Hemşirelerin Kişisel Değerleri ile Etik Duyarlılıklarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 2, 45 - 53, 09.10.2019

Ferhat Daşbilek , Gülçin Avşar

Öz

Amaç: Araştırma hemşirelerin kişisel değerleri ile etik duyarlılıklarının bazı değişken-ler açısından incelenmesi amacıyla yapılmıştır.

Yöntem: Araştırmanın örneklemini Fırat Üniversitesi Hastanesi’nde Ocak-Şubat 2016 tarihlerinde çalışan, veri toplama aşamasında raporlu/izinli olmayan ve hemşirelerin etik ikilem deneyimleme ve farkındalık oluşmuş olması amacıyla en az 1 yıl klinikte çalışmış olma kaydıyla çalışmaya katılmayı kabul eden 200 klinik/poliklinik hemşiresi oluşturmuştur. Veriler; Bireysel Bilgi Formu, Değerler Hiyerarşisi Ölçeği (DHÖ) ve Etik-Ahlaki Duyarlılık Anketi (ADA) ile toplanmıştır.

Bulgular: Hemşirelerin etik duyarlılık toplam puan ortalaması ise 83.89±19.61 olup, orta düzeyde olduğu saptanmıştır. Hemşirelerin bazı mesleki özelliklerine göre kişisel değer tercihleri karşılaştırıldığında; hemşirelerin birimde çalışma tercihi, değer eğitim durumu, kurumdaki etik komite varlığını bilme durumu, mesleğini severek yapma ve mesleki dernek üyelik durumu ile değer tercihi arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu saptanmıştır (p<0.05). Hemşirelerin bazı mesleki özelliklerine göre ADA puan ortalamaları ve alt boyutlar puan ortalamaları karşılaştırıldığında; hemşirelerin etik eğitim durumu, etik ile ilgili yayın takibi, meslek sevgisi ve kendi istekleriyle meslek-lerini seçme durumu ile ADA alt boyut puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu bulunmuştur (p<0.05).

Sonuç: Çalışma sonucunda hemşirelerin etik duyarlılıklarının orta düzeyde olduğu, en fazla dini değerleri tercih ettiği belirlenmiştir. Ayrıca bazı değişkenlerin etik duyarlılığı ve kişisel değer tercihini etkileyebildiği saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Etik, Etik Duyarlılık, Hemşirelik, Kişisel Değerler

INVESTIGATION OF SOME VARIABLES ETHICS AWARENESS AND PERSONAL VALUES OF NURSES

Öz

Aim: The research was conducted to examine the personal values and ethical sensitivity of nurses in terms of some variables. Method: The sample of the study consisted of 200 clinic/polyclinic nurses who were working at Fırat University Hospital between specified dates and January and February 2016, were not on sick leave/ on leave during data collection stage, and agreed to parti-cipate in the study provided they were working in clinic for at least 1 year to strengthen state of the nurses to experience ethical dilemma and their awareness. The data were collected by using; Personal Information Form, Values Hierarchy Scale (HVS) and Moral Sensitivity Questionnaire (MSQ). Results: Total mean score of ethical sensitivity of the nurses was 83.89 ± 19.61 and at moderate level. When the personal value preferences of nurses were compared accor-ding to some professional characteristics; it was found that there was a statistically significant difference between nurses' preference of working in the unit, value education status, knowing the existence of ethics committee in the institution, doing their job lo-vingly, professional association membership status and personal value preference (p<0.05). When the average scores of HVS and sub-dimensions of mean scores were compared according to some professional characteristics of nurses; It was found that there was a statistically significant difference between the nurses' ethical education status, follow-up of ethics publication, love of profession and their own willingness to choose their professions and HVS subscale scores (p<0.05). Conclusion: It was determined as a result of the study that ethical sensitivities of the nurses were at moderate level and they preferred religious values at most. Furthermore, some variables were found to affect ethical sensitivity and personal value preference.

