Yüksek Din Eğitimi Kurumlarında Değişim ve Yenilenmenin Gerekçeleri

Yıl 2016, Cilt: 3 Sayı: 5, 7 - 38, 15.12.2016

Ali Rıza Gül

Öz

Kurumları ayakta tutan ve varlıklarının devam etmesini sağlayan iksir,
değişime ve gelişime ayak uydurmalarıdır. Yeni durumlara göre pozisyonlarını
gözden geçiremeyen, yeni şartlar doğrultusunda kendini yenileyemeyen
kurumlar, er veya geç tarih sahnesinden çekilmek zorunda kalırlar. Dini olmaları
bile, onları bu acı sondan kurtaramaz. Bilim tarihimizde bunun en bariz örneğini
Osmanlı medreseleri oluşturur. Bütün çabalara rağmen, gerekli yapısal
dönüşümleri gerçekleştirmemekte ısrarla direnen bu ünlü eğitim kurumları,
tasfiye olmaktan kendilerini kurtaramamışlardır.
Günümüzde ülkemizde faaliyet gösteren yüksek din eğitimi kurumlarının da
çağımızın dini ihtiyaçlarına ve beklentilerine cevap verebilme noktasında benzer
bir tehlike ile karşı karşıya olduğunu söyleyebiliriz. Şayet ülke olarak, alanlarında
son derece iyi yetişmiş, içinde yaşadığı çağı doğru okuyabilecek, stratejik ve
konjonktürel gelişmeleri anlamlandırabilecek, günceli takip edebilecek ve bütün
bunların doğurduğu dini problemlere sağlıklı çözümler üretebilecek kapasiteye
sahip ilahiyatçılar yetiştirmek istiyorsak, bu kurumlarda gerekli dış ve iç yapı
dönüşümlerini ve akademik değişimleri vakit geçirmeden yapmalıyız. Bunun için
kâfi miktarda gerekçeye sahibiz.
Yüksek din eğitimi kurumlarımızda değişimin kanaatimizce en önemli
gerekçelerini, toplumsal ihtiyaçların çeşitlenerek artması, tek tipli öğretimin
olumsuz sonuçlar doğurması, mevcut programların istihdam alanlarına yönelik
olmaması, uluslararası boyutun ihmal edilmesi ve strateji eksikliği
oluşturmaktadır. Biz bu çalışmamızda bu ana gerekçeleri detaylandırdık.
Amacımız ülkemizde yapılan din eğitiminin kalitesinin artmasına katkıda
bulunmaktır. 

