Religious Services in the February 6 Kahramanmaraş Earthquakes: A Field Study in the Context of Spiritual Counseling and Guidance

Yıl 2023, Sayı: 50, 683 - 704, 30.09.2023

Abdullah İnce , Yunus Emre Temiz , Ziya Erdinç

https://doi.org/10.37697/eskiyeni.1286299

Cited By: 4

Öz

Natural disasters are one of the periods when the need for religious services emerges clearly. This need is clearly seen from the interpretation of disasters to the solution of post-disaster mental and spiritual problems. The Presidency of Religious Affairs, in coordination with other state institutions, provided various services in order to meet the needs of the individiual and the society after natural disasters. Spiritual counseling and guidance, which is one of the most important of these, is a service provided within the scope of meeting the psychological and spiritual needs of people after a disaster, keeping their morale high and making sense of the disaster. The study is based on the following question: What are the spiritual counseling services provided by the religious officials in the acute period after the disaster, and how do these services work? The aim of this research is to determine the current status of the Spiritual Counseling and Guidance (SCG) service, which is an essential component of the religious services offered in the provinces most affected by the earthquake, by the Presidency of Religious Affairs after Kahramanmaraş Earthquakes on February 6, 2023, through the observations made on the service providers and service recipients, and to develop recommendations. This study was carried out by focusing on the cultural analysis (ethnography) design, which is one of the qualitative research approaches. Participated and unattended observation was used as a data collection technique in the research, and a semi-structured observation form was used as a data collection tool. At the end of this field research, it was observed that under the current conditions, SCG services are not based on a systematic counselor-counselee relationship, but rather on a consolation process in which visits, asking about well-being, chatting, reciting the Qur’an, and praying come to the fore. As it was the the first weeks after the earthquake, it was found that it was common to provide spiritual counseling and guidance services (SCG) through funeral services, cemetery visits, conversations in mosques. It has been determined that the public`s approach to the services provided is positive, but the access to young people remains limited. One-to-one communication and regular visits by the Directorate of Religious Affairs officials with the disaster victims facilitated services other than spiritual counseling and guidance. There¬fore, reducing the services provided by Directorate of Religious Affairs religious education only means not evaluating the service provided in the region sufficiently.

Anahtar Kelimeler

Psychology of Religion, Spiritual Counseling and Guidance, Presidency of Religious Affairs, Religious Services, Natural Disasters

Proje Numarası

E-46101889-404.02-3489709

6 Şubat Kahramanmaraş Depremlerinde Din Hizmetleri: Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Bağlamında Bir Saha Araştırması

