İmam Mâturîdî ve Mâturîdî Kelamcılığının Yeniden Keşfedilmesinde Eşariliğin Rolü

Yıl 2012, Sayı: 25, 31 - 38, 07.07.2012

Mehmet Kalaycı

Öz

Kendi yaşadıkları dönemde
gelenekleri içerisinde sahip oldukları konum bakımından Ebû Mansûr
el-Mâturîdî, Ebû’l-Hasan el-Eş‘arî’den daha ön plandaydı. Dönemindeki diğer
isimlerle kıyaslandığında, onun ortaya koyduğu eserler kelamî açıdan daha
derinlikliydi.¹ Hanefî çevrelerde yazılmış olan sonraki eserlerde
kendisine yer yer atıfta bulunulmuşsa da, onun keskin hatlarla çerçevesini
belirlediği kelam anlayışı, takipçileri tarafından yeterince sürdürülemedi
ve geliştirilemedi.

Anahtar Kelimeler

imam maturudi, kelam, eşarilik

Kaynakça

• Avcu, Ali, “Karmatîler: Ortaya Çıkışları, Fikirleri, Edebiyatı ve İslam Düşüncesine Katkıları”, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi [www.dinbilimleri.com], 2010, c. 10: 3, s. 199-246.
• Barthold, V. V., Moğol İstilasına Kadar Türkistan, çev. Hakkı Dursun Yıldız, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayın¬ları, 1990.
• Ebû Bekr el-Fûrekî(Ö.478/1085), en-Nizâmîfı Usûli'd-Dîn, SUleymaniye-Ayasofya, Nu: 2378.
• Ebû’l-Yüsr Muhammed b. Muhammed el-Pezdevî (Ö.493), Ehl-i Sünnet Akaidi, çev. Ş. Gölcük, İstanbul: Kayhan Ya¬yınlan, 1988.
• Güner, Ahmet, “Nasr b. Ahmed”, DİA, c. 32, s. 413.
• Halm, Heinz, Die Ausbreitung der safıitischen Rechtssc- hule von den Anfeangen bis zum 8./I4. Jahrhundert, Wies- baden: Ludsvig Reichart Verlag, 1974.
• Hasîrî, Ebû Bekr Muhammed b. İbrahim (Ö.505/1111), el- Hâvîft ’I-Fetâvâ, SUleymaniye-Hekimoğlu, Nu: 402.
• Kalaycı, Mehmet, “Eşarîliğin Tarihsel Arka Plânı: Küllabîlik”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (2010), c. 51:2, ss. 399-431.
• Kuegelgen, Anke Von-Muminov, Ashirbek, “Maturidî Döneminde Semerkand İlahiyatçıları”, sad. S. Kutlu, İmam Maturidî ve Maturidî!ik, haz. S. Kutlu, 2. Baskı, Ankara 2011, s. 279-292.
• Kutlu, Sönmez, “Bilinen ve Bilinmeyen Yönleriyle İmam Mâturîdî”, İmam Maturidî ve Matııridîlik, haz. S. Kutlu, Ankara: Kitabiyat, 2003, ss. 17-55.
• Madelung, Wilferd, “Abu l-Muin al-Nasafı and Ashari Theology”, Studies in Honour of Clifford Edmund Bosworth Volüme II/The Sultan ’s Turret; Studies in Persian and Turkish Culture, ed. Carole Hillenbrand, Leiden 2000.
• Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed (Ö.333/945), Kildbu’t-Tevhîd Tercümesi, trc. Bekir Topaloğlu, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı İSAM Yayınları, 2005.
• Nesefî, Ebû’l-Mu’in Meymun b. Muhammed, (Ö.508/1114), Tabsıratu ’l-Edilleft Usûlü d-Dîn, thk. H. Atay, Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınlan, 1993.
• Nizâmülmülk, Ebû ‘Ali Haşan b. ‘Ali (ü.485/1092), Siya- setname, çev. N, Bayburtlugil, İstanbul: Dergah Yayınlan, 1987.
• Rudolph, Ulrich, “Maturidîliğin Ortaya Çıkışı", İmam Mâ¬turîdî ve Maturidîlik, çev. A. Dere, haz. S. Kutlu, Ankara 2003, ss. 295-304.
• Rudolph, Ulrich, al-Mâturîdî und die sunnitische Theologie in Samarkand, Leiden: Briil 1997.
• Salimi, Ebû Şekûr Muhammed b. ‘Abdüsseyyid el-Keşşî, Kiıâbu't-Temhîd. Hacı Selim Ağa, Nu: 587.
• Tan, Muzaffer, “Horasan ve Maveraünnehir’de İlk İsmâilî Faaliyetler”, Dini Araştırmalar (2008), c. 30, ss. 55-74.
• Yavuz, Yusuf Ş., “Ebû Mansûr el-Eyyûbî”, DİA, c. 10, s. 180.