Hadith Approach in Yunus Emre's Divan

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 11, 185 - 224, 20.09.2019

Mustafa Öztoprak , Sema Dağcı

Öz

Yunus Emre, one of the most notable figures in The
Turkish Literature, lived in Anatolia between 13. and 14. centuries. He put to
use a homo-centric language and stressed that culture of living together should
be based on mutual love and tolerance. In this study, the life of Yunus Emre,
his approach to the Hadith-Sunnah will be discussed first, and then the
narrations and analysis used in the Divan will be analyzed. So it was intended
to determine hadith understanding of Yunus, respected folk poet. One of the
other points in this study is that, whether Yunus as a sufis’ hadith obeyed
sufis’ hadith understanding in hadith use or not. Even though there is no any
information about whether he took hadith in some narrations within his book. It
is determined that some context similar with a hadith as meaning in the Divan,
it is decided that their reliability from hadith works and related data was
commented. As a result, it could be inferred that his Hadith-Sunnah knowledge
derives from periodic education as formal, not from classical education as
informal in dervish lodges.

Yunus Emre’nin Divan’ında Hadise Yaklaşımı

Öz

Türk
edebiyatının önemli isimlerinden biri olan Yunus Emre, 13. ve 14. yüzyıl
Anadolu’sunda yaşamıştır. O, şiirlerinde insan merkezli bir dil kullanmış,
insanların birlikte yaşama kültürünü ancak karşılıklı sevgi, saygı ve hoşgörü
ile oluşturabileceklerine işaret etmiştir. Bu çalışmada ilk olarak Yunus
Emre’nin hayatı, Hadis-Sünnet’e yaklaşımı ele alınacak ardından Divan
adlı eserinde kullandığı rivayetlerin tespit ve tahlili yapılacaktır.
Böylelikle muteber bir halk ozanı olan Yunus’un Hadis/Sünnet yaklaşımı tespit
edilecektir. Makalede üzerinde durulan diğer bir husus, bir tasavvuf erbabı
olan Yunus’un hadise yaklaşımında ehl-i tasavvufun hadis kullanım geleneğine
uygun hareket edip etmediğidir. Kaynaklarda, onun hadis eğitimi alıp almadığı
hakkında herhangi bir bilgi bulunamamıştır. Ancak eserinde yer verdiği bazı
rivayetlerde hadis ilmine dair bilgi kırıntıları tespit edilmiştir. Bu
çalışmada, Divan’da geçen ve mana olarak bir Hadise işaret eden metinler
tespit edilmiş, hadis kaynaklarından onların sıhhat durumları belirlenmiş ve
ilgili yerler yorumlanmıştır. Neticede, onun Hadis-Sünnet bilgisini,
tekkelerdeki klasik hâl eğitimiyle değil, süreli bir tedrisatla almış
olabileceği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yunus Emre, Divan, hadis, peygamber anlayışı, tasavvuf

Kaynakça

• Aclûnî, İsmâil b. Muhammed. Keşfü’l-hafâ. Beyrut: Mektebetü’l-kudsi, 1351/1932.
• Ağıakça, Ahmed. “Kaynaklar Işığında İsra ve Miraç Olayı”. Mardin Artuklu Üniversitesi İlahiyat Bilimleri Fakültesi Dergisi 1/2 (2014), 1-30.
• Ahmet b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed. el-Müsned. nşr. Şuayb Arnaûd, Kahire: Müessesetü’l-Kurtuba, 1375/1956. Buhârî, Muhammed b. İsmâil. el-Câmiu’s-Sahîh. nşr. Mustafa Dîb el-Buğa. Lübnan: Dârü İbn Kesîr, 1407/1987.
• Celâleddîn es-Süyûtî. ed-Dürerü’l-müntes̱ire fi’l-eḥâdîs̱i’l-müştehire. Riyad: Câmi‘atü Melik Suûd, t.s.
• Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdurrahman. es‐Sünen. Beyrut: Dârü’l‐kütübi’l‐ ‘arabî, 1407/1987.
• Dede, Behçet. Yunus Emre’nin Eserlerinin Tahlili. Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi, 1990.
• Ebû Dâvud, Süleymân b. el-Eş‘âs es-Sicistânî. es-Sünen. nşr. Muhammed Muhyiddîn Abdülhamîd. b.y.: Dârü’l-fikr, t.s.
• Ebû Nuaym el-İsfahânî. Hilyetü’l-evliya ve tabakâtü’l-asfiyâ. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1409/1989.
• Ekmekçi, Gülistan. “Yunus Emre Divanında Ayet ve Hadisler”. The Journal of Academic Social Science Studies, 62/1 (Aralık 2017), 255-262.
• Ertunç, Refika. Yunus Emre’nin Risâletü’n-Nushiyye’sindeki Ahlaki Değerler. Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, 2016.
• Gölpınarlı, Abdülbâkî. Divân ve Risâletü’n-Nushiyye. İstanbul: Derin Yayınları, 2010.
• Görmüş, Yudum, “Yûnus Emre Dîvânı’nın Kelim Dünyası”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 2003.
• İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezid. es‐Sünen. nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâki. Kahire: Dârü ihyaiʹt‐türasiʹl‐arabi, 1395/1975.
• Karataş, Mustafa. “Hadis Sayım Metotlarının Hadislerin Sayısına Etkisi”. İLAM Araştırma Dergisi 3/2 (Temmuz-Aralık 1998), 51-71.
• Kavaklıçeşme Kotan, Hüsna. Yunus Emre Divanının Söz Dizimi. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, 2015.
• Köprülü, Mehmet Fuad. Türk Edebiyatında İlk Mutavassıflar. 3. baskı. İstanbul: Alfa Yayınları, 2017.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn el-Kuşeyrî. el-Câmiu’s-Sahîh. nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâki. Beyrut: Dârü ihyâi’t-türâsi’l-arabî, t.s.
• Müttakî el-Hindî, Alî b. Hüsâmüddîn. Kenzü’l-ummâl fi süneni’l-akvâli ve’l-ef‘âl. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1401/1981.
• Sehâvî, Şemseddîn. el-Mekāsıdü’l-hasene. Beyrut: Dârü’l-kitabi’l-arabi, 1405/1985.
• Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa. es-Sünen. nşr. Ahmet Muhammed Şâkir. Beyrut: Dârü ihyâi’t-türâsi’l-arabî, t.s.
• Uysal, Muhittin. Tasavvuf Kültüründe Hadis. Konya: Yediveren Yayınları, 2001.
• Yıldırım, Ahmet. Tasavvufun Temel Öğretilerinin Hadislerdeki Dayanakları. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2009.
• Yıldırım, Enbiya. Hadis Problemleri. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2001.
• Yunus Emre. Divan. Ankara: Akçağ Yayınları, 1991.
• Zerkeşî, Bedreddîn. et-Tezkire fi’l-ehâdîsi’l-müştehire. nşr. Mustafa Abdülkâdir Atâ. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1406/1986.