Kınalızâde Ali ve Nasîrüddin Tûsî’de Siyaset Ahlâkı

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 1, 312 - 342, 15.03.2024

Özkan Kerimoğlu

https://doi.org/10.51702/esoguifd.1398518

Öz

Doğasında medeniyet olan insanlar bir araya gelip toplumları oluşturunca mutlu bir şekilde yaşamak için belli bir düzene de ihtiyaç duymuşlardır. Çünkü sadece bir arada yaşamak medeniyet ve mutlu bir yaşam için yeterli değildir. Bu yüzden insanlar medeniyet ve mutlu yaşam için gerekli olan düzenin sınırlarını, şartlarını ve ilkelerini belirlemişlerdir. Bireyin ve toplumun mutluluğunu, birlik beraberliğini temin etmek için de bazı erdemleri esas almışlardır. Toplumun her bireyi bu erdemlere göre yaşadığında düzen sağlanacak ve medeniyet kurulmuş olacaktır. Bu gelişimin sağlanmasında siyaset ve ahlâk kavramlarının çok büyük önemi ve etkisi bulunmaktadır. Tarihsel süreç içerisinde siyaset ve ahlâk konusu ayrı ayrı üzerinde en çok tartışılan, konuşulan ve belli bir sonuca varılamayan konuların başında gelir. Ahlâk ve siyaset felsefesi ile ilgili hususlar İslam filozoflarının da temel tartışma konuları arasında yer almaktadır. Muhtemeldir ki bu kavramlar bugüne kadar olduğu gibi, bundan sonra da tartışılmaya ve güncelliğini korumaya devam edecektir. Bu çalışmada yaşadıkları dönem itibariyle yazdıkları eserlerle siyaset ahlâkı alanına önemli katkı sağlayan Kınalızâde Ali’nin Ahlâk-ı Alâî ve Nasîrüddin Tûsî’nin Ahlâk-ı Nâsırî adlı eserleri temel alınarak siyaset ahlâkı ile ilgili görüşleri değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

: İslam Felsefesi, Kınalızâde Ali, Nasirüddin Tûsî, Siyaset, Ahlâk.

Teşekkür

Çalışmalarınızda kolaylıklar dilerim.

Politics Ethics of Kınalizade Ali and Nasir al-Din al Tusi

Öz

When people who were civilized in nature came together and formed societies, they also needed a certain order in order to live happily. Because just living together is not enough for civilization and a happy life. That's why people have determined the limits, conditions and principles of the order necessary for civilization and a happy life. They took certain virtues as a basis to ensure the happiness and unity of the individual and society. When every individual of the society lives according to these virtues, order will be maintained and civilization will be established. The concepts of politics and morality have great importance and influence in ensuring this development. Throughout the historical process, the issues of politics and morality are among the most discussed and talked about issues, but no specific conclusion can be reached. Issues related to moral and political philosophy are also among the main discussion topics of Islamic philosophers. It is likely that these concepts will continue to be discussed and remain up-to-date, as they have been until today. In this study, their views on political ethics will be evaluated based on Kınalızade Ali's Ahlak-ı Alai and Nasıruddin Tusi's Ahlak-ı Nasiri, who made significant contributions to the field of political ethics with the works they wrote during their period.

Anahtar Kelimeler

İslamic Philosophy, Kınalizade Ali, Nasir al-Din al-Tusi, Politics, Morality..

