Expressing the Reward and Punishment of the Hereafter with Noun and Verb Sentences in the Qur’an

Yıl 2022, Sayı: 46, 365 - 393, 20.03.2022

Bekir Yıldırım

https://doi.org/10.37697/eskiyeni.1035933

Öz

While conveying the messages to the addressee in the Qur’an, the statement always contain the most appropriate material and the intended meaning has been chosen. One of these subtleties is said the rewards and punishments for the hereafter in some verses with verb sentence; in some of them it is laid out in the form of a noun sentence. It is seen that these types of sentences also differ within themselves. The verbs of the verb sentence come in the form of past (al-mādī), present (al-mudāriʿ), and command and suffixed with “س/سَوْفَ” (prefix sa- / the particle sawfa) expressing the future. In Arabic, the past verb usually refers to the past tense, but sometimes it also includes the future meaning. This situation is seen in sentences with construction (insha) and demand, sentences with conditional prepositions and al-waʿd wa ’l-waʿīd (the promise and the threat ) expres-sions. In fact, the expression of the al-waʿd wa ’l-waʿīd with the past are meant to point to the certainty of the occurrence of an event that will take place in the future. If the context in the verses aims to convey to the addressee that the reward and punishment will be given, the verb past is used. Mudāriʿ verb is an action that refers to the present and future tense. Mudāriʿ, when used with an adverb that points to the future, or when prefix sa- or the particle sawfa (س/سَوْفَ) appear, denotes the future. Also, mudāriʿverbs that include condition, nasb prepositions, and al-waʿd wa’l-waʿīd contain the future tense meaning. In the verses, it is seen that this tense is used to express that renewing the reward and punishment and to make the addressee feel as if he/she is experiencing the event. The prefix sa- or the particle sawfa “س/سَوْفَ” express the future tense as well as the reinforce (te’kîd) meaning. al-Waʿd wa’l-waʿīd indicates that the action will be certain. In the verses where rewards and punishments for the hereafter are mentioned if the appeal is directly in the form of al-waʿd wa ’l-waʿīd the verbs are used in the structure expressing the future with prefix sa- or the particle sawfa (س/سَوْفَ). Command is a request from the interlocutor to do something. According to rhetoric scholars, the command actually expresses a demand, but sometimes it is not used in this way. Contains meanings such as exaltation, humiliation, and command. In which sense it is used can be understood from the environment and situation in which the sentence is said. Explaining the rewards and punishments for the hereafter with the command, emphasizing the honor and hospitality in the reward and insulting and threatening in the punishment. It is also intended to make the address more vivid. The verb of the noun sentences consist of predicate as noun, “ism al-fāʿil” (agent), verb and sibh (phrase) sentence. In addition, some noun sen-tences come with te’kid prepositions. This diversity in sentences also affects the meaning. Statement, noun sentence and predicate are mentioned by name to show that reward and punishment are always constant because the noun contains constancy in meaning. If the purpose of the statement is to reveal the variability of the news, instead of the stability then the verb sentence or predicate is a verb. In terms of meaning, the “ism al-fāʿil” indicates the past, present and future, as well as the continuity of something in some cases. In the verses that include reward and punishment for the hereafter, ism-i fâil includes the meaning of stability, multiplicity and future. Since the situation of the addressee varies in the matter of the transmitted information, the necessity of using the preposition te’kîd in speech has increased. The most famous methods used in te’kid the word is through some letters and prepositions. If the addressee is not knowledgeable about the subject and does not hesitate, there is no need for te’kîd, but if he is hesitant about the information given, it would be better to strengthen it by using te'kîd. It is also seen that these rules are sometimes not used in speech. In rhetoric books, this situation is called “the word being against the outward situation”. Sometimes, a person who has no doubt about the news is evaluated as hesitant or as a denier are regarded. Even sometimes he is recognized as a believer. If there are denialist types in the manner of the verses, it is notable that the news is reported by using te’kîd prepositions; If the address is intended for all people, in other words, if it covers both deniers and believers, then both sides are accepted as believers and the preposition te’kîd is not used. In this study the following questions are answered: Why are rewards and punishments for the hereafter expressed by stressing with noun or verb sentences? What kind of effect do the different usages of the verb and noun sentence have on the meaning?