Öz

Din hizmetlerine olan ihtiyacın belirgin bir şekilde ortaya çıktığı dönemlerden biri doğal afetlerin yaşandığı zamanlardır. Afetlerin anlamlandırılmasından afet sonrası ruhsal ve manevi problemlerin çözümüne kadar bu ihtiyaç net olarak görülmektedir. Diyanet İşleri Başkanlığı, diğer devlet kurumları ile koordineli olarak, doğal afetler sonrası birey ve toplumun ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla çeşitli hizmetler sunmaktadır. Bunların en önemlilerinden biri olan manevi danışma ve rehberlik, afet sonrası insanların ruhsal ve manevi ihtiyaçlarını karşılamak, morallerini yüksek tutmak ve yaşanan afeti anlamlandırmak kapsamında sağlanan bir hizmettir. “Diyanet görevlilerinin afet sonrası akut dönemde yaptıkları manevi danışmanlık hizmetleri nelerdir ve bu hizmetlerin işleyişi nasıldır?” sorusu temelinde şekillenen bu araştırmanın amacı, 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen Kahramanmaraş Depremleri sonrası Diyanet İşleri Başkanlığı (DİB) tarafından depremden en fazla etkilenen illerde sunulan din hizmetlerinin önemli bir bileşeni olan Manevi Danışmanlık ve Rehberlik (MDR) hizmetinin mevcut durumunu hizmet verenler ve hizmet alanlar üzerinde gerçekleştirilen gözlemler yoluyla tespit etmek ve konuyla ilgili öneriler geliştirmektir. Bu çalışma, nitel araştırma yaklaşımlarından kültür analizi (etnografya) deseni merkeze alınarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmada veri toplama tekniği olarak katılımlı ve katılımsız gözlem, veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış gözlem formu kullanılmıştır. Bu saha araştırması sonunda; mevcut şartlarda MDR hizmeti sistematik bir danışman-danışan ilişkisi yerine ziyaretler, hâl hatır sorma, sohbet etme, Kur’an okuma, dua etmenin öne çıktığı bir teselli süreci olarak ilerlediği görülmüştür. Deprem sonrası ilk haftalar olması dolayısıyla cenaze defin hizmetleri, mezarlık ziyaretleri, mescitlerde yapılan sohbetler gibi yollarla MDR hizmetinin sunulmasının yaygın olduğu tespit edilmiştir. Halkın verilen hizmetlere yaklaşımının müspet olduğu ancak gençlere ulaşımın sınırlı düzeyde kaldığı tespit edilmiştir. DİB görevlilerinin afetzedelerle birebir iletişim kurmaları ve düzenli bir şekilde onları ziyaret etmeleri MDR hizmeti dışındaki hizmetleri de kolaylaştırmıştır. Dolayısıyla DİB çatısı altında sunulan hizmetlerin sadece dini eğitimine indirgenmesi bölgede sunulan hizmeti yeterince değerlendirmemek anlamına gelmektedir.

Anahtar Kelimeler

Din Psikolojisi, Manevi Danışmanlık ve Rehberlik, Din Hizmetleri, Doğal Afetler

Destekleyen Kurum

Bu araştırma, Diyanet İşleri Başkanlığı Din Hizmetleri Genel Müdürlüğü desteği ile Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi tarafından yürütülen “Doğal Afetlerde (Deprem) Din Hizmetleri: Tespitler-Öneriler” isimli proje (Proje numarası: E-46101889-404.02-3489709) kapsamında desteklenmiştir.

