The Usage of The Phrase of not Authentic regarding The Ḥadīths

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 12, 93 - 130, 15.03.2020

Selahattin Aydemir

Öz

The role, significance and influence of the ḥadīths within the realm of religion have required the state of being deliberate and even sensitive regarding if the narratives belong to the Prophet. Along with this state of being sensitive, during the first year of the hijrī, the social and political developments in the Islamic community caused the appearance of a sensitive approach towards the authenticity of the narrated information. The terms of ḥadīth have mainly appeared as reflections of an actual situation, which is also the case for the science of ḥadīth progressing in need of both individual and social requirements. Along with this development, it appears that related to the Ḥadīth narrations, two general phrases such as authentic and not authentic are used. Even though the term of authentic frequently takes part within the realm of the Ḥadīth, it is required to specify whether or not the phrase of not authentic which has no standard definition, by being in accordance with the definition of authentic, remains restricted to the Ḥadīth narrations which do not carry the conditions of authenticity. Besides, it needs ascertaining whether the scope of not authentic usage is towards sanad, text or both. When the usages of not authentic of the scholars of ahl al-ḥadīth and ahl al-ra’y, who apply various methodologies regarding the authenticity, are examined; the framework and influence of variety in methodologies upon the authenticity of ḥadīth narrations will be regarded more clearly. For that reason, what the phrase of not authentic means will be explicit after ascertaining the methodology and scope which are used to show the narrations are not authentic, which is also the case for the conditions and methodologies developed for the phrase of authentic regarding the authenticity of the narrations.

Anahtar Kelimeler

Ḥadīth, Authentic, not Authentic, Attribution, Text

Hadîsler Hakkında Sahîh Değil İfadesinin Kullanımı

Öz

Hadîslerin din alanındaki yeri, önemi ve etkisi rivâyetlerin Hz. Peygamber’e aidiyeti hususunda temkinli hatta hassas olmayı gerekli kılmıştır. Bu duyarlılık yanında hicrî birinci yüzyıl İslâm toplumunun sosyal ve siyasal alanında meydana gelen gelişmeleri, nakledilen bilgilerin sıhhatine karşı duyarlı bir anlayışın gelişmesine yol açmıştır.
Müslüman toplumunda ortaya çıkan gelişme ve ihtiyaca binaen hadîs rivâyetinin artması, hadîs ilminin ilerlemesini sağladığı gibi hadîs usûlü ilmi de bu gelişmelere bağlı olarak ıstılahlarını oluşturmuştur. Bu gelişmeyle birlikte başlangıçta hadîslerle ilgili sahîh ve sahîh değil diye iki genel ifadenin kullanıldığı görülmektedir. Sahîh teriminin hadîs alanında sıkça yer almasına karşın belli bir tanımı yapılmayan sahîh değil ifadesinin, sahîh tanımına bağlı kalarak sahîh şartlarını taşımayan hadîsler ile sınırlı kalıp kalmadığının tespiti gerekmektedir. Ayrıca sahîh değil kullanım genişliğinin senede mi metne mi her ikisine mi yönelik olduğunun belirlenmesine ihtiyaç vardır. Sıhhate dair farklı metotlar uygulayan Ehl-i hadîs ve Ehl-i rey âlimlerinin sahîh değil kullanımlarını örnekler üzerinden tespit etmek konunun daha net anlaşılmasına yardımcı olacaktır. Bu yüzden rivâyetlerin sıhhatine dair sahîh terimi için geliştirilen şart ve yöntemler gibi sahîh olmadığına dair kullanılan metot ve kapsamın tespitiyle sahîh değil ifadelerinden muradın ne olduğu anlaşılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Hadîs, Sahîh, Sahîh Değil, Sened, Metin

