The Value of Prophecy in Terms of the Construction of the Individual and Society in the Framework of the Concepts of Change and Transformation

Yıl 2022, Cilt: 9 Sayı: 1, 652 - 680, 15.03.2022

Yusuf Okşar , Necmettin Çalışkan

https://doi.org/10.51702/esoguifd.1024681

Öz

The meaning and effect of the prophethood as a historical reality on the social and individual level constitute the most basic reason for the prophecy. With the advent of the prophet, society became the subject of a psychological challenge at the individual level and a socio-cultural challenge at the social level. It is important to reveal the contribution of the process that started with the coming of the Prophet to the change or transformation of the society. Determining the distinction between the concepts of change and transformation in the study will contribute to the understanding of the value created by the prophecy on an individual and social scale. We aim to reveal the existence of the vertical development brought about by prophecy in society. In the study, the distinction between the concepts of change and transformation is emphasized, as it will contribute to the understanding of the value created by the prophecy on an individual and social scale. In this descriptive study, the literature review was carried out within the framework of the prophecy of the ulul-azm prophets. In this respect, although the arrival of the prophets contributed significantly to the change of society in the process, it was determined that the social transformation, which expresses a deeper and qualified change, did not occur at the desired rate. In addition, it was seen that the phenomenon of transformation gained value in line with the meaning attributed to the concepts of Companions and Apostles.

Anahtar Kelimeler

Kalam, Tafsir, Prophecy, Change, Transformation

Değişim ve Dönüşüm Kavramları Çerçevesinde Nübüvvetin Bireyin ve Toplumun İnşası Açısından Değeri

Öz

Tarihi bir gerçeklik olarak ortaya çıkan peygamberlik müessesesinin bireysel ve toplumsal düzlemde oluşturduğu anlam ve etki, risâletin temel gerekçesini oluşturmaktadır. Toplumlar, peygamberlerin gelişiyle bireysel ölçekte psikolojik, toplumsal düzeyde ise sosyo-kültürel bir meydan okumanın muhatabı olmuştur. Bu bağlamda peygamberin gelişiyle başlayan sürecin toplumun değişimine veya dönüşümüne olan katkısının ortaya konulması önem arz etmektedir. Çalışmada, risâletin bireysel ve toplumsal ölçekte oluşturduğu değerin anlaşılmasına katkı sağlayacağı için değişim ve dönüşüm kavramları arasındaki ayrım üzerinde durulmuştur. Betimsel nitelikli bu çalışmada literatür taraması, ulü’l-azm peygamberlerin risâleti çerçevesinde yapılmıştır. Çalışmada ayrıca kutsal metinlerde ve kıssalarda yer alan peygamberlerin mücadelelerinin toplumsal düzeyde nasıl bir dönüşümü ortaya çıkardığı hususu araştırılmıştır. Araştırma bulgularına göre peygamberlerin gelişi, toplumun değişimine süreç içerisinde önemli katkılar sunmuşsa da daha derin ve nitelikli değişimi ifade eden toplumsal dönüşümün beklenen oranda gerçekleşmediği tespit edilmiştir. Ayrıca dönüşüm olgusunun sahâbi ve havari kavramlarına yüklenen anlam doğrultusunda değer kazandığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Kelam, Tefsir, Peygamberlik, Değişim, Dönüşüm.