Anahtar Kelimeler

Arabic Language and Rhetoric, Noun Sentence, Verb Sentence, Hereafter, Punishment, Reward

Âhirete Ait Ödül ve Cezaların Kur’ân’da İsim ve Fiil Cümlesiyle İfade Edilmesi

Öz

Kur’an’da, mesajlar muhataba iletilirken daima en uygun malzeme ve kast olunan mânâyı içerecek beyan seçilmiştir. Bu inceliklerden biri de âhirete yönelik ödül ve cezaların bazı âyetlerde fiil; bir kısmında ise isim cümlesi şeklinde serdedilmesidir. Bu cümle çeşitlerinin kendi içinde de farklılık gösterdiği görülmektedir. Fiil cümlesinin fiilleri, mazi, muzari, istikbal ifade eden “س/سَوْفَ” takılı muzari ve emir formunda gelmektedir. Arapçada mazi fiil genelde geçmiş zamana delalet eder, fakat bazen gelecek anlamı da içerir. Bu durum inşa ve taleb, şart edatlarının olduğu cümleler ve va‘d-va‘id ifadelerinde görülür. Aslında va‘d ve va‘idin maziyle ifade edilmesi ileride gerçekleşecek bir olayın vukunun kesinliğine işaret etmek içindir. Âyetlerdeki bağlam, mükâfat ve cezanın kesin verileceğini muhataba iletmeyi hedefliyorsa fiil mazi kullanılmaktadır. Muzari fiil şimdiki ve gelecek zamana delalet eden eyleme denir. Muzari, geleceğe işaret eden bir zarfla kullanıldığında, ya da başına “س/سوف harfleri geldiğinde istikbal ifade eder. Ayrıca şart, nasp edatları ve va‘d ve va‘id içeren muzari fiiller, gelecek zaman anlamı içerir. Âyetlerde mükâfat ve cezanın yenilenmesi, dinleyenin olayı yaşıyormuş gibi hissetmesi için de bu zamanın kullanıldığı görülmektedir. “س/سَوْفَ”edatları gelecek zaman ifade ettiği gibi tekid anlamı da içerir. Va‘d ve va‘îdlerde eylemin kesin olacağına işaret eder. Âhirete yönelik ödül ve cezaların geçtiği âyetlerde hitap direk va‘d ve va‘id şeklinde ise fiiller “س/سَوْفَ”ile istikbal ifade eden yapıda kullanılmaktadır. Emir, bir şeyin yapılmasını muhataptan isteme işidir. Belagat âlimlerince emir aslında talep ifade eder, fakat bazen bu minvalde kullanılmaz. Yüceltme, aşağılama, emir gibi anlamlar içerir. Hangi manada kullanıldığı cümlenin söylendiği ortam ve durumdan anlaşılır. Âhirete yönelik mükâfat ve cezaların emirle anlatılması, ödülde tazim ve ikramı vurgulama; cezada tahkir ve tehdit maksatlıdır. Ayrıca emirli hitab ifadede diyalog meydana getirir. İsim cümlelerinin yüklemi, isim, ism-i fâil, fiil ve şibih cümleden oluşmaktadır. Ayrıca bazı isim cümleleri, tekid edatlı ve tekidsiz gelmektedir. Cümlelerdeki bu çeşitlilik manaya da tesir etmektedir. Ödül ve cezanın daima sabit olduğunu göstermek için beyan, isim cümlesi ve yüklemi isimle zikredilmektedir. Çünkü isim anlam olarak sabitliği içerir. Beyanın maksadı verilen haberin sabitliği değil değişkenliğini ortaya koymaksa o zaman ibare fiil cümlesiyle veya isim cümlesi olacaksa haberi fiil olmaktadır. ism-i fâil anlam açısından mazi, hal ve geleceğe delalet ettiği gibi bazı durumlarda bir şeyin devamlılığına da işaret eder. Âhirete yönelik ödül ve cezayı içeren âyetlerde ise ism-i fâil, sabitlik, çokluk ve gelecek anlamı içermektedir. Aktarılan bilgi husussunda muhatabın durumu çeşitlilik gösterdiği için kelamda te’kîd edatı kullanımı zarureti doğmuştur. Sözü te’kid etmede kullanılan yöntemlerin en meşhuru bazı harfler ve edatlar aracılığıyla olmaktadır. Muhatap konu hakkında bilgi sahibi değil ve tereddüt göstermezse te’kîde gerek yoktur, fakat verilen bilgi hususunda mütereddid ise te’kîdle pekiştirmek iyi olur. Bu kuralların bazen kelamda kullanılmadığı da görülmektedir. Belagat kitaplarında bu durum “sözün zahiri duruma aykırı olması” olarak isimlendirilmektedir. Bazen haber hakkında şüphesi olmayan kişi tereddüt veya inkâr eden gibi ya da inkârcı, mü’min gibi değerlendirilir. Âyetlerin bağlamında inkârcı tipler varsa haber tekidle bildirilmekte; hitap bütün insanlara yönelik ise herkes inanan kabul edilip tekid edatı kullanılmamaktadır. Bu çalışmada şu sorulara cevap aranmaya çalışılacaktır: Âhirete yönelik mükâfat ve cezalar niçin isim veya fiil cümlesiyle ifade edilmiştir? Fil ve isim cümlelerinin kendi içinde farklı kullanımlarının manaya ne tür tesiri vardır?

