OKUL MÜDÜRLERİNİN PATERNALİST LİDERLİK DAVRANIŞLARININ İNCELENMESİ

Yıl 2018, Cilt: 17 Sayı: 66, 518 - 534, 15.04.2018

Abidin Dağlı , Bünyamin Ağalday

https://doi.org/10.17755/esosder.341663

Cited By: 15

Öz

Bu
araştırmanın amacı, kamu ortaokullarında görevli
öğretmenlerin kendi okul müdürlerinin paternalist liderlik davranışlarına
ilişkin algılarının
nasıl olduğunu saptamaktır. Araştırma, betimsel tarama modelinde yapılmıştır.
Araştırmanın örneklemini, 2016-2017 eğitim-öğretim yılında Mardin il merkezinden basit seçkisiz
örnekleme yöntemi ile seçilen 20 ortaokul ve bu okullarda görevli 261 öğretmen
oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri, 
Dağlı ve Ağalday (2017) tarafından geliştirilen “Okul Müdürlerinin Paternalist Liderlik Davranışları Ölçeği”
kullanılarak elde edilmiştir. Anlamlılık düzeyi .05 olarak alınmıştır.
Verilerin analizi sonucunda ulaşılan bazı önemli bulgular şunlardır:
Öğretmenlerin kendi okul müdürlerinin paternalist liderlik davranışlarına
ilişkin algılarının genel ortalaması “çok
katılıyorum” düzeyinde olduğu saptanmıştır. Öğretmen algılarına göre okul
müdürlerinin en düşük düzeyde sergiledikleri patarnalist liderlik davranışı “otoritelerini kendilerine menfaat sağlamak
için kullanmaları” iken en yüksek
düzeyde sergiledikleri davranış ise
“okul dışından
gelen haksız eleştirilere karşı öğretmenlerini koruması” davranışıdır. Öğretmenlerin kendi okul müdürlerinin “yardımsever
liderlik” boyutuna ilişkin algıları arasında “sendika üyeliği” ve “cinsiyet”
değişkenlerine göre anlamlı bir fark saptanmıştır. Araştırmanın sonucunda,
uygulayıcı ve araştırmacılara yönelik önerilerde bulunulmuştur. 