Kaynakça

• Ağırakça, Ahmed. “Hz. Ömer’in Müslüman Olması Meselesi ve Rivayetlerin Değerlendirilmesi”. Artuklu Akademi Dergisi 4/1 (2017), 1-20.
• Akalın, Ş. Haluk vd. Türkçe Sözlük. Ankara: TDK Yayınları, 2011.
• Algül, Hüseyin. “Mescid-i Dırâr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 29/272-273. Ankara: TDV Yayınları, 2004.
• Ali, İzzet Seyyid. “El-Kiyemu beyne’t-teğayyuri ve’t-teğyiri’l-mefahimi ve’l-hasaisu ve’l-eliyeti”. Mecelletu Cemiatu Dımaşk 27/1 (2011), 601-634.
• Apalı, Yasemin. “Toplumsal Değişme Bağlamında Bilginin Değişimi ve Dönüşümü”. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi SBE Dergisi 8/17 (2016), 395-405.
• Arı, Yılmaz. “Din Ve Otorite Kavramları Bağlamında Sünnilikte Dini Otorite”. İlahiyat Alanında Araştırma ve Değerlendirmeler, Ed. F. Rençber, Y. Arı vd., Ankara: Gece Kitaplığı, 2021, 163-188.
• Arı, Yılmaz. “Toplumsal Değişim ve Din”, Asya Studies 5/16 (2021), 131-142.
• Askerî, Ebû Hilâl Hasan b. Abdullah b. Sehl, el-Furûkü’l-Luğaviyye, Kahire: Dârü’l-İlm ve’s-Sekâfe li’n-Neşr ve’t-Tevzi’, 1997.
• Ayverdi, İlhan & Topaloğlu, Ahmet. Kubbealtı Lugatı. İstanbul: Kubbealtı, 2010.
• Azimli, Mehmet. Siyeri Farklı Okumak. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2013.
• Bağcı, H. Musa. Hadis Tarihi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2009.
• Bilgin, Recep. “Hadislerde Hz. Peygamber’in Eleştirileri”. Antakiyat 3/2(2020), 164-177.
• Bilgin, Recep. “Said B. Müseyyeb’in Hayatı, Kişiliği ve Hadis İlmindeki Yeri”. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/9 (2018/2), 537-564.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. nşr. Muhammed Züheyr b. Nasr. Beyrût: Dâru tavki’n-necât, 2. Basım, 1422/2001.
• Comte, Auguste. Pozitif Felsefe Dersleri. Çev. Ümit Meriç. Ankara: Bilgesu Yayıncılık, 1967.
• Cürcani, Seyyid Şerif. et-Taʿrifât. thk. M. A. Maraşlı. Beyrut: Darü’n-nefâis, 2012.
• Cüveynî, İmâmü’l-Haremeyn. Kitâbü’l-İrşâd. Çev. A. Bülent Baloğlu vdğr. Ankara: Diyanet Vakfı Yayınları, 2010.
• Çalışkan, Necmettin. “Kehf Sûresi Bağlamında Hz. Mûsâ ve Sâlih Kul (Hızır) Kıssası ve Antakya’da Hızır İnancının Sosyo-Kültürel Etkileri”. Toplum Bilimleri Dergisi 9/18 (2015): 243-262.
• Düzgün, Ş. Ali. “Sahâbenin Değişimi ve Sahâbenin Dönüşümü”. https://www.youtube.com/watch?v=gKCa2qCKJPE. 20 Ocak 2021.
• Dorman, Emre. “Tarihsel ve Teolojik Açıdan Deizm ve Eleştirisi”. Din Karşıtı Çağdaş Akımlar ve Deizm. Ed. Vecihi Sönmez vd., Van: Ensar Neşriyat, 2017, 217-242.
• Ebû Reyye, Mahmûd. Edvâ’ ale’s-sünneti’l-Muhammediyye. Kâhire: Dâru’l-meʿârif, 1994.
• Emmons, R. A. “Din ve Kişilik”. Çev. Gülüşan Göcen. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 3/1 (2014), 165-187.
• Erdoğan, Oya. “Kadın ve Aile”. Değişim ve Dönüşüm. http://www.kadinveaile.com/degisim-ve-donusum/. 25 Ocak 2021.
• Erkocaaslan, Recep. “Beni Mustalik Gazvesinin Sebebleri Üzerine Bazı Mülahazalar”. İSTEM: İslam Sanat, Tarih, Edebiyat ve Musikisi Dergisi 10/19 (2012), 273-289.
