KKTC’NİN HÜKÛMET SİSTEMİ: TARTIŞMALAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 47 - 70, 12.04.2020

Batuhan Ustabulut

Öz

Hükûmet sistemi tercihi büyük ölçüde bir siyasî tercihtir. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde (KKTC) kabul edilen hükûmet sistemi de bir siyasî tercihin sonucudur. Fakat KKTC’nin hükûmet sisteminin ne olduğuna ilişkin bir fikir birliğinden bahsedebilmek mümkün değildir. Bu nedenle öncelikle KKTC’nin hükûmet sisteminin tespit edilmesi gerekmektedir. Bu çalışmada KKTC’nin hükûmet sisteminin neden parlamenter sistemden ziyade yarı başkanlık sistemine daha çok benzediği öncelikli olarak incelenmiştir. KKTC’de 1985 tarihinden itibaren uygulanan hükûmet sisteminden kaynaklı ortaya çıkan çeşitli sorunlar başkanlık sistemine geçilmesi talebinin yüksek bir sesle ifade edilmesini sağlamaktadır. Hükûmet sistemi değişikliği tartışmalarına yer verilen bu çalışmada KKTC’de yaşanan problemlerin çözümü için hükûmet sisteminin değiştirilmesinden önce ilgili problemlere ilişkin bazı tedbirler alınması gerektiği tespit edilmiştir. Çalışma kapsamında bir kimsenin kaç defa Cumhurbaşkanı seçilebileceğinin belirlenmesi, Bakanlar Kurulunun kurulmasının kolaylaştılması gibi önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Parlamenter Sistem, Yarı Başkanlık Sistemi, Başkanlık Sistemi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC)

Teşekkür

Lefkoşa’da yayınlanmış kaynaklara ulaşabilmemi sağlayan değerli büyüğüm Levent Akbulut’a teşekkür ederim.