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî. el-Musned. Beyrût: Muessesetu’r-Risâle, 1420/1999.
• Alî el-Kârî, Ebu’l-Hasan Nureddin Alî b. Sultan Muhammed. el-Esrâru’l-merfûa fi’l-ahbâri’l-mevdûa. Beyrût: Daru’l-Emâne, 1391/1971.
• el-Azîmâbâdî, Ebu’t-Tayyib Şemsulhak Muhammed b. Emîr Alî. Avnu’l-ma‘bûd şerhu suneni Ebî Dâvûd. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1415.
• el-Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Huseyn b. Alî. es-Sunenu’l-kubrâ. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1424/2003.
• el-Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Huseyn b. Alî. Şuabu’l-îmân. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1410/1990.
• el-Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. el-Huseyn b. Alî. Ma‘rifetu sunen ve’l-âsâr. Haleb: Dâru’l-Va‘y, 1412/1991.
• el-Bezzâr, Ebu Bekr Ahmed b. Amr b. Abdilhâlik el-Basrî. el-Bahru’z-zahhâr (el-Musned). Beyrût & Medîne: Muessesetu Ulûmi’l-Kur’ân & Mektebetu’l-Ulûm ve’l-Hikem, 1409/1988.
• el-Buhârî, Ebû Abdullâh Muhammed b. İsmâîl. Sahîhu’l-Buhârî. Kâhire: el-Matbaatu’s-Selefiyye, 1400/1980.
• Cessâs, Ebû Bekr Ahmed b. Alî er-Râzî. el-Fusûl fi’l-usûl. b.y.: Vizâretu’l-evkâfi’l-Kuveytiyye, 1414/1994.
• Çelik, Abdullah. Hadîs Usûlü İlminin Doğuşu ve Gelişimi -Hicrî İlk Üç Asır-. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2017.
• Çiftçi, Mehmet Emin. Hadîs Usûlünde Sahîh Hadîsin Tanımı Problemi. Doktora tezi, Dicle Üniversitesi, 2019.
• ed-Dârekutnî, Alî b. Umer b. Ahmed. es-Sunen. Beyrût: Dâru’l-Ma’rife, 1386/1966.
• ed-Dârekutnî, Alî b. Umer b. Ahmed. el-İlelu’l-vâride fi’l-ehâdîsi’n-nebeviyye. Riyâd: Dâru Taybe, 1405/1985.
• Ebû Abdurrahmân Abdullah b. Sâlih. Reddu’l-cemîl fi’z-zebbi an irvâi’l-ğalîl. Beyrût: Daru’l-Lu’lue, 1431/2010.
• Ebû Dâvûd, Suleyman b. Eş’as es-Sicistânî. es-Sunen. Riyâd: Mektebetu’l-Maârif, 1419/1998.
• Ebû Hanîfe, Nu‘mân b. Sâbit. el-Âlim ve’l-muteallim. trc. Mustafa Öz, İmam-ı A‘zam’ın beş eseri içinde. İstanbul: İFAV, 2002.
• Ebû Usâme Selîm b. Îd el-Hilâlî. Ucâletu'r-Râgib el-mutemennî. Beyrût: Dâru İbn Hazm, 1424/2003.
• Ebû Ya‘lâ, Ahmed b. Alî b. el-Musennâ el-Mevsılî. el-Müsned. Dımaşk: Dâru’l-Me’mûn li’t-Turâs, 1404/1984.
• Efendioğlu, Mehmet. “Münker”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/13-14. Ankara: TDV Yayınları, 2006.
• Emîr es-San‘ânî, Ebû İbrâhîm Muhammed b. İsmâîl. Tevdîhu’l-efkâr li-meânî tenkîhi’l-enzâr. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1417/1997.
• Fehd b. Abdillâh es-Suneyd. el-Îlâm fî îdâh mâ hafiye ala’l-imâm. Kâhire: Mektebetu’s-Sunne, 1417/1996.
• el-Fesevî, Ebû Yûsuf Ya‘kûb b. Sufyân Kitâbu’l-Ma‘rife ve’t-târîh. Medîne: Mektebetu’d-Dâr, 1410.
• el-Hâkim, Ebû Abdullâh Muhammed b. Abdullâh en-Nîsâbûrî. Ma‘rifetu ulûmi‘l-hadîs. Beyrût: Dâru İbn Hazm, 1424/2003.