• Eser, Mithat. “İfrat ve Tefrit Arasında Sahâbe Algısı”. Sahâbe Kimliği ve Algısı, Tartışmalı İlmî Toplantı (Sakarya, 27-28 Nisan 2013), 257-275.
• Fayda, Mustafa. “İfk Hadisesi”. Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi. 21/507-509. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Gazzâlî, Ebû Hamid Muhammed b. Muhammed. el-Müstaṣfâ. Thk. Muhammed Abdüsselam Abdüşşâfî. B.y.: Dârü’l-kütbi’l-ʿilmiyye, 1413/1993.
• Gündoğar, Hamdi. “Hz. Nuh’un Nübüvvet Mücadelesi”. Ed. H. Gündoğar vd. Uluslararası Hz. Nuh ve Cudi Dağı Sempozyumu (27-29 Eylül Şırnak 2013), 343-349.
• Güneş, Abdulbaki. “Kur'ân'da Sünnetullah ve Toplumların Çöküş Nedenleri”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 5/1 (2005), 61-93.
• Hamidullah, Muhammed. İslam Peygamberi. Çev. M. Yazgan. İstanbul: Beyan Yayınları, 2017.
• Hamidullah, Muhammed. İslam Peygamberi. Çev. Salih Tuğ. İstanbul: İrfan Yayınevi, 1995.
• Harman, Ö. Faruk. “Firavun”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 13/118-121. İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları, 1996.
• Hatîb, Abdülkerîm Yûnus. et-Tefsîru’l- Ḳur’ânî li’l- Ḳur’ân. Kâhire: Dâru’l-fikri’l-ʿArabî, ts.
• İbn Âşûr, Muhammed Tâhir. Tefsîru’t-taḥrîr ve’t-tenvîr. Tunus: ed-Dâru’t-Tûnusiyye, 1404/1984.
• İbn Kesir, Ebû’l-Feda İsmail b. Ömer b. Kesir el-Karşi el-Basrî ed-Dimeşki. İḫtiṣâri ʿulûmi’l-ḥadîs̱. Thk. Ahmed Muhammed Şâkir. Beyrût: Dâru’l-kütübi’l-ʿilmiyye, ts.
• İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezid er-Rebei el-Kazvînî. Sünenu İbn Mâce. Thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. Kahire: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-ʿArabiyye, 1395/1975.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl. Lisânü’l-ʿArab. Beyrut: Dâru sâdır, 1414/1994.
• İbn-i Hişâm. es-Sîyretü’n-Nebeviyye. haz. Ömer Abduselam Tedmürî. Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-ʿArabî, 1990.
• İbnü’l-Esîr, Ebü’s-Saâdat Mecdüddîn Mübarek b. Muhammed el-Cezerî. el-Kâmil fi’t-Târîh. Beyrut: Darül-kütübil-ʿilmiyye, 1987.
• İbnü’s-Salâh, Takıyyüddîn Osmân b. Abdirrahmân. Mukaddimetü İbni’s-Salâh. thk. Nûruddîn Itr. Suriye: Dâru’l-fikr, 1986.
• İsfahânî, Râgıb. Müfredât. çev. A. Güneş & M. Yolcu. İstanbul: Çıra Yayınları, 2010.
• İşcan, M. Zeki. “Dinî Bir Otorite Olarak Sahâbe Algısı”. Sahâbe Kimliği ve Algısı, Tartışmalı İlmî Toplantı (Sakarya, 27-28 Nisan 2013), 205-218.
• Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr. el-Câmiʿ li-aḫkâmi’l- Ḳur’ân. Kahire: Dârü’l-kütübi’l-Mısriyye, 1384/1964.
• Kutsal Kitap, “Eski Ahit”. https://kutsal-kitap.net/bible/tr/index.php?mc=1. 20 Ocak 2021.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd es-Semerkandî. Teʾvîlâtü’l-Ḳurʾân. thk. M. Mansur Vanlıoğlu. Ed. Bekir Topaloğlu. İstanbul: Daru’l-mîzân, 2009.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd es-Semerkandî. Kitâbü’t-Tevhîd. Haz. B. Topaloğlu, M. Aruçi. Ankara: İsam Yayınları, 2005.