Anahtar Kelimeler

Din eğitimi, İlahiyat Fakültesi, İhtiyaç, Tek Tiplilik, Yenilik, Strateji

Kaynakça

• Abbûd, Nâfi‘ Tevfîk, “Abbasiler Döneminde Bağdat Dışındaki Irak Medreseleri”, Çev. Eyyüp Tanrıverdi, Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 7 (ss. 73 – 99), Mart 2006.
• Acar, Mustafa, “Ekonomik, Siyasal ve Sosyo-Kültürel Boyutlarıyla Küreselleşme: Tehdit mi? Fırsat mı?”, Liberal Düşünce Dergisi, Sayı: 25-26 (ss. 13-26), Kış-Bahar 2002. (http://www.libertedownload.com/LD/arsiv/25-26/03-mustafa-acar-ekonomiksiyasal-ve-sosyo-kulturel-boyutlariyla-kuresellesme.pdf 30.10.2016).
• Arslan, Ali, “Darülfünun İlahiyat Fakültesi, Fakülte Meclisi’nin Kurulması ve İlk Meclis Zabıtları (1911-1912)”, Değerler Eğitimi Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 13 (ss. 9-36), Haziran 2007 (http://ded.dem.org.tr/gorsel/pdf/ded-13-makale-1.pdf 05.04.2009).
• Arslan, Durmuş, “Kıraat İlminde İcazetname Geleneği ve Bir İcazetname Örneği”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: VII/1-2 (ss. 291-317), Aralık 2003 (http://isamveri.org/pdfdrg/D01956/2003_2/2003_2_ARSLAND.pdf 28.09.2016).
• Aşıkoğlu, Nevzat Y., “İlahiyat Fakültelerinin Eğitim Öğretime Katkıları Ve Kaliteye Yolculuk”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, IX/1 (ss. 1-9), Sivas, 2005 (http://eskidergi.cumhuriyet.edu.tr/makale/1043.pdf 12.07.2011).
• Atay, Hüseyin, “Medreselerin Islahatı”, AÜİF Dergisi, C. XXV, 1981 (http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/37/771/9804.pdf 23.12.2012).
• Avcıoğlu, Gürcan Şevket, “Küresel Bilgi Teknolojilerinin Değerler Üzerindeki Etkisi”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 28, Sayı: 1 (ss. 1-20), 2011 (http://www.edebiyatdergisi.hacettepe.edu.tr/index.php/EFD/article/viewFile/639 /461 30.10.2016).
• Aydın, M. Şevki, Din Öğretimi Öğretmenlerinin Yetiştirilmesi (http://www.flwi.ugent.be/cie/msaydin1.htm 15.12.2008).
• Aydınalp, Halil, “Sosyal Çatışma ve Din”, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 19, Sayı: 2 (ss. 187-215), 2010 (http://ucmaz.home.uludag.edu.tr/PDF/ilh/2010-19(2)/M8.pdf 31.10.2016).
• Ayhan, Halis, “İlâhiyat Fakültesi”, D İA, Ankara: TDV, 2000, C. XXII, s. 71-72.
• Beşikçi, Mehmet, “Askeri Modernleşme, Askeri Disiplin ve Din: Düzenli Kitle Orduları Çağında Osmanlı Ordusu’nda Tabur İmamları”, Akademik İncelemeler Dergisi (Journal of Academic Inquiries), Cilt: 11, Sayı: 1 (ss. 1-33), 2016 (http://atif.sobiad.com/sobiadfiles/sobiadarsiv2/TBTKK/akademikincelemeler/50 00164638.pdf 28.09.2016).
• Boyacıoğlu, Ramazan, “Beyanü’l-hak’ta Ulema, Siyaset ve Medrese”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 2 (ss. 51-92), 1998 (http://eskidergi.cumhuriyet.edu.tr/makale/214.pdf 01.09.2011).
• Bozkuş, Metin, “İslâm Mezhepleri Tarihi Açısından Dini Düşüncenin Geçirdiği Evreler”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: VI, Sayı: 1 (ss. 195-208), 2002 (http://eskidergi.cumhuriyet.edu.tr/makale/339.pdf 31.10.2016).
• Bulgur, Durmuş, “Kadıyânilik”, İstanbul Üniversitesi Şarkiyat Mecmuası, Cilt: 2, Sayı: 13 (ss. 1-38), 2008.
• Çelik, Mehmet Yunus, “Boyutları ve Farklı Algılarıyla Küreselleşme”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 32 (ss. 57-74), April 2012 (https://birimler.dpu.edu.tr/app/views/panel/ckfinder/userfiles/17/files/DERG_/3 2/2.cilt/57-74.pdf 30.10.2016).
• Çetin, Sefa, “Vizyon Yönetimi”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 22 (ss. 95-103), 2009 (http://www.sosyalbil.selcuk.edu.tr/dergi/sayi22/%C3%87ET%C4%B0N,%20Sefa.pdf 10.02.2012).
• Demir, Ömer - Acar, Mustafa, Sosyal Bilimler Sözlüğü, İstanbul: Ağaç Yay., 1992.
• Erdem, Ali Rıza, “Üniversitelerimizin Bilim Tarihimizdeki Yeri”, Üniversite ve Toplum Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 1, Ocak 2005 (http://www.universitetoplum.org/pdf/235.pdf 31.10.2011).