• el-Hâkim, Ebû Abdullâh Muhammed b. Abdullâh en-Nîsâbûrî. el-Mustedrek ale’s-sahîhayn. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1411/1990.
• el-Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Alî b. Sâbit. el-Kifâye fî ilmi'r-rivâye. Medîne: Mektebetu'l-İlmiyye, ts.
• el-Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Alî b. Sâbit. el-Câmi‘ li-ahlâki’r-râvî ve âdâbi’s-sâmi‘. Riyâd: Mektebetu’l-Maârif, 1403/1983.
• el-Heysemî, Ebu’l-Hasan Nûruddin Alî b. Ebî Bekr. Mecmau’z-zevâid. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1412/1912.
• Hudayr, Abdulkerim b. Abdullâh b. Abdurrahmân. Tahkîku’r-rağbe fî tavdîhi’n-nuhbe. Riyâd: Mektebetu Dâri’l-Minhâc li’n-Neşr ve’t-Tevzî‘, 1426.
• Huveynî, Ebû İshak el-Eserî. Bezlu’l-ihsân bi takrîb-i suneni’n-Nesâ’i Ebî Abdirrahmân. Kâhire: Mektebetu't-Terbiyeti'l-İslâmiyye, 1410/1990.
• Irâkî, Ebu’l-Fadl Zeynuddîn el-Irâkî. el-Muğnî an hamli’l-esfâr. Riyâd: Mektebetu Taberiyye, 1995.
• İbn Abdilberr, Ebû Umer Yûsuf b. Abdillah en-Nemerî. el-İstîâb fî ma‘rifeti’l-ashâb. Beyrût: Dâru’l-Cîl, 1412/1991.
• İbn Arrâk, Ebu’l-Hasen Alî b. Muhammed b. el-Kinânî. Tenzîhu’ş-şerîi’l-merfûa. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1981.
• İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahmân b. Muhammed. Kitâbu’l-İlel. Riyâd: Matâbi‘u’l-Humeydî, 1427/2006.
• İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed. el-Musannef fi’l-ehâdîs ve’l-âsâr. Riyâd: Mektebetu’r-Ruşd, 1409/1989.
• İbn Hacer, Ebu’l-Fazl Şihâbuddin Ahmed el-Askalânî. Nuzhetu’n-Nazar. Riyâd: Matbaatu Sefîr, 1422/2002.
• İbn Hacer, Ebu’l-Fazl Şihâbuddin Ahmed el-Askalânî. Telhîsu’l-habîr. Kâhire: Muessesetu’l-Kurtuba, 1416/1995.
• İbn Hacer, Ebu’l-Fazl Şihâbuddin Ahmed el-Askalânî. Bulûğul merâm. Riyâd: Dâru’l-Kabes, 1435/2014.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed b. Hazm el-Endelûsî. el-Muhallâ bi’l-âsâr. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1425/2003.
• İbn Huzeyme, Ebû Bekr Muhammed b. İshâk en-Nîsâbûrî. es-Sahîh. Beyrût: el-Mektebetu‘l-İslâmî, 1390/1970.
• İbn Kayyım, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ebî Bekr el-Cevziyye, Zâdu'l-meâd fî hedyi hayri’l-ibâd. Beyrût: Muessesetu’r-Risâle, 1415/1994.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İmâduddîn İsmâil b. Umer. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm. Beyrût: Dâru Tayyib, 1420/1999.
• İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullâh b. Muslim ed-Dineverî, Te’vîlu muhtelifi’l-hadîs. Beyrût: Dâru’l-Cîl, 1393/1972.
• İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. es-Sunen. Beyrût: Dâru’l-Fikr, ts.
• İbn Manzûr, Ebu’l-Fazl Cemaleddîn Muhammed b. Mükerrem. Lisânu’l-Arab, “s-h-h” md. Kâhire: Dâru’l-Meârif, ts.