• Mustafa el-A’zamî. “Sahâbenin Tamamı Güvenilir İnsanlardır”. Çev. Enbiya Yıldırım. CÜİFD 1 (1996), 315-332.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyin el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî b. Haccâc. Sahîhu Müslim. Thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-ʿArabî, 1375/1956.
• Neccâr, Muhammed Tayyib. Tarihu’l-Enbiya fî davi’l-Ḳur’ani’l-Kerim ve’s-Sünneti’n-Nebeviyye. Riyad: Mektebetü’l-meʿârif, 1983.
• Okumuş, Ejder. “Toplumsal Değişme ve Din”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 8/30 (2009), 323-347.
• Özdemir, Şuayib & Kavak, Rahime. “Ashab-ı Kehf Kıssasında İfade Edilen Örnek İnsan Modeli”. Uluslararası İnanç Turizmi ve Eshab-ı Kehf Sempozyumu. Ed. S. Küçükdağlı-S. Yakar (K. Maraş, 20-22 Eylül 2013), 497-504.
• Öz, Şaban. “Kırtâs Hadisesi ve İlgili Rivayetlerin Tenkîdi -İbn Sa’d Özelinde-“. Hikmet Yurdu 2/3 (2009), 275-286.
• Râzî, Ebû Abdillâh (Ebü’l-Fazl) Fahrüddîn. el-Muhassal. Çev. Hüseyin Atay, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 2002.
• Palabıyık, M. Hanefi. “Hz. Ömer’in Müslüman Oluşu”. Ekev Akademi Dergisi 12/37 (2008), 137-148.
• Sıcak, Ahmet Sait & Çalışkan, Necmettin. “Yeni Bir Dünya’nın Kur’ânî Umdeleri”. Turkish Studies 12/8 (2017), 171-184.
• Sıcak, Ahmet Sait. “Kur’ân’da Dînî Normlar ve Sosyal Realite Açısından Evliliğin Sürdürülebilirliği: Hz. Nûh, Hz. Lût ve Firavun’un Eşleri Örneği”. Uluslararası Aile ve Değerler Sempozyumu. Ed. Recai Doğan vdğr.. (7-9 Ekim Bişkek-Kırgızistan), 45-59.
• Sıcak, Ahmet Sait. “Ashâbü’l-Karye Kıssası Hakkındaki Rivâyetlerin ve Tefsir Anlatılarının Sıhhati, Bağlayıcılığı ve Telif Süreci”. Antakiyat 4/1 (2021), 67-104.
• Sinanoğlu, Ahmet Faruk. “Toplumsal Değişim ve Din”. Hikmet Yurdu 1/2 (2008), 23-29.
• Şeriati, Ali. Dünya Görüşü ve İdeoloji. çev. Kenan Çamurcu. Ankara: Fecr Yayınları, 2011.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr. Câmiʿül-beyân ʿan te’vîli’l-Ḳur’ân. Thk. Ahmed Muhammed Şâkir. B.y.: Müessesetü’r-risâle, 1420/2000.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr. Târîḫu’ṭ-Ṭaberî. Thk. M. Ebu Fadl İbrahim. Kâhire: Dârü’l-meʿârif, 1387/1967.
• Tan, Zeki. “Nuh Süresi Bağlamında Küresel Ahlak Bunalımına Hz. Nuh’un Mesajının Katkısı”. İstem 8/16 (2010), 113-134.
• Tuğlu, Nuri. “İmam Mâturîdî’nin Sahâbe Anlayışı”, IV. Şeyh Şabân-ı Velî Sempozyumu (Hanefîlik-Mâturîdîlik) (5-7 Mayıs 2017), 1/408-415.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “İ’câzu’l-Kuran”. Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi. 21/40406. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Yıldırım, Ergün. Değişen Din Anlayışının Sosyolojisi, İstanbul: Bilge Yayınları, 1999.
• Cündioğlu, Dücane. “Değişim ve Dönüşüm”. https://www.youtube.com/watch?v=rhZ-BnAv1Ys. 25 Ocak 2020.
• https://www.etymonline.com/word/change Erişim 11 Mart 2021.
• https://www.etymonline.com/word/transform Erişim 11 Mart 2021.
• https://www.hasanews.com/6538409.html Erişim 11 Mart 2021.
• https://e3arabi.com/?p=691447 Erişim 12 Mart 2021.