THE TRANSFORMATION OF ISLAMISM IN TURKEY:
POST-ISLAMISM AND ITS LIMITATIONS

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 1, 37 - 56, 27.04.2023

Ali Kaya

https://doi.org/10.53662/esamdergisi.1255938

Öz

This study attempts to examine the limitations of post-Islamist approach in analyzing the transformation of Turkish Islamism. Post-Islamism accounts for this transformation on the basis of Ak Party, and it tends to interpret Ak Party’s political discourse as a rupture from Turkish Islamism. According to this approach, since Ak Party highlights such values as moderate laicism, democratic pluralism, and individual differences, Ak Party does not approve a politics and political discourse referring to Islam. In this regard, it represents a rupture from Turkish Islamism, can not be named as an Islamist party, and is the maintenance of a typical central right-wing politics. This idea is often repeated in the adaptation of the Post-Islamist approach to Turkish context. This study questions the validity of this idea. While Ak Party represents a change in Turkish Islamism to some extent, this change does not mean a complete transformation and rupture from the tradition of Turkish Islamism. Ak party can be seen maintenance of Turkish Islamism in the sense of showing awareness of the problems of the Muslim world and making effort to the expression of these problems vigorously. This study examines Ak Party’s discourse and policy towards The Palestine issue, The Arab Spring, and Islamophobia in order to demonstrate this continuity.

Anahtar Kelimeler

Post-Islamism, Ak Party, Turkish Islamism, Muslim World, Political Representation.

TÜRKİYE’DE İSLAMCILIĞIN DÖNÜŞÜMÜ: POST-İSLAMCILIK VE SINIRLILIKLARI

Öz

Bu çalışmada, Post-İslamcılık yaklaşımının Türkiye İslamcılığının dönüşümünü analiz etmedeki sınırlılıkları ele alınmaktadır. Post-İslamcılık AK Parti’yi merkeze alarak bu dönüşümü açıklamakta ve AK Parti’yi Türkiye İslamcılığından bir kopuş olarak okuma eğilimindedir. Buna göre AK Parti ılımlı laiklik, demokratik çoğulculuk ve bireysel farklılık gibi değerleri öne çıkarması dolayısıyla İslam’ı referans alan bir siyaset ve siyaset dili benimsememiştir. Bu bakımdan AK Parti Türkiye İslamcılığının bir devamı değildir, İslamcı olarak adlandırılamaz ve büyük ölçüde merkez sağ siyasetin bir örneğidir. Post-İslamcı yaklaşımın Türkiye bağlamına uyarlamasında bu iddia sıkça tekrarlanmaktadır. Bu çalışma, bu iddianın geçerliliğini sorgulamaktadır. AK Parti belli açılardan Türkiye İslamcılığında bir değişimi temsil etmekle birlikte, bu değişim bütünüyle bir dönüşüm ve kopuş anlamına gelmemektedir. AK Parti, İslam dünyasının sorunlarına karşı duyarlılık göstermesiyle ve bunları güçlü bir şekilde dillendirme çabasıyla Türkiye İslamcılığının bir devamı olarak görülebilir. Bu devamlılığı göstermek için AK Parti’nin Filistin meselesi, Arap Baharı ve İslamofobi ile ilgili söylem ve politikaları incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Post-İslamcılık, AK Parti, Türkiye İslamcılığı, İslam Dünyası, Siyasal Temsil

