward Immigrants, The Counseling Psychologist, 37(1), 36–66. https://doi.org/10.1177/0011000008316034.
• Yanık, A. (2017). Sosyal Medyada Yükselen Nefret Söyleminin Temelleri. Global Media Journal TR Edition, 8(15), 364-383.
• Yazıcıoğlu, Y.& Erdoğan, S. (2007). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Zick, A., Pettigrew, T. F., & Wagner, U. (2008). Ethnic Prejudice And Discrimination İn Europe, Journal of Social Issues, 64, 233–251.