Anahtar Kelimeler

Liderlik, paternalist liderlik

Kaynakça

• Arslan, Ö. (2016). Okul yöneticilerinin paternalist liderlik düzeyleri ile öğretmenlerin örgütsel sinizm algıları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi, Uşak.
• Aycan, Z. (2006). Paternalism: Towards conceptual refinement and operationalization. İçinde Yang, K.S., Hwang, K.K., ve Kim, U. (Eds.). Scientific Advances In Indigenous Psychologies: Empirical, Philosophical, And Cultural Contributions (Ss. 445-466), London:Cambridge University Press.
• Aycan, Z. & Fikret-Paşa, S. (2003). Career choices, job selection criteria, and leadership preferences in a transitional nation: The case of Turkey. Journal of Career Development, 30 (2), 29-144.
• Aycan, Z. ve Kanungo, R.N. (2000). Toplumsal kültürün kurumsal kültür ve insan kaynakları uygulamaları üzerine etkileri. Aycan, Z. (ed.). Akademisyenler ve profesyoneller bakış açısıyla Türkiye’de yönetim, liderlik ve insan kaynakları uygulamaları (ss:25-57). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Bowers, B. (1990). Initiating chance in schools, national association of elementary school principals. ERIC No:315 909.
• Cerit, Y. (2012). Paternalistik liderlik ile yöneticiden ve işin doğasından doyum arasındaki ilişki. On Dokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31 (2), 35-56.
• Cerit, Y. (2013). Paternalist liderlik ile öğretmenlere yönelik yıldırma davranışları arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri,13 (2), 839-851.
• Cerit, Y., Özdemir, T. ve Akgün, N. (2011). Sınıf öğretmenlerinin okul müdürlerinin paternalist liderlik davranışları sergilemelerini istemeye yönelik görüşlerinin bazı demografik değişkenler açısından incelenmesi. AİBÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (1), 87-99.
• Cesur, D.K. (2015). Paternalist liderlik ve örgüt kültürü ilişkisi: Sakarya Üniversitesi örneği. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Cheng, B. S. (1995). Paternalistic authority and leadership: A case study of a Taiwanese CEO. Bulletin of the Institute of Ethnology Academic Sinica, 79, 119–173 (in Chinese).
• Cheng, B.S., Chou, L.F., Wu, T.Y., Huang, M.P. & Farh, J.L. (2004). Paternalistic leadership and subordinate responses: Establishing a leadership model in chinese organizations. Asian Journal of Social Psychology, 7, 89-117.
• Çalışkan, S. C. (2008). Yöneticilerin bireysel yetkinliklerinin liderlik tarzları ve lider üye etkileşimine verdikleri önem üzerindeki etkileri ve bu etkileşimde kültürel varsayımların rolü. Yayınlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çalışkan, S.C. (2010). The interaction between paternalistic leadership style, organizational justice and organizational citizenship behavior: A study from Turkey. China-USA Business Review, 9 (10).
• Dağlı, A. ve Ağalday, B. (2016). Paternalist liderlik ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. 8.Uluslararası Eğitim Denetimi Kongresi Bildiri Özet Kitapçığı, Antalya, 57-58.
• Erben, G. S. & Güneşer, A.B. (2008). The relationship between paternalistic leadership and organizational commitment: Investigating the role of climate regarding ethics. Journal of Business Ethics, 82, 955-968.
• Farh, J. L. & Cheng, B. S. (2000). A cultural analysis of paternalistic leadership in Chinese organizations. İçinde J. T. Li, A. S. Tsui, & E. Weldon (Eds.), Management and Organizations in the Chinese Context (Ss. 94-127). London: Macmillan.
• Fikret-Paşa, S. (2000). Türkiye ortamında liderlik özellikleri. İçinde Z.Aycan (ed.), Türkiye’de yönetim liderlik ve insan kaynakları uygulamaları (225-241), Ankara:Türk Psikologları Derneği.
• Green, S.B. & Salkind, N.J. (2005). Using SPSS for Windows and Macintosh: Analyzing and Understanding Data (4. Baskı). New Jersey:Pearson.
• Higgs, M. (2002). How can we make sense of leadership in the 21st century. The Leadership and Organization Development Journal, 24 (5), 273-284.
• Hofstede, G. H. (2006). What did globe really measure? Researchers‘ minds versus respondents‘ minds. Journal of International Business Studies, 37(6), 882-896.
• House, R.J., Wright, N.S. & Aditya, R.N. (1997). Cross-cultural research on organizational leadership. A critical analysis and a proposed theory. İçinde P.C. Earley ve M.Eros (Ed.), New Perspectives on International Industrial/Organizational Psychology (Ss.535-625). San Fransisco: Jossey-Bass.
• Huse, M. & Mussolino, D. (2008). Paternalism and governance in family firms. ICSB World Conference, June 22-25, Halifax, Nova Scotia, Canada.
• Jones, R.E. (1997). Teacher participation in decisionmaking:Its relationship to staff morale and students achievement. Education, 118 (1), 76-83. Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara:Nobel Yayın Dağıtım.
• Kaygısızel, E. (2015). The relationship between paternalistic leadership leader-member exchange (lmx) and job stress. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Liang,S., Ling, H. & Hsieh, S. (2007). The mediating effects of leader-member exchange quality to influence the relationships between paternalistic leadership and organizational citizenship behaviors. Journal of American Academy of Business. 2(10), 127-127.
• Martinez, P.G. (2003). Paternalism as a positive form of leader-subordinate exchange:evidence from mexico. Journal of Iberoamerican Academy of Management, 1, 227-242.
• Mete, Y.A. & Serin, H. (2015). Okul yöneticilerinin babacan liderlik davranışı ile öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık ve örgütsel sinizm davranışları arasındaki ilişki. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi,12 (24), 147-159.
• Özdemir, M. (2010). Ankara ili kamu genel liselerinde görev yapan yönetici ve öğretmenlerin örgütsel muhalefete ilişkin görüşleri. Yayınlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Pellegrini E. K. & Scandura T. A. (2006). Leader-member Exchange (LMX), Paternalism and delegation in the turkish business culture: an empirical investigation. Journal of International Business Studies, 37(2), 264-279.
• Pellegrini, E.K. & Scandura, T.A. (2008). Paternalistic leadership: A review and agenda for future research. Journal of Management, 34, 566-593.
• Redding, S. G. (1990). The Spirit of Chinese Capitalism. New York: NY: Walter de Gruyter & Co.
• Silin, R. H. (1976). Leadership and Value: The Organization of Large-scale Taiwan Enterprises. Cambridge, MA: Harvard University.
• Tuncer, G. (2005). The self in family context and traditional family values on attitudes toward paternalistic leadership style. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Koç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Uhl-Bien, M. & P. Tierney (1990). Company paternalism and the hidden investment process: Identification of the “right type” for line managers in leading Japanese organizations. Group and Organization Studies, 15, 414-430.
• Westwood, R. I. (1997). Harmony and patriarchy: The cultural basis for paternalistic headship among the overseas Chinese. Organization Studies, 18, 445-480
• Westwood, R. I. & Chan, A. (1992). Headship and leadership. In R. I. Westwood (Ed.), Organizational Behavior-Southeast Asian Perspectives (Ss. 118-143). Jurong, Singapore: Addison Wesley Longman Asia.
• Yaman, T. (2011). Yöneticilerin paternalist (babacan) lider davranışlarının çalışanların örgütsel özdeşleşmelerine, iş performanslarına ve işten ayrılma niyetlerine etkisi: Özel sektörde uygulama. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Kara Harp Okulu, Ankara.
• Yukl, G. (2008). Leadership in Organizations. New Jersey: Prentice Hall.