Proje Numarası

E-46101889-404.02-3489709

Kaynakça

• Altaş, Nurullah. “Din Hizmetleri ve Dini Danışmanlık İlişkisi”. Dini Danışmanlık ve Din Hizmetleri. ed. Nurullah Altaş - Mustafa Köylü. 13-34. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2014.
• Altaş, Nurullah - Mustafa Köylü (ed.). Dini Danışmanlık ve Din Hizmetleri. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2014.
• Bal, Hüseyin. Nitel Araştırma Yöntemi. Isparta: Fakülte Yayınevi, 2013.
• Bauman, Zygmunt. Etiğin Tüketiciler Dünyasında Bir Şansı Var mı? çev. Funda Çoban - İnci Katırcı. Ankara: DE Ki Basım Yayım, 2010.
• Büyüköztürk, Şener vd. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Yayınları, 13. Basım, 2012.
• Cebeci, Suat. Dini Danışma ve Rehberlik. Ankara: DİB Yayınları, 2012.
• Creswell, John W. Araştırma Deseni Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları. ed. Selçuk Beşir Demir. Ankara: Eğiten Kitap, 2016.
• Creswell, John W. Qualitative Inquiry & Research Design Choosing Among Five Approaches. Washington DC: Sage Publications, 3. Basım, 2013.
• Debord, Guy. Gösteri Toplumu ve Yorumlar. çev. Ayşen Ekmekçi - Oktay Taşkent. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1996.
• Diyanet İşleri Başkanlığı (DİB). “Din Hizmetleri Genel Müdürlüğü: Bütün Haberler”. Erişim 27 Nisan 2023. https://dinhizmetleri.diyanet.gov.tr/Detay/740/%E2%80%8B16-bin-personelimizle- deprem-b%C3%B6lgesinde-hizmet-etmeye-h%C4%B1z-kesmeden-devam-ediyoruz
• Diyanet İşleri Başkanlığı (DİB). “Din Hizmetleri Genel Müdürlüğü: İşbirliği Protokolleri”. Erişim 13 Haziran 2023. https://dinhizmetleri.diyanet.gov.tr/Documents/Afad%20Protokol%C3%BC .pdf
• Diyanet İşleri Başkanlığı (DİB). “Din Hizmetleri Genel Müdürlüğü: Tanıtım (Tarihçe)”. Erişim 20 Nisan 2023. https://dinhizmetleri.diyanet.gov.tr/sayfa/53/tanitim
• Diyanet İşleri Başkanlığı (DİB). “Diyanet İşleri Başkanlığı: Basın Açıklamaları”. Erişim 27 Nisan 2023. https://www.diyanet.gov.tr/tr-TR/Kurumsal/Detay/34223/diyanet-isleri-baskanligi- afet-ve-acil-durum-yonetim-merkezi-calismalarini-araliksiz-surduruyor
• Diyanet İşleri Başkanlığı (DİB). “Diyanet İşleri Başkanlığı: Haberler”. Erişim 27 Nisan 2023. https://www.diyanet.gov.tr/tr-TR/Kurumsal/Detay/34232/deprem-bolgesindeki-illerimizde- vatandaslarimizin-hizmetindeyiz
• Diyanet İşleri Başkanlığı (DİB). “Diyanet İşleri Başkanlığı: Haberler”. Erişim 27 Nisan 2023. https://www.diyanet.gov.tr/tr-TR/Kurumsal/Detay/34245/diyanet-isleri-baskani-erbas-deprem- bolgesinden-ankaraya-gelen-aileleri-ziyaret-etti
• Düzgüner, Sevde - Ayten, Ali. Manevi Danışmanlık ve Rehberlik Hizmetleri Temel Bilgiler Klavuzu. ed. Sevde Düzgüner - Ali Ayten. Ankara: DİB Yayınları, 2. Basım, 2020.
• Komisyon. Afetzedelerde Gözlemlenen İlk Tepkilere Göre Manevi İlk Yardım. Ankara: DİB Yayınları, 2023.
• Komisyon. Afetzedelere Yönelik Manevi İlk Yardım (İlkeler). Ankara: DİB Yayınları, 2023.
• Komisyon. Afetzedelere Yönelik Manevi İlk Yardım (Öne Çıkan Uygulama Alanları). Ankara: DİB Yayınları, 2023.
• Komisyon. Afetzedelere Yönelik Manevi İlk Yardım (Uygulama Süreci). Ankara: DİB Yayınları, 2023.
• Komisyon. Afetzedelerin Yaşlarına Göre Manevi İlk Yardım. Ankara: DİB Yayınları, 2023.
• Martı, Huriye (ed.). Sosyal Hizmet Kurumlarında Sunulan Din Hizmetleri Rehberi. Ankara: DİB Yayınları, 2015.
• Özarslan, Selim. “Doğal Afetler Karşısında Din ve Diyanet Hizmetleri: Doğal Afetlere/ Musibetlere Yönelik Düşünceler”. IV. Din Şurası Tebliğ ve Müzakereleri. 469-480. Ankara: DİB Yayınları, 2009.
• Resmi Gazete. “Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun” (22 Haziran 1965). https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/12038.pdf
• Resmi Gazete. “İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi” (06 Nisan 1949). https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/7217.pdf
• Ritzer, George. Büyüsü Bozulmuş Dünyayı Büyülemek. çev. Süer Kaya. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2011.
• Söylev, Ömer Faruk. Manevi Bakım ve Danışma Psikolojisi. Ankara: DİB Yayınları, 2020.
• T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD). Türkiye Afet Müdahale Planı (TAMP). Ankara, Aralık 2013.
• WHO. Review of the Constitution of the World Health Organization: Report of the Executive Board Special Group. World Health Organization, 1998.
• Woodruff, C. Roy. “Pastoral Counselling An American Perspective”. British Journal of Guidance & Counselling 30/1 (2002), 93-101.
• Yıldırım, Ali - Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 8. Basım, 2011.