• İbn Sa‘d, Ebu Abdillâh Muhammed b. Sa’d b. Menî‘ el-Hâşimî ez-Zuhrî. et-Tabakâtu’l-kubrâ. Beyrût: Dâru Sâdır, ts.
• İbnu’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Cemâluddîn Abdurrahmân b. Alî. el-İlelu’l-mutenâhiye fî ehâdîsu’l-vâhiye. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1403.
• İbnu’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Cemâluddîn Abdurrahmân b. Alî. Kitâbu’l-Mevdûât. Medîne: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1386/1966.
• İbnu’l-Mulakkın, Ebû Hafs Sirâcuddîn Umer b. Alî b. Ahmed el-Ensârî el-Mısrî. el-Bedru’l-munîr fî tahrîci ehâdîsi’ş-şerhi’l-kebîr. Riyâd: Daru’l-Hicre, 1425/2004.
• İbnu’s-Salâh, Ebû Amr Takıyyuddîn Osmân b. Salâhiddîn Abdirrahmân b. Mûsâ eş-Şehrezûrî. Ulûmu’l-hadîs (el-Mukaddime). Dımeşk: Dâru’l-Fikr, 1406/1986.
• Kallek, Cengiz. “Kulle”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26/357-358. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• el-Kâvakcî, Ebu’l-Mehâsin Halîl b. İbrâhîm. el-Lu’luul-mersû‘ fîmâ lâ asle lehû ev bi-aslihî mevdû‘. Beyrût: Dâru’l-Beşâiri’l-İslâmiyye, 1415/1994.
• el-Kelâbâzî, Ebû Bekr Muhammed b. İbrahîm b. Ya‘kub. Bahru’l-fevâid (Ma‘âni’l-ahbâr). Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1420/1999.
• Mâlik b. Enes, Ebû Abdullâh el-Esbahî. el-Muvattâ’. Beyrût, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1406/1985.
• Muhammed b. Alî b. Âdem b. Mûsâ el-İsyûbî el-Vellavî. Meşâriku’l-envâr. Riyâd: Dâru’l-Muğnî, 1427/2006.
• Muhammed b. Alî b. Âdem b. Mûsâ el-İsyûbî el-Vellavî. Şerhu sunen en-Nesâî el-musemmâ zehîratu’l-ukbâ fî şerhu’l-muctebâ. Beyrût: Dâru’l-Mi‘râc ed-Devliye, 1996.
• Muslim, Ebu’l-Huseyn Muslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî. el-Câmiu’s-sahîh. Beyrût: Dâru İhyâi’t- Turâsi’l-Arabî, ts.
• el-Muttakî, Alâuddîn Ali b. Abdulmelik b. Kadı Han el-Hindî. Kenzu’l-Ummâl. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1419/1998.
• en-Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref. Şerhu Sahîhi Muslim (el-Minhâc). Beyrût: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1392/1972.
• Oruçhan, Osman. “Bazı Hadîsleri Anlama ve Yorumlamada Bilimsel Verilerin Kullanımı: Tarihî Arka Plan”. Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2/4 (Eylül/2015), 40-69. Öner, Necati. Klasik Mantık. Ankara: AÜİF Yayınları, 1991.
• Özafşar, Mehmet Emin. “Sahîh Hadîs” Kavramı Üzerine Bir Çözümleme. İslami Araştırmalar Dergisi 19/1 (2006), 107-110.
• Özdemir, Veysel. “Hadîslerin Sıhhat Açısından Taksimi ve Hasen Hadîs Istılâhının Ortaya Çıkışı”. Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 45 (Eylül 2013), 67-110.
• Özsoy, Abdulvahap. Hadis Tenkidi Sahâbe ve Tâbiûn Dönemi. İstanbul: Beka, 2016.
• Polat, Salahattin. “Gaflet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 13/285-286. Ankara: TDV Yayınları, 1996.