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Belağatı, Fiil Cümlesi, İsim Cümlesi, Ku'rân, Âhiret, Ceza, Mükâfat

Kaynakça

• Abbas, Fadl Hasen. İtkânu’l-burhân fî ‘ulûmi’l-Kur’ân. 2 Cilt. Ammân: Dâru’l-Furkân, 1997.
• Abbas, Fadl Hasen. el-Belâğa funûnuhâ ve efnânuhâ. 2 Cilt. Amman: Dâru’l-Furkân, 1997.
• Aktaş, Osman. “Kur’an-ı Kerim’den Örneklerle Arapçada İsim ve Fiilin Delalet Ettiği Anlamlar Arasındaki Farklar”. Bartın Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi 6 / 11 (Haziran 2019), 2-14.
• Alevî, Hamza b. Ali. et-Tırâz li esrâri’l-belâğa ve ʿulumi hakâiki’l-î‘câz. 2 Cilt. Beyrut: el-Mektebetu’l-ʿAsriyye, 2002.
• Asutay, Mücahit. “Arapça İsim Cümlesinde Söz dizim ve Anlamsal Yoruma Bir Bakış”. Nüsha 21/52 (Haziran 2021), 217 – 232. https://doi.org/10.32330/ nusha.910678
• Bilgegil, M. Kaya. Edebiyat Bilgi ve Teorileri. Ankara: Atatürk Üniversitesi Yayınları, 1980.
• Bulut, Ali. Belâgat Beyan-Meânî-Bedî. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2019.
• Bûtî, Ramazân. min Ravâ’ı’l-Kur’ân. Cidde: Dâru’l-Farâbî, 2007.
• Cevherî, İsmail bin Hammad. es-Sıhâh. thk. Muhammed Muhammed Tamir Kahire: Dâru’l-Hadîs, 2009.
• Curcânî, Abdülkâhir. Delâilu’l-i‘câz. thk. M. Muhammed Şakir. Kahire: Mektebetu’l-Hâncî, 2004.
• Dervîş, Muhyiddîn. İ’râbu’l-Kurâni’l-Kerîm ve beyânuhû. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 1992.
• Ebussuûd. İrşâdu’l-akli’s-selîm ilâ mezâye’l-Kitâbi’l-Kerîm. 9 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi Turâsi’l-ʿArabiyyi, ts.
• Endelusî, Ebû Hayyân. el-Bahru’l-muhît. 8 Cilt. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1993.
• Ferhânî, Hannan Muhsin Muhammed. Binâu’l-Cümle fi’l-Meseli’l-Kurânî. Kâdisiye: Câmia Kâdisiye, Yüksek Lisans Tezi, 2017.
• Ğalâyînî, Mustafa. Câmiʿu’d-durûsi’l-‘Arabiyye. 3 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsil’-‘Arabiyyi, ts.
• Hâşimî, Seyyid Ahmed. Cevâhiru’l–belâğa fi’l-meânî ve’l-beyân ve’l-bedî. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 2013.
• Kutub, Seyyid. fî Zılâli’l-Kurʾân. 6 Cilt. Kahire: Daru’ş-Şurûk, 32. Baskı, 2003.
• Merâğî, Ahmed Mustafa. ‘Ulûmu’l-belâğa el-beyân ve’l-meânî ve’l-bedî. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 3. Baskı,1993.
• Mevdûdî, Ebu’l-‘lâ. Tefhîmu’l-Kur’ân. 7 Cilt. İstanbul: İnsan Yayınları, ts.
• Meydânî, Abdurrahman Hasen Habenneke. el-Belâğatu’l-‘Arabiyye ususuhâ ulûmuhâ ve funûnuhâ. 2 Cilt. Riyad: Dâru Tayyibe, 1996.