Anahtar Kelimeler

ethics, ethical sensitivity, nursing, personal values

Kaynakça

• Aksu T, Akyol A. İzmir’deki Hemşirelerin Etik Du-yarlılıklarının İncelenmesi. Turkiye Klinikleri Tıp Etiği-Hukuku-Tarihi Dergisi, 2011;19(1):16-24
• Altun İ. Etik ve Değerler. Atabek AT, Karadağ A. (editörler). Hemşirelik Esasları Hemşirelik Bilimi ve Sanatı, İstanbul, Akademi Basın ve Yayıncılık, 2012;113-122
• Arslan H. Hemşirelik Bilim ve Sanatı. Maltepe Üni-versitesi Hemşirelik Bilim ve Sanatı Dergisi (E- Dergi). 2008;1 (1), 59-60.
• Bulut D, İşman Ç. Muğla İli Sağlık Yöneticilerinde Kişisel Değer Analizi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 2004;7(3):25-32.
• Ecevit Alpar Ş., Bahçecik N, Karabacak Ü. (Çeviri Editörleri), Çağdaş Hemşirelikte Etik. Margaret A. Burkhard, Alvita K. Nathaniel: İstanbul Tıp Kitabevi. 2013
• Elçiğil A, Bahar Z, Beşer A, Mızrak B, Bahçelioğlu D, Demirtaş D, Özdemir D, Özgür E, Yavuz H. Hemşirelerin karşılaştıkları etik ikilemlerin incelenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 2011; 14(2): 52-60.
• Filiöz B, Mesci G, Aşcı A, Bağcıvan E. Hemşirelerde Etik Duyarlılık: Sivas İli Merkez Kamu Hastanele-rinde Bir Araştırma. İş Ahlakı Dergisi, 2015; 8(1):47-66.
• Fry ST. Johnstone MJ. Ethics in Nursing Practice: A Guide to Ethical Decision Making (3 bs.). USA: Blackwell Science, 2008:20
• Goethals S, Gastmans C, Casterle BD. Nurses Ethical Reasoning and Behaviour: A Literature Review. International Journal of Nursing Studies, 2010;47:635-50.
• Güngör E. Değerler Psikolojisi Üzerinde Araştırmalar-Ahlak Psikolojisi, Ahlaki Değerler ve Ahlaki Gelişme. (4. Baskı). İstanbul, Ötüken Yayınları, 2010.
• Katsuhara Y. What Moral Requirements Cause Ethi-cal Dilemmas Among Nurse Executives. Japan Journal of Nursing Science, 2005; 2: 57.
• Keskin G, Yıldırım GÖ. Hemşirelerin Kişisel Değerlerinin ve İş Doyumlarının İncelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 2006; 22(1):119-133
• Kim YS, Park JW, You MA, Seo YS, Han SS. Sen-sitivity to Ethical Issues Confronted by Korean Hospital Staff Nurses. Nursing Ethics, 2005; 12(6): 595-607.
• Köktürk B. Hemşirelerin Kişisel Değerleri ile Etik Duyarlılıkları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. Flo-rence Nightingale Hemşirelik Dergisi 24.1 2016; 24(1):1-9
• Okuroğlu G, Bahçecik N, Alpar E.Ş. Felsefe ve Hemşirelik Etiği. Kilikya Felsefe Dergisi, 2014;1:53-61
• Pehlivan İ. Mesleki Etik. Yönetsel, Mesleki ve Örğütsel Etik. 2. Baskı. Ankara, 2002: 84-7.
• Tazegün A, Çelebıoğlu A. Çocuk hemşirelerinin etik duyarlılık düzeyleri ve etkileyen faktörler. İzmir Dr. Behçet Uz Çocuk Hastanesi Dergisi, 2016; 6(2): 97-102.
• Tosun, H. Sağlık Uygulamalarında Deneyimlenen Etik İkilemlere Karşı Hekim ve Hemşirelerin Duyarlılıklarının Belirlenmesi. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul.2005
• Vanlaere L, Gastmans C. Ethics in nursing educa-tion: Learning toreflect on carepractices. Nursing Ethics, 2007;14 (6):758-66.
• Weaver K, Morse JM. Pragmatic Utility: Using Analytical Questions to Explore the Concept of Ethi-cical Sensitivity. Research and Theory for Nursing Practice, 2006; 20 (3):191-214.
• Yazıcı K. Değerler Eğitimine Genel Bir Bakış. Türklük Bilimi Araştırmaları, 2009; 19: 499–522.