ÖĞRETMENLERİN MESLEĞE YÖNELİK DAVRANIŞ VE YAŞANTI MODELLERİNİN BELİRLENMESİ: BARTIN İLİ ÖRNEĞİ

Yıl 2018, Cilt: 17 Sayı: 67, 1252 - 1267, 20.07.2018

Ayhan Karakaş , Said Kıngır , Olcay Kiremitçi

https://doi.org/10.17755/esosder.401993

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmanın amacı öğretmenlerin mesleklerine yönelik
davranış modellerinin ve yaşantı modellerinin belirlenmesi ve öğretmenlerin
mesleğe yönelik davranış ve yaşantı modellerinin çeşitli değişkenlere göre
farklılık gösterip göstermediğini saptamaktır. Çalışmada MEDYAM (Mesleğe
Yönelik Davranış ve Yaşantı Modelleri) ölçeği kullanılmıştır. Çalışma Bartın
ilindeki merkezi ilköğretim ve ortaöğretim kurumlarında çalışan 279 öğretmen
üzerinde 2015 Aralık ayında gerçekleştirilmiştir. Çalışmada elde edilen
verilerin analizinde frekans analizi, t testi ve ANOVA yapılmıştır. Elde edilen
sonuçlara göre öğretmenlerin, %39.4’ünün sakınmacı grupta yer aldığı,
%11.8’inin ise tükenmiş olarak nitelendirilen ve sağlık açısından en kötü grup
olan grupta yer aldığı görülmektedir. En sağlıklı grubun oranı ise %32.6’dır.
Çalışmada yapılan analizler sonrası, öğretmenlerin mesleğe yönelik davranış alt
boyutlarından elde edilen ortalama puanların, cinsiyet değişkenine göre
mükemmeliyetçilik çabası, yaşam doyumu ve sosyal destek yaşantısı boyutlarında
anlamlı bir farklılık görülmektedir. Öğretmenlerin medeni durumlarına göre,  işin öznel önemi, mesleki hırs, başarma
eğilimi ve yaşam doyumu alt boyutlarında anlamlı farklılık,  yaşlarına göre işin öznel önemi, mesleki
doyum ve sosyal destek yaşantısı alt boyutlarında anlamlı farklılık
bulunmaktadır. Hizmet yılı değişkenine göre, pes etme eğilimi, sosyal destek
yaşantısı alt boyutlarında deneyimsiz öğretmenlerin puanlarının daha yüksek
olması buna karşın işin öznel önemi, başarma eğilimi, alt boyutunda ise
deneyimli öğretmenlerin daha fazla puan alması istatistiki olarak
farklılaşmaktadır.  

Anahtar Kelimeler

AVEM, MEDYAM, stres, tükenmişlik, doyum, öğretmenler, Bartın

DETERMINATION OF WORK-RELATED BEHAVIOR AND EXPERIENCE PATTERNS MODEL OF SECONDARY AND HIGH SCHOOL TEACHERS: THE CASE OF BARTIN PROVINCE

Öz

The purpose of this study is to determine
teachers' work-related behaviour and experience patterns and to discover
whether they alter according to different variables. AVEM (Work-Related
Behaviour and Experience Patterns) scale is used in this study. Its target is
279 teachers who works in primary and secondary schools in Bartın province. The
data collected is analysed with frequency analysis, t-test and ANOVA analysis.
According to results obtained, 39.4 percent of teachers are figured in
Schonung–Heedless Attitude group and 11.8 percent of teachers are located in
the group which is regarded as exhausted and the worst in terms of health. In
the aftermath of analysis, it is observed that average sum of sub-dimensions of
teachers’ work related behaviours significantly differs according to sex
variable in dimensions of the pursuit of perfection, life satisfaction and
social support experience. There is a significant difference in sub-dimensions
of subjective importance of profession, professional ambition, success tendency
and life satisfaction according to marital status of teachers and a significant
difference in subjective importance of profession, job satisfaction and social
support experience according to their ages. According to service tenure
variable, points of unexperienced teachers are higher in sub-dimensions of
give-up tendency and social support experience while experienced teachers have
more points in sub-dimensions of subjective importance of profession and
success tendency.