• Muberred, Ebu’l-Abbas Muhammed b. Yezid, Kitabu’l-Muktedab. thk. Muhammed Abbas el-Halik Azime. 4 Cilt. Kahire: Metabiu’l-Ehrami’t-Ticariyye, 1994.
• İbn Âşûr, Muhammed Tâhir. et-Tahrîr ve’t-tenvîr. 30 Cilt. Tunus: Dâru’z-Zeytûniyye, 1984.
• İbn Cinnî, el-Leme’ fi’l-Arabiyye. thk. Sami’ Ebu Muğlî. Amman, Dar-u Meclâvî, 1988.
• İbnu’l-Esîr, Zıyaeddîn. el-Meselus-sâir. 4 Cilt. Kahire, Daru’n-Nahda, ts.
• İbn Fâris, Ahmed. Muʿcemu mekâyîsi’l-luğa. 6 Cilt. Dâru’l-Fikir, 1979.
• İbn Hâcib. Kâfiye. Pakistan: Mektebu’l-Buşrâ, 2008.
• İbn Hişam. Şerhu katri’n-nedâ. thk. Muhammed Muhyiddîn Abdulhamîd. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 2010.
• İbn Hişâm, Abdullah. Muğni’l-lebîb. thk. Berakat Yusuf Hebbuh. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Erkâm b. Ebi’l-Erkâm, 1999.
• Kazvînî, Hatib. el-Îzâh fî ‘ulûmi’l-belağa. thk. İbrahim Şemsettin. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 2003.
• Râzî, Fahreddîn. Nihâyetu’l-i‘câz fî dirâyeti’l-i‘câz. thk. Nasrallah Hacı Müftü Oğlu Beyrut; Dâru Sadr, 2004.
• Râzî, Fahreddîn. Mefâtîhu’l-ğayb. 30 Cilt. Lübnan: Dâru’l-Fikr, 1981.
• Rizk Shoeir, Muhammed. “Arapçada İsim Cümlesi ve Fiil Cümlesi Arasındaki Semantik Farklar: Kur’an-ı Kerim Üzerine Uygulamalı Bir Araştırma”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 62/1 (2021), 225-249. https://doi. org/10.33227/auifd.551463
• Sâbûnî, Muhammed Ali. Safvetu’t-tefâsîr. 3 Cilt. Beyrut: Daru’l-Kur’âni’l-Kerîm, 4. Baskı, 1981.
• Sâmerrâî, Fâdıl. Meʿâni’l-ebniye fi’l-‘Arabiyye. Amman: Daru ‘Ammar, 2. Baskı, 2007.
• Sâmerrâî, Fâdıl. Meâni’n-nahv. 4 Cilt. Beyrut: Dâr-u İbn Kesîr, 2020.
• Suyûtî, Abdurrahman Ebu Bekir. Hemu’l-hevâmi‘ fî şerhi cem’i’l-cevâmi‘. thk. Ahmet Şemsettin. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1998.
• Suyûtî, Abdurrahman Ebu Bekir. el-İtkân fî ‘ulûmi’l-Kur’ân. thk. Mustafa Şeyh Mustafa. Beyrut: Muessesetu’r-Risâle, 2008.
• Taftâzânî, Mesud b. Ömer. Muhtasaru’l-meʿânî. İstanbul: Haşimi Yayınları, 2017.
• Tekin, Mehmet. Roman Sanatı Romanın Unsurları I. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2018.
• Zemahşerî, Muhammed el-Hârizmî. el-Keşşâf. Beyrut: Daru’l-Ma‘rife, 3. Baskı, 2009.
• Zerkeşî, Muhammed b. Abdullah. el-Burhan fî ‘ulumi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Fadl İbrahim. 4 Cilt. Kahire: Dâru’t-Turâs, 3. Baskı, 1984