• Genç, M. Fatih, “Avrupa ve Türkiye’de İlahiyat Fakülteleri Lisans Programları -İspanya, Bosna Hersek, Hollanda, Belçika ve Almanya’daki İlahiyat Fakülteleri İle Bir Karşılaştırma–”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, Cilt: 13, Sayı: 1 (ss. 27-45), 2013 (http://www.dinbilimleri.com/Makaleler/244720593_1301020816.pdf 02.06.2016).
• Güven, İsmail, “Türkiye Selçukluları’nda Medreseler”, A.Ü. Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, Cilt: 25, Sayı: 2 (ss. 125-146), Yıl 1993 (http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/40/482/5659.pdf 10.09.2011).
• Hızlı, Mefail, “Kuruluşundan Osmanlılar’a Kadar Medreseler”, Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. II, Yıl: 2, sayı: 2 (ss. 273-281), 1987 (http://home.uludag.edu.tr/users/ucmaz/PDF/ilh/1987-2(2)/M28.pdf 31.10.2011).
• Kazıcı, Ziya, “Alay”, DİA, Ankara: TDV, C. II (ss. 347-48), 1989.
• Koştaş, Münir, “Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi”, AÜİF Dergisi, Cilt: 31 (ss. 1- 27), 1989 (http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/37/775/9898.pdf 23.12.2011).
• Mahiroğulları, Adnan, “Küreselleşmenin Kültürel Değerler Üzerine Etkisi”, İ.Ü. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, Sayı: 50 (ss. 1275-1288), 2005 (http://www.journals.istanbul.edu.tr/iusskd/article/view/1023000290/102300027 4 30.10.2016).
• Öcal, Mustafa, Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Din Eğitimi, İstanbul: Dergâh Yay., 2015.
• Özkan, Abdullah, Küreselleşme Sürecinin Medya ve Kültür Üzerindeki Etkileri, İstanbul: TASAM Yayınları, 2006 (http://www.tasam.org/files/pdf/raporlar/kuresellesme_surecinin_medya_ve_kultur_uzerine_etkileri__11397ebf-ede2-4917-b0a0-9cf6457580c6.pdf 30.10.2016).
• SAM Dış Politika Toplantıları-2, Ortadoğu’da Artan Kutuplaşma Tehlikesi ve Türkiye, T.C. Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi (SAM), http://sam.gov.tr/tr/wp-content/uploads/2015/11/Ortado%C4%9Fuda-ArtanKutupla%C5%9Fma-Tehlikesi-ve-T%C3%BCrkiye-optimized.pdf (31.10.2016).
• Sarıkaya, Yaşar, “Osmanlı Medreselerinin Gerilemesi Meselesi: Eleştirel Bir Değerlendirme Denemesi”, İslâm Araştırmaları Dergisi, Sayı: 3 (ss. 23-39), 1999 (http://www.isam.org.tr/documents%5C_dosyalar%5C_pdfler%5Cislam_arastir malari_dergisi%5Csayi03%5C023_039.pdf 23.12.2012).
• Şanal, Mustafa, “Osmanlı Devleti'nde Medreselere Ders Programları, Öğretim Metodu, Ölçme ve Değerlendirme, Öğretimde İhtisaslaşma Bakımından Genel Bir Bakış”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 14, Yıl: 2003/1 (ss. 149- 168) (http://sbe.erciyes.edu.tr/dergi/sayi_14/14_sanal.pdf 23.12.2011).
• T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: VIII, Cilt: 20, Toplantı: 3, s. 227-281.
• Tevhid-i Tedrisat Kanunu (http://tr.wikisource.org/wiki/Tevhid-i_Tedrisat_Kanunu 09.04.2009).
• Tüzün, Gürel, Kurumsal Stratejik Planlama –Sık karşılaşılan sorulara cevaplar-, Ankara: Bölgesel Çevre Merkezi – REC Türkiye, 2008.
• Unan, Fahri, “Osmanlı Medreselerinde Din Eğitimi ve Öğretimi”, Cumhuriyetin 75. Yılında Türkiye’de Din Eğitimi Sempozyumu (4-6 Aralık 1998 İzmir), Ankara, 1999, ss. 181-193 (http://yunus.hacettepe.edu.tr/~unan/akademik22.html#_ftn1 31.10.2011).
• Yakut, Esra, “II. Meşrutiyet Dönemi’nde Müftülerle İlgili Gerçekleştirilen Hukukî Düzenlemeler”, Sosyal Bilimler Dergisi, C.3, No: I, 2003, (http://w2.anadolu.edu.tr/arastirma/hakemli_dergiler/sosyal_bilimler/pdf/2003-1/sos_bil.2.pdf 28.09.2016).
• Yönem, Ahmet, “Kadiyânîlik Bağlamında Mehdilik”, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: XIII, Sayı: 24 (s. 175-191), 2011/2 (http://www.ifdergisi.sakarya.edu.tr/article/viewFile/1052000010/1052000010 10.06.2016).
• http://www.divinity.ankara.edu.tr/ (02.06.2016)
• https://ilahiyat.marmara.edu.tr/ogrenci/ders-programlari-icerikleri/ (02.06.2016)
• https://tagut.wordpress.com/tag/kafirleri/ (06.06.2016).