• es-Sehâvî, Ebu’l-Hayr Şemsuddîn Muhammed b. Abdirrahmân b. Muhammed. el-Mekâsıdu’l-hasenefî beyân kesîr mine’l-ehâdîs el-muştehire ala’l-elsine. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-Arabî, 1405/1985.
• Subhî es-Sâlih. Ulûmu’l-hadîs ve mustalahuh. Beyrût: Dâru’l-İlm, 1984.
• Suyûtî, Ebu’l-Fadl Celâluddîn Abdurrahman b. Ebî Bekr. Tedrîbu’r-râvî fî şerh-i takrîbi’n-Nevâvî. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1417/1996.
• eş-Şâfiî, Ebû Abdullâh Muhammed b. İdrîs b. Abbâs. er-Risâle. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, ts.
• eş-Şevkânî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Alî es-San‘ânî. el-Fevâidi’l-mecmûa fi’l-ehâdîsi’l-mevdûa. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1416/1995.
• et-Taberânî, Ebu’l-Kâsım Suleymân b. Ahmed b. Eyyûb. el-Mu‘cemu‘l-kebîr. Musul: Mektebetu’l-Ulûm ve’l-Hikem, 1404/1983.
• et-Taberânî, Ebu’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed b. Eyyûb. el-Mu‘cemu’l-evsat. Kâhire: Dâru’l-Harameyn, 1415/1994.
• Tatlı, Bekir. Fısk Kavramı ve Hadîs Usûlü Açısından Fısku’r-râvî. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13/2 (2013), 21-54.
• et-Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ. Sunen-i Tirmizî. Beyrût: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
• Turhan, Halil İbrahim. Ricâl Tenkitinin Doğuşu ve Gelişimi. İstanbul: İFAV, 2015.
• Yanar, Nagihan. İbnü’s-Salâh’ın Sahîh Hadîs İle İlgili Görüşlerine Yöneltilen Tenkitler. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2013.
• Yaran, Rahmi. “Bid‘at”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 6/129-131. Ankara: TDV Yayınları, 1992.
• Yıldırım, Enbiya. Hadîste Metin Tenkidi. İstanbul: Rağbet, 2009.
• Yıldırım, Enbiya. Sahîh Hadîs Bulunmayan Konular. Ankara: Otto, 2015.
• Yücel, Ahmet. Hadîs Istılahların Doğuşu ve Gelişimi –Hicrî İlk Üç Asır-. İstanbul: İFAV Yayınları, 1996.
• ez-Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsuddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân. Mîzânu’l-i‘tidâl fî nakdi’r-ricâl. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1416/1995.
• ez-Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsuddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân. Siyeru A‘lâmi’n-Nubelâ. Beyrût: Muessesetu’r-Risâle, 1413/1993.
• ez-Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsuddîn Muhammed b. Ahmed b. Osmân. Zikru men yu‘temedu kavluhû fi’l-cerh ve’t-ta‘dîl. Erbau resâil fî ulûmi’l-hadîs. Haleb: Mektebu’l-Matbuatu’l-İslâmiyye, 1990/1410.
• ez-Zerkeşî, Ebû Abdullâh Bedreddin Muhammed. el-İcâbe li îrâdi mâ’stedrekethu Âişe alâ’s-sahâbe. (Hz. Âişe’nin Sahâbeye Yönelttiği Eleştiriler). trc. Bünyamin Erul. Ankara: Otto, 2010.
• Zeylaî, Ebû Muhammed Abdullah b. Yûsuf. Nasbu’r-râye li-ehâdîsi’l-hidâye. Cidde: Muessesetu’r-Reyyân, 1418/1997.