Kaynakça

• Akgün, M. ve Gündoğar, S. S. (2012). Ortadoğu’da Türkiye Algısı 2011 İstanbul: Tesev.
• Akın, M. H. ve B. Çoşkun (2017). Türkiye siyasi kültüründe sağ-sol ayrımı ve Milli Görüş Hareketi. Turkish Studies-International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 12(8), 1-10.
• Aktay, Y. (2004). Halife sonrası şartlarda İslamcılığın öz-diyar algısı. Y. Aktay (Der.), Modern Türkiye’de siyasi düşünce: İslamcılık (6. Cilt) içinde (ss. 68-128). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Anadolu Ajansı (2019). Türkiye, Pakistan ve Malezya İslamofobiyle mücadele için televizyon kanalı kuracak. 19 Aralık 2022 tarihinde, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/turkiye-pakistan-ve-malezya-islamofobiyle-mucadele-icin-televizyon-kanali-kuracak/1594469 adresinden erişildi.
• Aslan, A. (2019). Türkiye siyasi hayatında yeni dönem: Seküler versus muhafazakar popülizm. Muhafazakar Düşünce, 16(57), 103-122.
• Başkan, B. (2018). Islamism and Turkey’s foreign policy during the Arab Spring. Turkish Studies, 19(2), 264-288.
• Bayat, A. (1996). The coming of a post-Islamist society critique. Critical Middle Eastern Studies, 5 (9): 43-52.
• Bayat, A. (2007). Islam and democracy: What is the real question? Amsterdam: Amsterdam University Press.
• Bekaroğlu, E. A. (2015). Post-laik Türkiye?: AK Parti iktidarları ve güncellenen laiklik sözleşmesi, İnsan ve Toplum, 5(9), 103-121.
• Bloomberght (2011). Davutoğlu: Filistin'i tanımak bir lütuf değil. 19 Mart 2022 tarihinde, https://www.bloomberght.com/haberler/haber/959023-davutoglu-filistini-tanimak-bir-lutuf-degil adresinden erişildi.
• Bölme, S. M. ve Ulutaş, U. (2011). Birleşmiş Milletlerde Filistin oylaması: Devlete doğru mu? 5 Mayıs 2022 tarihinde, http://file.setav.org/Files/Pdf/birlesmis-milletlerde filistin  oylamasidevlete-dogru-mu.pdf adresinden erişildi.
• Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı (2019a). Türkiye ile Malezya İslamofobi ile mücadeleye yönelik iletişim projesi için mutabakat zaptı imzaladı. 17 Mayıs 2022 tarihinde, https://www.iletisim.gov.tr/turkce/haberler/detay/turkiye-ile-malezya-islamofobi-ile-mucadeleye-yonelik-iletisim-projesi-icin-mutabakat-zapti-imzaladi adresinden erişildi.
• Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı (2019b). İslamofobiye karşı güçlü bir medya ve iletişim merkezi kuracağız. 16 Mayıs 2022 tarihinde, https://www.iletisim.gov.tr/turkce/haberler/detay/islamofobiye-karsi-guclu-bir-medya-ve-iletisim-merkezi-kuracagiz adresinden erişildi.
• Çınar, M. (2008). The Justice and Development Party and Kemalist Establishment. Ü. Cizre (Der.), In Secular and Islamic politics in Turkey: The making of the Justice and Development Party (ss. 109-131). London and New York: Routledge.
• Çınar, M. (2012). AKP’nin ustalık döneminde siyaset, Birikim, 276, 21-28.
• Dağı, İ. (2016), “Alaturka post-İslamcılık”, A. Bayat (Der.), Post-İslamcılık: Siyasal İslam’ın Değişen Yüzü içinde (ss. 107-154). İstanbul: Litera Yayıncılık.
• Daily Sabah (2019). Erdoğan urges unity in Islamic world to overcome problems. 20 Mayıs 2022 tarihinde, https://www.dailysabah.com/politics/2019/11/27/erdogan-urges-islamic-world-to-unite-forces-to-overcome-problems adresinden erişildi.
• Davutoğlu, A. (2013a). 2013 Yılına Girerken Dış Politikamız. 19 Aralık 2021 tarihinde, http://www.mfa.gov.tr/site_media/html/butce_2013.pdf adresinden erişildi.
• Davutoğlu, A. (2013b). Büyük restorasyon: Kadim’den Küreselleşmeye Yeni Siyaset. 12 Mayıs 2022 tarihinde, http://www.mfa.gov.tr/disisleri-bakani-ahmet-davutoglu_nun-diyarbakir-dicleuniversitesinde-verdigi-_buyuk-restorasyon_-kadim_den-kuresellesmeye-yeni.tr.mfa adresinden erişildi.
