SOSYAL OLARAK İNŞA EDİLMİŞ MODERN ANNELİK SÖYLEMİ İÇERİSİNDE BİR ASMA KAT SÜTANNE GELENEĞİ

Yıl 2019, Cilt: 18 Sayı: 69, 252 - 267, 15.01.2019

Hüseyin Nihat Güneş

https://doi.org/10.17755/esosder.436754

Cited By: 4

Öz

Toplumsal değişme ve toplumsal cinsiyet tartışmalarının, ilkel aile modelinin
anaerkil özellikler taşıdığı noktasında birleştiği söylenebilir. Ataerkil
rejime geçişin ise üretim ilişkilerinin yarattığı yeni işbölümü ile mümkün olduğu düşünülmektedir. Toplumsal cinsiyet
eşitsizliği açısından kadının konumu, ataerkil düzen içerisinde yeni katmanlar
oluşturarak bugünkü problemli çerçevesine ulaşmıştır. Bu dönüşüm süreci içinde
kadının bir anne olarak tanımlanma biçimleri de farklılıklar göstermiştir.
Tarihsel kayıtlar, annelik olgusunun günümüzdeki haliyle kutsiyet içeren anlamlar
taşımadığına dair ipuçları ile doludur. Annenin durumu, toplumsal sınıflarla
ilişkisi ölçüsünde avantaj ve dezavantajlar içerdiği kadar Ortaçağ Avrupası’nda olduğu gibi görev ve sorumluluk
çerçevesinin daha esnek olduğu genel bir algıya da işaret etmiştir. Bugün anne
olmanın en temel yükümlülüğü olarak görülen emzirme süreci, tarih boyunca
farklı alternatifler yoluyla hayat bulmuştur. Biberonla besleme, doğrudan bir
hayvanın memesinden besleme gibi farklı seçenekler oldukça eski çözümler olarak
karşımıza çıkarken bunlar arasında en bilineni sütannelik müessesesi olmuştur.
Sütanne geleneğinin, temel olarak annenin ölümü ya da yetersiz süt üretimini
ikame etmek üzere ortaya çıktığı tahmin edilse de bilinen birçok örnekte bu
müssesenin keyfi bir tercih olarak genellikle üst tabaka ailelerinde
kullanıldığı görülmektedir. Bu örneklerde sütannelik, süt ihtiyacını
karşılamanın yanı sıra bebek bakımı ve rehberliği şeklinde değerlendirilmiştir.
Ortaçağ Avrupası’nda ise soylu veya varlıklı
annelerin emzirmesinin ayıp karşılandığı ve bu ailelerin bebeklerinin doğar
doğmaz bir sütanneye gönderildiği gözlenmiştir. Söz konusu deneyimler,
günümüzde doğayla eş özelliklerle tanımlanan ve yerine getirdiği işlev
açısından kutsal görülen ve tüm bu özelliklerinin yine doğa tarafından verilmiş
annelik dürtüsüyle mümkün olduğunu ifade eden annelik söylemiyle uyumsuzluk
göstermektedir. O halde sütanne geleneğinin tarihte birçok benzer örneğinin
belgelendiği kullanım biçimleri münferit örnekleri mi yansıtmaktadır yoksa bu
örnekleri  anomali olarak algılamamamıza
olanak veren çağdaş annelik söylemi yeniden mi değerlendirilmelidir?

Bu çalışma, annelik olgusunun tarihsel görünümlerinden ve sütannelik
geleneğinin tarihsel örneklerinden yola çıkarak 18.yüzyıldan başlayarak
etkisini giderek arttırmış olan modern annelik söyleminin temel saiklerini
tartışmayı amaçlamaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Sütanne, Annelik Olgusu, Annelik Dürtüsü, Toplumsal Cinsiyet, Bebek Bakımı

