Muhammed el-Medenî et-Trabzûnî ve Risâle fî Beyâni’l-Ezdâd’ı

Yıl 2015, Sayı: 31, 147 - 172, 11.12.2015

Ali Benli

Öz

Bu makalede Muhammed el-Medenî et-Trabzûnî’nin (ö. 1200/1787) hayatı ve
eserleri hakkında bilgi verilmiş ve onun ezdâd konusundaki risalesi müellif
hattıyla yazılmış nüshasına dayanılarak neşr edilmiştir. Ayrıca müellifin eseri
hazırlarken takip ettiği yöntem incelenmiş ve risalenin muhtevası, kaynakları
ve literatürdeki yeri ile alakalı bilgiler verilmiştir. Eser çerçevesinde Arap dilinde ezdâd konusu da genel hatlarıyla ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Muhammed el-Medenî, ezdâd, Arap sözlükçülüğü

Muhammad al-Madani al-Trabzuni and his Risalah fi Bayan al-Azdad

Öz

In this article, knowledge
was given about Mohammad al-Madani
al-Trabzooni (d. 1200/1787)’s
life and works. One of his works on “azdad”
Which was written by the hand of the author was published. Besides, the
method that was following by the writer was analysised. Contents and sources of
the book and it’s place in the
literature were in- formed. Within the frame of this book, “azdad” in Arabic language was handled.

Anahtar Kelimeler

Muhammad al-Madani, azdad, Arabic lexiography

Kaynakça

• el-Bağdâdî, İsmail Paşa, Hediyyetu’l-ârifîn fî esmâi’l-müellifîn ve âsâri’l-musannifîn, (tsh. İbnu’l-Emîn Mahmud Kemal İnah, Avni Aktuç, Milli Eğitim Bakanlığı, Ankara 1955.
• Benli, Ali, “et-Trabzonî, Muhammed el-Medenî”, DİA, XL, 2001, s. 304-305. Bursalı Mehmed Tâhir, Osmanlı Müellifleri, Matbaa-i Âmire, İstanbul 1333.
• Cevherî, Ebû Nasr İsmail b. Hammâd, es-Sıhâh tâcu’l-luga ve sıhâhi’l-Arabiyye, (thk. Ahmed Abdül- gafûr Attâr), Dâru’l-İlm li’l-melâyîn, Beyrut 1998.
• Çelebi, Muharrem, “Arapça’da Ezdâd Meselesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, IV, s. 41-42, İzmir 1987.
• Duğaym, Muhammed, http://www.dr-mahmoud.com/content/view/1344/1/, 01.06.2009
• el-Enbârî, Ebu’l-Berekât Kemâleddin, Nüzhetu’l-elibbâ fî tabakâti’l-udebâ, (thk. Muhammed Ebu’l- Fazl İbrahim), Daru Nehdati Mısr, Kahire 1967.
• İbn Dureyd, Ebû Bekir Muhammed, Cemheretu’l-luga, Matbaatu Meclisi Dâirati’l-Maârifi’l-Osmâ- niyye, Haydarabad 1345.
• el-Feyyûmî, Ebu’l-Abbâs Ahmed, el-Misbâhu’l-munîr, Mektebetu Lübnan, Beyrut 1987.
• el-Fîrûzâbâdî, Ebu’t-Tâhir Mecduddîn Muhammed, el-Kâmûsu’l-muhît, Müessesetu’r-Risâle, Bey- rut 1986.
• Kavak, Fadime, “Arap Dilinde Ezdâd Olgusu”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Bursa 2012, c. 21, II, 121-139.
• Kehhâle, Ömer Rızâ, Mu‘cemu’l-müellifîn: terâcimu musannifî’l-kutubi’l-Arabiyye, Muessese- tu’r-Risâle, Beyrut 1993.
• el-Kıftî, Ebu’l-Hasan Cemaleddin Ali b. Yusuf, İnbâhu’r-ruvât alâ enbâhi’n-nuhât, (thk. Muham- med Ebu’l-Fazl), Daru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1950.
• Mehmed Süreyyâ, Sicill-i Osmânî, Matbaa-i Âmire, İstanbul 1308.
• Se‘âlibî, Ebû Mansur, Fıkhu’l-luga ve esrâru’l-Arabiyye, (nşr. Yasin el-Eyyûbî), el-Mektebetu’l-Asriy- ye, Sayda 1999.
• Serkis, Yusuf İlyan, Mu‘cemu’l-matbû‘âti’l-Arabiyye ve’l-mu‘arrabe, Matbaatu Serkîs, Kahire 1928.
• Sula, Murat, “Muhammed b. Mahmûd b. Sâlih b. Hasan et-Trabzûnî el-Medenî ve Ruseyyiletun fî Beyân al-‘alfâzi’l-letî yestevî fîhâ’l-mufred ve’l-musennâ ve’l-cem‘ ve’l-muzekker ve’l-muennes İsimli Risalesi” Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, XXXII, 2010, s. 77-110.
• es-Suyûtî, Ebu’l-Fazl Celâleddîn, el-Müzhir fî ulûmi’l-luga ve envâ‘ihâ, (thk. Fuad Ali Mansûr), Dâru’l-kutubi’l-ilmiyye, Beyrut 1998.
• Buğyetu’l-vu‘ât fî tabakâti’n-nuhât, (thk. Muhammed Ebu’l-Fazl İbrahim), Daru’l-Fikr, Beyrut 1979.
• ez-Ziriklî, Hayruddîn, el-A‘lâm: Kâmûs terâcim, Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, Beyrut 1976.