• Deutsche Welle (2006). Hamas’tan Ankara’ya sürpriz ziyaret. 2 Nisan 2022 tarihinde, https://www.dw.com/tr/hamastan-ankaraya-s%C3%BCrpriz-ziyaret/a-2522398 adresinden erişildi.
• Duran, B. (2012). Medeniyet söylemi ve üç hesaplaşma. 2 Mayıs 2022 tarihinde, https://www.star.com.tr/acik-gorus/medeniyet-soylemi-ve-uc-hesaplasma-haber-695019/ adresinden erişildi.
• Erbakan, N. (2017). İslam Birliği. Ankara: MGV Yayınları.
• Eligür, B. (2012). The crisis in Turkish-Israeli relations (December 2008-June 2011): From Partnership to Enmity. Middle Eastern Studies, 48(3), 429-459.
• Erdoğan, E. (2013). Dış politikada siyasallaşma: Türk kamuoyunun “Davos krizi” ve etkileri hakkındaki değerlendirmeleri. Uluslararası İlişkiler, 10, 37-67.
• Göle, N. (2000), Snapshots of Islamic modernities. Daedalus, 129(1), 91-117.
• Göle, N. (2012). Post‐secular Turkey. New Perspectives Quarterly, 29, 7-11.
• Hasanov, E. (2014). Mavi Marmara sonrası Türkiye-İsrail ilişkileri. 15 Mayıs 2022 tarihinde, https://ormer.sakarya.edu.tr/uploads/files/eldar_hasanov_perspektif.pdf adresinden erişildi.
• Hürriyet (2012). Erdoğan’dan AK Parti kongresinde tarihi konuşma. 2 Mayıs 2022 tarihinde, https://www.hurriyet.com.tr/gundem/erdogandan-ak-parti-kongresinde-tarihi-konusma-21589232 adresinden erişildi.
• Hürriyet (2019). Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan İSEDAK toplantısında önemli açıklamalar. 8 Mayıs 2022 tarihinde, https://www.hurriyet.com.tr/gundem/son-dakika-cumhurbaskanierdogandan-isedak-toplantisinda-onemli-aciklamalar-41383807 adresinden erişildi.
• Kaya, A. ve Mercan, M. H. (2016). Rethinking Islamism through political. M. H. Mercan (Der.), Transformation of the Muslim World in the 21st century içinde (ss. 1-12). Newcastle: Cambridge Scholars Publishing).
• Kirdiş, E. (2015). The role of foreign policy in constructing the party identity of the Turkish Justice and Development Party (AKP), Turkish Studies, 16(2), 178-194.
• Mozaffari, M. (2007), What is Islamism? History and definition of a concept. Totalitarian Movements and Political Religions, 8(1), 17-33.
• NTV (2004). Ortadoğu’da barışa gölge düştü. 5 Nisan 2022 tarihinde, https://www.hurriyet.com.tr/gundem/son-dakika-cumhurbaskanierdogandan-isedak-toplantisinda-onemli-aciklamalar-41383807 adresinden erişildi.
• Özcan, A. (2001). İttihâd-ı İslâm. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde (Cilt. 23, ss. 470-475). İstanbul: TDV Yayınları.
• Radikal, (2011), http://www.radikal.com.tr/dunya/erdogan-israil-filistin-insanlik-meselesi-1063279/ (15.04.2020).
• Roy, O. (1994), The failure of political Islam. Cambridge, Mass: Harward University Press.
• Sayyid, S. (2004), A fundamental fear: Eurocentrism and the emergence of Islamism. London: Zed Books.
• Stratejik Düşünce Enstitüsü (SDE) (2011). Türkiye-İsrail İlişkileri. 15 Mayıs 2022 tarihinde, https://www.academia.edu/32782657/T%C3%BCrkiye%C4%B0srail_%C4%B0li%C5%9Fkileri_SDE_Analiz adresinden erişildi.
• Telatar, G. (2015). AK Parti’nin düzen kurucu dış politika söylemi ve Ortadoğu. Alternatif Politika, 7(3), 490-523.
• T24 (2011a). Erdoğan’ın 3 balkon konuşmasının tam metni: 74 milyonun hükümeti olacağız. 20 Nisan 2022 tarihinde, https://t24.com.tr/haber/erdoganin-3-balkon-konusmasinin-tam-metni-74-milyonun-hukumeti olacagiz,150677 adresinden erişildi.
• T24 (2011b). Ankara’dan Filistin’e tam destek. 18 Mart 2022 tarihinde, https://t24.com.tr/haber/ankaradan-filistine-tam-destek,166852 adresinden erişildi.
• Uzer, U. (2011). Türkiye-İsrail ilişkilerinde bunalım. Ortadoğu Etütleri, 2(2), 138-168.
• Yeni Şafak (2011). Filistin’e demokratik ortaklık. 22 Mart 2022 tarihinde, https://www.yenisafak.com/gundem/filistine-demokratik-ortaklik-344147 adresinden erişildi.