Kaynakça

• Badinter, E. (1992). Annelik Sevgisi. (Çev. Kamuran Çelik). İstanbul: Afa Yayınları.Bahçe, S. K. (2008). Annelik ve Kapitalizm. Mülkiye Cilt XXXII, S. 258, 71-86.Beauvoir, S. (1993). Kadın “İkinci Cins” Evlilik Çağı. (Çev. Bertan Onaran). İstanbul: Payel Yayınevi.Bowlby, J. (1951). Maternal Care and Mental Health: AReport Prepared On Behalf Of The World Health Organization As AContribution To The United Nations Programme For The Welfare Of Homeless Children. World Health Organization.Coward, R. (1995). Şu Hain Kalplerimiz. (Çev. Aksu Bora – Asuman Emre). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.Dalarun, J. (1992). Ruhban Bakış. (Ed. Georges Duby, Michelle Perrot). Kadınların Tarihi II Ortaçağ’ın Sessizliği. (Çev: Ahmet Fethi ). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 25-51.Donovan, J. (2016). Feminist Teori (Çev. A.Bora, M.A.Gevrek, F. Sayılan), (11. Baskı), İstanbul: İletişim Yayınları. Fildes, V. (1988). The English Wet-Nurse And Her Role In Infant Care 1538-1800. Medical History, 32, 142-173.Gale A. Y. (2009). “Take This Child and Suckle It for Me”: Wet Nurses and Resistance in Ancient Israel. Biblical Theology Bulletin, Volume 39, Number 4, 180–189.Giddens, A. (2008). Sosyoloji. İstanbul: Kırmızı Yayınları.Gittins, D. (2011). Aile Sorgulanıyor. (Çev. Tuna Erdem). (2. Baskı), İstanbul: Pencere Yayınları.Hot, İ., Başağaoğlu, İ. (2014). Tarihte Sütannelik Geleneği, Turkiye Klinikleri J Med 74 Ethics, 22(2), 68-74.Kadıoğlu, M. (2014). Anne Sütü Bağışı. HSP, 1(2), 102-114.Karaman, H. (1996). Mukayeseli İslâm Hukuku I, İstanbul : İz Yayıncılık. 399.Kaya, M. (2007). Türk Mitolojisinde Anne, Psikanaliz Yazıları, İstanbul: Bağlam yayınları.Kumbasar, H.M. (2001). Süt Akrabalığı. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S.16,317-332. Lee, J. (2000). Wet Nurses In Early Imperial China. Nan Nü, Volume 2, Issue 1, 1 – 39.Opitz, C. (1992). Geç Ortaçağ'da Yaşam. (Ed. Georges Duby, Michelle Perrot). Kadınların Tarihi II Ortaçağ’ın Sessizliği. (Çev: Ahmet Fethi ). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 255-301.Öz, E. (2015). Çiviyazılı Belgelere Göre Mezopotamya’da Sütannelik Hizmeti, Sütanne Olarak QadiŠtumKadınları ve Kutsal Kitaplarda Sütannelik Uygulaması. Turkish Studies, C.10, S.13 Fall, 235-248.Öztan, E. (2015). Annelik, Söylem ve Siyaset. Cogito Annelik Sayısı, S.8, 91-108.Parman, T. (2007). Annelik üzerine: Bir Psikanalitik Sözlük Denemesi. Psikanaliz Yazıları: Annelik, İlkbahar, İstanbul: Bağlam Yayınları, 15-23.Tosun, M-Yalvaç, K. (2002). Sumer, Babil, Assur Kanunları ve Ammi-Şaduqa Fermanı,VII. Dizi, Sayı: 67, (3. Baskı), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.Weinberg F. (1993). Infant Feeding Through The Ages. Canadian Family Physician. 39, 2016–2020.Wickes IG. (1953). A History Of Infant Feeding. Part I. Primitive Peoples: Ancient Works: Renaissance Writers. Archives of Disease in Childhood, 28, 151–158. Yalom, M. (2002). Memenin Tarihi. (1. Baskı). İstanbul: Çitlembik Yayınları. p.70-95.Yaman, A. (2002). İslam Hukukuna Özgü Bir Kurum Süt Akrabalığı. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S:13, 55-67.Yurdakök M. (1996). Doğa ve İnsan Tarihinde Anne Sütü. İstanbul: Wyeth İlaçları A.Ş. Bilimsel Yayınları:1.Blackstone, A., Stewart, M. D. (2012). Choosing to be Childfree: Research on the Decision Not to Parent. https://digitalcommons.library.umaine.edu/soc_facpub/5 Erişim Tarihi: 15.05.2018Dereobalı, E. (2016). Enine Boyuna Sütanne. http://www.pembebagcik.com.tr/index.php?t=md&a=1&i=14 Erişim Tarihi: 15.5.2018Dünya Bankası. (2016). https://data.worldbank.org/indicator/SP.DYN.TFRT.INErişim Tarihi: 15.04.2018Elektromedikal (2007). http://www.elektronmedikal.com.tr/uploads/yuklemeler/Jel%20Protezler-12078-00.pdfErişim Tarihi: 29.04.2018LASINOH. (2015). https://www.lansinoh.com.tr/onerilerimiz/lansinoh-2015-emzirme-arastirmasi-emzirme-sureleriErişim Tarihi: 5.04.2018LASINOH. (2017). https://www.lansinoh.com.tr/onerilerimiz/lansinoh-2017-uluslararasi-emzirme-arastirmasiErişim Tarihi: 5.04.2018TDK (2018). http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&kelime=KUTSAL Erişim Tarihi: 01.05.2018UNICEF. (2018). https://www.unicefturk.org/yazi/emzirmehaftasiErişim Tarihi: 22.03.2018WHOand UNICEF. (2009). Global Strategy For Infant And Young Child Feeding. Available from: http://whqlibdoc.who.int/publications/2009/9789241597494_eng.pdf Erişim Tarihi: 12.04.2018