Anahtar Kelimeler

AVEM, MEDYAM, stress, burnout, satisfaction, teacher, Bartın

Kaynakça

• Avşaroğlu, S., Deniz, E.M. & Kahraman, A. (2005). Teknik öğretmenlerde yaşam doyumu iş doyumu ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 115-129.
• Aydoğan, I., Dogan, A.A., & Bayram, N. (2009). Burnout among Turkish high school teachers working in Turkey and abroad: a comparative study. Electronic Journal of Research in Educational Psychology, 7, 1249–1268.
• Babaoğlan, E., Altun, S.A. & Çakan, M. (2010). İlköğretim okulu yöneticilerinin tükenmişlik düzeri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(2), 355-373.
• Bağcı, H. & Karagül, S. (2013). Türkçe öğretmenlerinin mesleki tükenmişlik düzeyi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(8), 184-193.
• Bauer, J., Stamm, A., Virnich, K., Wissing, K., Müller, U., Wirsching, M., & Schaarschmidt, U. (2006). Correlation between burnout syndrome and psychological and psychosomatic symptoms among teachers. International archives of occupational and environmental health, 79(3), 199-204.
• Brudnik, M. (2009). Perception of self-efficacy and professional burnout in general education teachers. Human Movement, 10(2), 170-175.
• Cemaloğlu, N. & Şahin, D.E. (2007). Öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeylerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(2), 465-484.
• Conley, S. & Muncey, D. E. (1999). Organizational climate and teacher professionalism: Identifying teacher work environment dimensions. In H.J. Freiberg (Ed.) School climate measuring, improving and sustaining healthy learning environments. London: Falmer Press.
• Çapa, Y. & Çil N. (2000). Examining the attitudes of teacher candidates towards teaching profession according to different variables. Hacettepe University Journal of Education, 18, 69-73.
• Çetinkaya, Z. (2009). Türkçe öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının belirlenmesi. İlköğretim Online, 8, 298-305.
• De Moura, G. R.; Abrams, D.; Retter, C.; Gunnarsdottir, S. & Ando, K. (2009). Identification as an organizational anchor: How identification and job satisfaction combine to predict turnover intention. European Journal of Social psychology, 39, 540–557.
• Demirel, Y., Güler, N., Toktamış, A., Özdemir, D., & Sezer, R.E. (2005). Burnout among high school teachers in Turkey. Middle East Journal of Family Medicine, 3(3): 33-36.
• Dilmaç, B. & Bozgeyikli, H. (2009). A research on subjective well-being and decision making of teacher candidates. Erzincan University Journal of Education Faculty, 11(1), 171-187.
• Dirik, G., Sertal, P. & Kartal, M. (2011). Fibromyalji sendromlu hastaların yaşadıkları psikolojik sıkıntılar ile sosyal destek, öz yeterlik ve yeti yitimi ilişkisi. Düzce Tıp Dergisi, 13(1), 45-52.
• Dunham, J. (2002). Stress in teaching. 2nd edition. NewYork: Routledge
• Ertürk, E. & Keçecioğlu, T. (2012). Çalışanların iş doyumları ile mesleki tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkiler: öğretmenler üzerine örnek bir uygulama. Ege Akademik Bakış, 12(1), 39-52.
• Fejgin, N.; Ephraty, N. & Ben-Sira, D. (1995). Work environment and burnout of physical education teachers. Journal of Teaching in Physical Education, 15, 64-78.
• Freudenberger, H. J. (1974), Staff Burn-Out. Journal of Social Issues, 30: 159–165. doi:10.1111/j.1540-4560.1974.tb00706.x
• Freiberg, H. J. & Stein, T. A. (1999). Measuring, improving and sustaining healthy learning environments. In H.J. Freiberg (Ed.) School climate measuring, improving and sustaining healthy learning environments. London: Falmer Press.
• Gençay, Ö.A. (2007). Beden eğitimi öğretmenlerinin iş doyumu ve mesleki tükenmişliklerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(2), 765-780.
• Gençer, R. T.; Boyacıoğlu, H.; Kiremitci, O. & Doğan, B. (2010). Psychometric properties of workrelated behavior and experience patterns (avem) scale. Hacettepe University Journal of Education, 38, 138-149.
• Grayson, J.L., & Alvarez, H.K. (2008). School climate factors relating to teacher burnout: a mediator model. Teaching and Teacher Education, 24(5), 1349-1363.
• Halbesleben, J. R. B. & Buckley, M. R. (2004). Burnout in organizational life. Journal of Management, 30, 859-879.
• Kırılmaz, A., Çelen, Y. & Sarp, N. (2000). İlköğretim’de çalışan bir öğretmen grubunda “tükenmişlik durumu” araştırması. İlköğretim-Online, 2(1), 2-9.
