Ebu’l-Huseyn el-Kudûrî’nin et-Tecrîd Adlı Eseri Çerçevesinde Hanefî Mezhebinde Delil Olarak Sahâbî Kavli

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 10, 185 - 218, 15.03.2019

Ahmet Çetinkaya

Öz

Bu makalede Kudûrî’nin
Tecrîd adlı eseri çerçevesinde Sahâbî kavlinin fıkhî hükümlerin tespit
ve tercihinde delil olarak kullanılışı ele alınacaktır. Tecrîd’in, hilaf
türü bir eser olması sebebiyle hem hükümlerin tespitinde sahâbî kavli delilinin
nasıl ele alındığına hem de sahâbînin icma ettiği iddia edilen hususlar ile sahâbînin
ihtilaf ettiği hususlarda hangi görüşlerin neden tercih edildiğine, tercih
edilmeyenlerin de neden tercih edilmediğine dair sorulara da cevap bulmaya
çalışacağız. Ayrıca eserde yer aldığı kadarıyla Ebû Hanîfe’nin sahâbî kavlinin
dışına çıktığı iddia edilen meseleler de ele alınacaktır. Sahâbî kavli sadece
fıkhî hükümlerin tespit edilmesinde değil aynı zamanda nassların doğru
anlaşılmasında ve tearuz eden nassların tercihinde de delil olarak
kullanılmıştır. Makalede hem nasslar arası tercihte sahâbî kavlinin konumunu
hem de deliller arası sıralamadaki yerini ilgili eser çerçevesinde ortaya
koymaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Sahâbî Kavli, Hanefi mezhebi, Kudûrî, Tecrîd

Kaynakça

• KaynakçaApaydın, H. Yunus, “Sahâbî Kavli”, DİA, XXXV/500-504.----------, “Sahâbî Sözü Kıyas İlişkisi ve Mezhep İmamlarının Uygulamalarından Örnekler”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 5, 1994, s. 379-397.Cessâs, Ahmed b. Ali Ebubekir er-Râzî, el-Fusûl fi’l-usûl, I-IV, Vizâretu’l-evkâfi’l-Kuveytiyye, 1414/1994.Debûsî, Ubeydullah b. Ömer b. İsa (ö. 430/1039), Takvîmu’l-edille fî usûli’l-fıkh, thk. Halîl el-Meys, Beyrut, 1421/2001.Günay, Musa, İmam Ebû Hanîfe’nin Sahâbî Kavli ile İlgili Görüş ve Uygulamaları, Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Yıl: 18, Sayı 29, Ocak–Haziran 2013, s.120-141.İbn Ebî Şeybe, Ebûbekr Abdullāh b. Muhammed el-Absî el-Kûfî (ö. 235/849), el-Musannef, (I-VII), Riyâd, 1409.İbn Münzir, el-İşrâf alâ mezâhibi’l-ulemâ, thk. Sağîr Ahmed el-Ensârî Ebû Hammâd, Birleşik Arap Emirlikleri, 1425/2004. Kâsânî, Alâuddîn Ebûbekr b. Mes‘ûd b. Ahmed el-Hanefî (ö. 587/1191), Bedâi‘u’s-Sanâi‘ fî tertîbi’ş-şerâi‘, I-X, thk. Ali Muhammed Muavvız, Âdil Ahmed Abdülmevcûd, Beyrut, 1424/2003.Kudûrî, Ebu’l-Huseyn Ahmed b. Muhammed el-Bağdâdî (ö. 428/1037), el-Mevsûatu’l-fıkhıyyetu’l-mukârene: et-Tecrîd, I-XII, dirâse ve thk. Muhammed Ahmed Sirâc, Ali Cum‘a Muhammed, Kâhire, 1425/2004.Nas, Taha, İmam Şâfiî’nin Sahâbî Kavline Bakışı, Artuklu Akademi: Mardin Artuklu Üniversitesi İlahiyat Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2014, cilt: I, sayı: 1, s. 183-208.Serahsî, Ebû Bekr Muhammed b. Ahmed (ö.483/1090?), Usûlü’s-Serahsî, thk. Ebu’l-Vefâ el-Afğânî, Beyrut, 1393/1973.--------, el-Mebsût, (I-XXXI),Beyrut, ty.Şâfiî, el-Ümm, (I-VIII), Beyrut, 1410/1990.Şeybânî, Ebû Abdullah Muhammed b. Hasen el-Ferkad (ö. 189/805), el-Âsâr, I-II, thk. Ebu’l-Vefâ el-Afgânî, Beyrut, ty.Tahâvî, Ebû Cafer Muhammed b. Selâme b. Abdilmelik el-Ezdî el-Mısrî (ö. 321/933), Şerhu meâni’l-âsâr, (I-IV), thk. Muhammed Zührî en-Neccâr, Beyrut, 1407/1987.Zeylaî, Osman b. Ali, Tebyînu’l-hakâik şerhu kenzi’d-dekâik, I-VI,Kahire 1313.