Kaynakça

• Ağaoğulları, Mehmet Ali. Eski Yunan’da Siyaset Felsefesi. Ankara: V Teori Yayınları, 1989.
• Akarsu, Bedia. Ahlâk Öğretileri-I Mutluluk Ahlâkı. İstanbul: İÜEF Yayınları, 1970.
• Akyol, Aygün. “Ahlâk-ı Nâsırî’de Ahlâk ve Siyaset İlişkisi: Sevgi Erdemi Merkezli Bir Okuma”. Değerler Eğitimi Dergisi, 10/24, (Aralık-2012), 7-29.
• Anay, Harun. Celâleddin Devvânî, Hayatı, Eserleri, Ahlâk ve Siyaset Düşüncesi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, 1994.
• Aristoteles. Politika. çev. Mete Tuncay. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1975.
• Avcı, Casim. “Hilafet”, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul: TDV İslam Araştırmaları Merkezi, 1998, 17/539-546.
• Aydın, Mehmet S. “Ahlâk”. TDV İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV İslam Araştırmaları Merkezi, 1989. 1/10-14.
• Barry, Norman. “Political Morality as Convention”. Social Philosopy & Policy, 21/1, (Winter 2004), 265-292.
• Bilgin, Pınar. “Güvenlik Çalışmalarında Yeni Açılımlar: Yeni Güvenlik Çalışmaları”. Stratejik Araştırmalar Dergisi, 8/14 (2010), 69-96.
• Bozkurt, Veysel. Değişen Dünyada Sosyoloji. Bursa: Ekin Yayınları, 2009.
• Bulut, Nihat. “Siyaset-Ahlâk İlişkisi Bağlamında Siyasi Etik Komisyonu Kurulması Çalışmalarını Değerlendirilmesi”. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11 (2007), 1-28.
• Çağrıcı, Mustafa. “Ahlâk”. TDV İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV İslam Araştırmaları Merkezi, 1989, 1/1-9.
• Çağrıcı, Mustafa. İslam Düşüncesinde Ahlâk. İstanbul: MÜ İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1989.
• Çelebi, Kınalızâde Ali. Devlet ve Aile Ahlâkı. Tercüman 1001 Temel Eser, hzr. Ahmet Kahraman, yy., ty.
• Çelebi, Kınalızâde Ali. Ahlâk-ı Alâî. hzr. Mustafa Koç, İstanbul: Klasik, 2017.
• Çelebi, Kınalızâde Ali. Ahlâk-ı Alâî. Tercüman 1001 Temel Eser. hzr. Hüseyin Algül. yy., ty.
• Çüçen, A. Kadir. Felsefeye Giriş. Bursa: Asa Kitabevi, 2001.
• Dursun, Davut. “Siyaset ve Ahlâk: Gerçeklikle İdealin Bağdaşmazlığı Sorunu”. http: //www.etiksempozyumu.sakarya.edu.tr/etik/1.1/dursun.pdf, Erişim Tarihi: 20.09.2023.
• Duverger, Maurice. Politikaya Giriş. çev. Samih Tiryakioğlu, İstanbul: Varlık Yayınları, 1984.
• el-Kârî, Ali b. Sultan Muhammed. Mişkâtü’l Mefatih Şerhu Mişkâti’l Mesâbih. Beyrut: Dâru’l Fikr, (2002), 1-9/6.
• Ersoy, Ersan. “Devlet Ahlâkı veya Ahlâklı Devlet”. Sosyologca, ed. Ertan Eğribel-Ufuk Özcan, 9 (2015), 96-117.
• Gafarov, Anar. “Nasîrüddin Tûsî”. TDV İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV İslam Araştırmaları Merkezi, 2012, 41/442-445.
• Keklik, Nihat. Türklerde Ahlâk ve Dünya Görüşü. İstanbul: Ötüken Yayınları, 2001.
• Kerimoğlu, Özkan. “Siyaset Felsefesinin Temel Kavramları Üzerine Bir Değerlendirme”. Fârâbî Felsefe ve Din Bilimleri Dergisi, 1/(2020), 20-46.
• Kerimoğlu, Özkan. “Mâverdî’nin Edebü’d-Dünyâ ve’d-Dîn Adlı Eserinde Dünya Düzeninin Islahı İçin Zorunlu Gördüğü Kaideler Üzerine Bir Değerlendirme”. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5/1 (2001), 107-132. DOI:10.30561/ sinopusd.916625.
• Kıllıoğlu, İsmail. Ahlâk-Hukuk İlişkisi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1988.
• Köse, Hızır Murat. “Siyaset”, TDV İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV İslam Araştırmaları Merkezi, 2009, 37/294-299.
• Mâverdî, Ebü’l Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb el Basrî. Edebü’d-Dünyâ ved’Dîn. thk. Yasin Muhammed Sevvas, Dımaşk/Beyrut: Dâru İbn Kesir, 2018.
• Oktay, Ayşe Sıdıka. Kınalızâde Ali Efendi ve Ahlâk-ı Alâî. İstanbul: İz Yayıncılık, 2005.
• Öz, Şaban. “Bir İslam Tarih Felsefesi Tezi: İnsanlar Zamanlarına Uyarlar”, KSÜ. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 12 (2008), 85-100.
• Özden, H.Ömer-Elmalı, Osman. İlkçağ Felsefesi Tarihi. İstanbul: Bilge Kültür Sanat, 2018.
• Özmen, Alper. “Yönetim Ahlâk-İlişkisi Bağlamında Ahlâklı Yönetim Arayışı: Kınalızâde Ali Efendi’nin Ahlâk-ı Alâî İsimli Eseri Çerçevesinde Bir Değerlendirme”. Türk İdare Dergisi, 484 (2017), 251-269.
• Öztürk, Hüseyin. “Ahlâk Olgusunda Kınalızâde’nin Yeri”. Uluslararası Kınalızâde Ailesi Sempozyumu Bildiriler Kitabı İçinde, Isparta: SDÜ İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2012, 397-403.
• Şirinov, Agil. “Nasîrüddin Tûsî”. TDV İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV İslam Araştırmaları Merkezi, 2012, 41/ 437-442.
• Topçu, Nurettin. Ahlâk. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2010.
• Tûsî, Nasîruddin. Ahlâk-ı Nâsırî. çev. Anar Gafarov-Zaur Şükürov. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2016.
• Uludağ, Süleyman. “İbn Haldun”, TDV İslam Ansiklopedisi, İstanbul: TDV İslam Araştırmaları Merkezi, 1999, 19/543-555.
• Uyanık, Mevlüt. Felsefi Düşünceye Çağrı. Ankara: Elis Yayınları, 2012.