• Kieschke, U. & Schaarschmidt, U. (2008). Professional commitment and health among teachers in Germany: A typological approach. Learning and Instruction, 18, 429-437.
• Kiremitçi, O., & Gençer, R. (2014). Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Örgüt Sağlığı Algıları ile Mesleğe Yönelik Davranışları Arasındaki İlişki: Cinsiyet Farklılıklarına İlişkin Bir Araştırma. Eğitim Ve Bilim, 39(174). doi:http://dx.doi.org/10.15390/EB.2014.2937
• Maslach, Christina & Jackson, Susan E. (1981), “The Measurement of Experienced Burnout”, Journal of Occupational Behavior, Volume 2, s.99-113
• Maraşlı, M. (2005). Bazı özelliklerine ve öğrenilmiş güçlülük düzeylerine göre lise öğretmenlerinin tükenmişlik düzeyleri. Türk Tabipleri Birliği mesleki sağlık ve güvenlik dergisi, 23, 27-33.
• Mirowsky, J. & Ross, C. E. (2003). Education, social status and health. New York: Aldine de Gruyter.
• Muszalska, M., Krajnik, M., & Rogiewicz, M. (2007). Does the palliative medicine specialist cope better with stress than an anaesthetist, surgeon or general practitioner? A study on job-related experience and behaviour patterns. Advances in Palliative Medicine, 6, 69-74.
• OECD (2005). Teachers matter: attracting, developing and retaining effective teachers. Paris: Organization for Economic Cooperation and Development.
• OECD (Organization for Economic Cooperation and Development) (2005). Teachers matter: Attracting, developing and retaining effective teachers. Paris. [http://www.oecd.org/education/school/ 34990905.pdf]. Retrieved 01.04.2013.
• Prenzel, M., Baumert, J., Blum, W., Lehmann, R., Leutner, D., Neubrand, M., ... & Schiefele, U. (2005). PISA 2003: der zweite Vergleich der Länder in Deutschland-was wissen und können Jugendliche?.
• Sabancı, A. (2009). The effect of primary school teachers’ burnout on organizational health. Procedia Social and Behavioral Sciences, 1(1), 195-205.
• Schaarschmidt, U. & Fischer, A. W. (1997). AVEM - a diagnostic instrument for differentiation of types of health-related behavior and experience to the work. Zeitschrift für Differenzielle Diagnostische Psychologie, 18(3), 151-163.
• Schaarschmidt, U. & Fischer, A. W. (2003). AVEM - Work-related behavior and experience patterns. Frankfurt: Swets & Zeitlinger.
• Sevimli, F. & İşcan, Ö. F. (2005). Individual and business environment in terms of job satisfaction. Ege Academic Review, 5(1), 55-64.
• Smith, D. & Leng, G. W. (2003). Prevalence and sources of burnout in Singapore secondary school physical education teachers. Journal of Teaching in Physical Education, 22(2), 203-218.
• Soyer, F., Can, Y. & Kale, F. (2009). Beden eğitimi öğretmenlerinin iş tatmini ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin çeşitli faktörler açısından incelenmesi. Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 3(3), 259-271.
• Şeker, B.D. & Zırhlıoğlu, G. (2009). Van emniyet müdürlüğü kadrosunda çalışan polislerin tükenmişlik, iş doyumu ve yaşam doyumları arasındaki ilişkilerin değerlendirilmesi. Polis Bilimleri Dergisi, 11(4), 1-26.
• Tsigilis, N., Zachopoulou, E., & Grammatikopoulos, V. (2006). Job satisfaction and burnout among Greek early educators: a comparison between public and private sector employees. Educational Research and Review, 1, 256-261.
• Tsui, K. T. & Cheng, Y. C. (1999). School organizational health and teacher commitment: a contingency study with multi-level analysis. Educational Research and Evaluation, 5(3), 249-268.
• Vlăduţ, C.I. & Kállay, É. (2011). Psycho-emotional and organizational aspects of burnout in a sample of Romanian teachers. Cognition, Brain, Behavior. An Interdisciplinary Journal, 15(3), 331-358.
• Yamane, T. (2001). Temel Örnekleme Yöntemleri. Çevirenler: Alptekin Esin, Celal Aydın, M. Akif Bakır, Esen Gürbüzsel, Literatür Yayıncılık, İstanbul.
• Yıldız, N., Yolsal, N., Ay, P. & Kıyan, A. (2003). İstanbul tıp fakültesinde çalışan hekimlerde iş doyumu. İstanbul Tıp Fakültesi Mecmuası, 66(1), 34-41.
• Yılmaz, E. & Şahin, M. A. (2009). Study into life satisfaction levels of the teachers working at primary education in terms of some variables. e-Journal of New World Sciences Academy, 4(4), 1404-1414.
• Zimmermann, L., Unterbrink, T., Pfeifer, R., Wirsching, M., Rose, U., Stößel, U., ... & Bauer, J. (2012). Mental health and patterns of work-related coping behaviour in a German sample of student teachers: a cross-sectional study. International archives of occupational and environmental health, 85(8), 865-876.