Kaynakça

• AA, Anadolu Ajansı. “KKTC Başbakanı Tatar: KKTC halkı Barış Pınarı Harekatı’nda Türkiye’nin yanındadır”. Erişim 23 Ocak 2020. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/kktc-basbakani-tatar-kktc-halki-baris-pinari-harekatinda-turkiyenin-yanindadir/1612767
• AA, Anadolu Ajansı. “KKTC Başbakanı Tatar’dan Cumhurbaşkanı Akıncı’ya tepki”. Erişim 10 Şubat 2020. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/kktc-basbakani-tatardan-cumhurbaskani-akinciya-tepki/1728319
• ABD Anayasası. Amerika Birleşik Devletleri: 2004. Erişim 25 Ocak 2020. https://www.adaletbiz.com/images/dosyalarim/abd_anayasasi.pdf
• Atay, Ender Ethem. “Yarı Başkanlık Rejimi ve Özellikle Fransa Örneği”, Kamu Hukuku Arşivi 2 (Haziran 1999): 141-167.
• Bayram, Tuğçe. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde Siyasal Sistemin Kurumsallaşma Süreci ve Demokrasinin Konsolidasyonu. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Bozkurt, İsmail. “KKTC’nin Siyasal Yapısı, Çıkmazları ve Çözüm Önerileri”. 2013 Kuzey Kıbrıs Geleceğin Plânlanması. ed. Soyalp Tamçelik. 53-94. Ankara: Eko Avrasya Yayınları, 2014.
• Demir, Fevzi. “Yarı Başkanlık Hükümet Sistemi ve Türkiye”. Yaşar Üniversitesi Elektronik Dergisi, Aydın Zevkliler’e Armağan (Cilt I) (2013): 831-876.
• Duverger, Maurice. “Yeni Bir Siyasal Sistem Modeli: Yarı Başkanlık Hükümeti”. Devlet ve Hukuk Üzerine Yazılar. der. Mehmet Turhan. 68-97. Ankara: Gündoğan Yayınları, 1996.
• Dünya Bülteni. “KKTC’de rejim tartışmaları başladı”. Erişim 16 Şubat 2020. https://www.dunyabulteni.net/arsiv/kktcde-rejim-tartismalari-basladi-h27925.html
• Erdem, Kasım. “Yarı-Başkanlık Sistemi: Teori, Pratik ve Tartışmalar”. Karşılaştırmalı Hükümet Sistemleri: Yarı-Başkanlık Sistemi (Fransa, Polonya ve Rusya Örnekleri). ed. Havvana Yapıcı Kaya. 1-26. Ankara: TBMM Araştırma Merkezi Yayınları, 2015.
• Erdoğan, Mustafa. Anayasal Demokrasi. Ankara: Siyasal Kitabevi, 2017.
• Erdoğan, Mustafa. “Başkanlık Sistemini Doğru Tartışmak”. Liberal Düşünce Dergisi 2 (1996): 4-12.
• Eren, Abdurrahman. Anayasa Hukuku Ders Notları (Genel Esaslar-Türk Anayasa Hukuku). İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2018.
• Erhürman, Tufan. Çare Başkanlık Sistemi mi? -KKTC’de Hükümet Sistemi Tartışmaları ve Başkanlık Sistemi-. Lefkoşa: Işık Kitabevi Yayınları, 2011.
• Fransa Anayasası. Türkiye: 2011. Erişim 9 Ocak 2020. http://www.adalet.gov.tr/duyurular/2011/eylul/anayasalar/ulkeana/pdf/07-FRANSA%20169-208.pdf
• Gözler, Kemal. Anayasa Hukukunun Genel Teorisi: Cilt I. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım, 2011.
• Kıbrıs Gerçek. “Tatar: Başkanlık sistemi artık gündeme gelmelidir”. Erişim 16 Şubat 2020. https://kibrisgercek.com/tatar-baskanlik-sistemi-artik-gundeme-gelmelidir/
• Kıbrıs Postası. “Arıklı: “Anayasa değişmeli ve Başkanlık Sistemi’ne geçilmelidir” ”. Erişim 16 Şubat 2020. https://www.kibrispostasi.com/c35-KIBRIS_HABERLERI/n278738-arikli-anayasa-degismeli-ve-baskanlik-sistemine-gecilmelidir
• Kıbrıs Postası. “Özersay: “Seçimden önce Anayasa değişikliği tartışması şart” ”. Erişim 16 Şubat 2020. https://www.kibrispostasi.com/c35-KIBRIS_HABERLERI/n278687-ozersay-secimden-once-anayasa-degisikligi-tartismasi-sart
• Kıbrıs Son Dakika. “Başkanlık Sistemi’nde uzlaşı yok”. Erişim 15 Şubat 2020. https://www.kibrissondakika.com/uzlasi-yok/
• KKTC Anayasası. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti: 1985. Erişim 10 Ocak 2020. http://www.cm.gov.nc.tr/Bilgi/Anayasa.pdf
• KKTC Cumhuriyet Meclisi İçtüzüğü. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti: 1985. Erişim 13 Ocak 2020. İçtüzük, http://www.cm.gov.nc.tr/Bilgi/ictuzukesas1.pdf
• KKTC Demokrat Parti (DP). “Serdar Denktaş”. Erişim 13 Şubat 2020. http://www.kktcdemokratparti.com/index.php/genel-baskan/
• Milliyet Gazetesi. “Cumhurbaşkanı Akıncı: ‘Başbakan ayağımıza kurşun sıkıyor’ ”. Erişim 11 Şubat 2020. https://www.milliyet.com.tr/the-others/cumhurbaskani-akinci-basbakan-ayagimiza-kursun-sikiyor-2293801
• Milliyet Gazetesi. “KKTC’de ‘aile’ kavgası”. Erişim 11 Şubat 2020. https://www.milliyet.com.tr/dunya/kktc-de-aile-kavgasi-1598530
• Onar, Erdal. “Türkiye’nin Başkanlık veya Yarı-Başkanlık Sistemine Geçmesi Düşünülmeli midir?”. Başkanlık Sistemi. ed. Teoman Ergül. 71-104. Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları, 2005.
• Özbudun, Ergun. “Başkanlık Sistemi Tartışmaları”, Başkanlık Sistemi, ed. Teoman Ergül. 105-111. Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları, 2005.
• Özbudun, Ergun. “Hükûmet Sistemi Tartışmaları”. Yeni Türkiye Dergisi 51 (2013): 205-207.
• Prof. Dr. Ata Atun. “Başkanlık Sistemi”. Erişim 15 Şubat 2020. http://www.ataatun.org/baskanlik-sistemi.html
• Şencan, Hüdai. “Çatışmacı Parlamentarizmden Melez Bir Çözüme: Fransa’da Yarı Başkanlık Sistemi”. Karşılaştırmalı Hükümet Sistemleri: Yarı-Başkanlık Sistemi (Fransa, Polonya ve Rusya Örnekleri). ed. Havvana Yapıcı Kaya. 27-98. Ankara: TBMM Araştırma Merkezi Yayınları, 2015.
• Temel, Ömer. “Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC)”. Osmanlı Ardıl Devletlerinin Siyasal Sistemleri. ed. Abdurrahman Tekin, Ömer Temel, İlyas Fırat Cengiz. 339-361. Ankara: Adalet Yayınevi, 2019.
• TEPAV, Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı. KKTC Devleti Fonksiyonel - Kurumsal Gözden Geçirme Çalışması. Ankara: TEPAV Yayınları, 2013.
• Teziç, Erdoğan. Anayasa Hukuku. İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım, 2016.
• The Guardian. “Turkish Cypriot leader warns Cyprus is facing permanent partition”. Erişim 10 Şubat 2020. https://www.theguardian.com/world/2020/feb/06/turkish-cypriot-leader-warns-cyprus-facing-permanent-partition-mustafa-akinci
• Uluşahin, Nur. “Kuvvetler Ayrılığı ve Yasama-Yürütme İlişkileri”. Türkiye’de Siyasal Yaşam: Dün, Bugün, Yarın. der. Mehmet Kabasakal. 39-66. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2016.
• Yazıcı, Serap. Başkanlık ve Yarı-Başkanlık Sistemleri: Türkiye İçin Bir Değerlendirme. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2002.
• Yazıcı, Serap. “Başkanlık Sistemleri: Türkiye İçin Bir Değerlendirme”. Başkanlık Sistemi. ed. Teoman Ergül. 125-142. Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları, 2005.