THE INVESTIGATION OF PRIMARY SCHOOL TURKISH TEXTBOOKS IN TERMS OF ENRICHING THE VOCABULARY

Yıl 2020, Cilt: 19 Sayı: 76, 1631 - 1650, 15.10.2020

Aslı Maden

https://doi.org/10.17755/esosder.711074

Cited By: 8

Öz

İLKOKUL TÜRKÇE DERS KİTAPLARININ SÖZ VARLIĞINI ZENGİNLEŞTİRME AÇISINDAN İNCELENMESİ

Öz

Araştırmada, ilkokul Türkçe ders kitaplarının söz varlığını zenginleştirme açısından incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda, söz varlığını zenginleştirme etkinlikleri kazanım ve kullanılan sözcük öğretimi yöntemleri açısından incelenmiştir. Araştırma, nitel yaklaşımına uygun olarak yürütülmüştür. Araştırmanın veri kaynağını, 2019-2020 eğitim-öğretim yılında uygulamaya konulmuş olan ilkokul 1, 2, 3, 4. sınıf Türkçe ders kitapları oluşturmaktadır. Araştırmada ders kitaplarına ilişkin verilerin toplanması ve analizi için doküman incelemesi tekniği kullanılmıştır. Söz varlığı etkinliklerine ilişkin elde edilen veriler betimsel analize tabi tutulmuştur. Araştırma sonucunda, ilkokul Türkçe ders kitaplarında 1.sınıfta 3 farklı kazanım için 35, 2.sınıfta 10 farklı kazanım için 67, 3.sınıfta 11 farklı kazanım için 76 ve 4. sınıfta 16 farklı kazanım için 74 etkinlik şeklinde bir dağılımın olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca ilkokul Türkçe ders kitaplarında görsellerden yararlanma, cümlede kullanma, kelime defteri, tahmin etme, sözlük kullanma, anlam özelliklerinden yararlanma başta olmak üzere 23 farklı sözcük öğretimi yöntemi kullanıldığı sonucuna ulaşılmıştır. Ulaşılan sonuçlardan hareketle, Türkçe ders kitaplarındaki söz varlığı etkinliklerinin kazanımlar açısından dengeli dağılması ve sürekli tekrar eden etkinlikler yerine farklı yöntemleri içeren etkinliklere yer verilmesi gibi öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Söz varlığı, sözcük öğretimi, yöntem, Türkçe ders kitabı, ilkokul

Kaynakça

• Ataşçi, A. (2018). İlkokul Türkçe 2. sınıf ders kitabı. Ankara: Koza Yayınları
• Baş, B. (2006). 1985-2005 yılları arasında çocuk edebiyatı sahasında yazılmış tahkiyeli metinlerin söz varlığı üzerine bir araştırma. Yayınlamamış doktora tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Civelek, D., Yılmaz Gündüz, D. ve Karafilik, F. (2019). İlkokul Türkçe 1 ders kitabı. MEB: Devlet Kitapları Dizisi: 1811
• Çarkıt, C. (2019). 2018 Türkçe öğretim programı çerçevesinde hazırlanan 8. sınıf Türkçe ders kitabının değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(71), 1368-1376.
• Demir, C. (2016). Türkçe eğitim-öğretim programları ve kişisel söz varlığı. Milli Eğitim, 210, 141- 161.
• Dilidüzgün, Ş. (2014). Türkçe öğretiminde sözcük öğretme yöntemlerinin yeterliliği. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(17), 233-258.
• Ekiz, D. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Gül, D. (2009). İlköğretim 6.sınıf Türkçe ders kitaplarındaki kelime öğretiminde kullanılan etkinliklerin etkinliğine yönelik bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi.
• Gündoğdu, A. E. (2012). İlköğretim altıncı sınıf Türkçe dersi sözcük öğretimi etkinliklerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi 1(1), 201-217.
• Güneş, F. (2013). Türkçe öğretimi yaklaşımlar ve modeller. Ankara: Pegem Akademi.
• Halis, İ. (2002). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme. Ankara: Nobel Yayınları.
• İbe Akcan, P. (2012). Türkçe öğretiminde sözlük kullanımı: Türkçe çalışma kitaplarında sözlüğe gönderen alıştırmalar. Aksan, M. ve Y. Aksan (Ed.). Türkçe öğretiminde güncel çalışmalar içinde s.93-102. Ankara: Şafak Yay.
• İbe Akcan, P. (2014). Türkçe öğretiminde sözcük etkinlikleri: ilköğretim 1.-5. sınıf düzeyinde alıştırmalara ilişkin bir çözümleme. Dil ve Edebiyat Dergisi, 11(2), 43-67.
• İnce, H. G. (2006). Türkçede kelime öğretimi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kaftan Ayan, H., Arslan, Ü., Kul, S. ve Yılmaz, N. (2019). İlkokul Türkçe ders kitabı 4. MEB: Devlet Kitapları Dizisi: 1723
• Karadağ, Ö. (2005). İlköğretim birinci kademe öğrencilerinin kelime hazinesi üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Karadağ, Ö. (2013). Kelime öğretimi. İstanbul: Kriter Yayınevi.
• Karaduman, B.E., Özdemir, E. ve Yılmaz, O. (2019). İlkokul Türkçe ders kitabı 3. MEB: Devlet Kitapları Dizisi:1761.
• Karagöl, E. ve Tarakcı, R. (2019). Söz varlığı öğretimi açısından ortaokul Türkçe ders kitapları. Milli Eğitim Dergisi, 48(222), 149-171.
• Karatay, H (2004). İlköğretim II. kademe Türkçe ders kitaplarının ortak kelime kazandırma yönünden değerlendirilmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Karatay, H. (2007). Kelime öğretimi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(I), 141-153.
• Koçkaya, G. Y. (2014). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerine klasik yöntemlerle verilmeye çalışılan kelime öğretimi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kurudayıoğlu, M. (2005). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin kelime hazinesi üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kurudayıoğlu, M. ve Soysal, T. (2016) Cumhuriyet dönemi ilkokul Türkçe dersi öğretim programlarının söz varlığının geliştirilmesi açısından incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(4), 559-598.
• Lüle Mert, E. (2013). İlköğretim Türkçe programı ile Türkçe çalışma kitaplarındaki kazanım ve etkinliklerin sözcük öğretimi açısından değerlendirilmesi. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 2(5), 13-31.
• Maden, A. (2019). Eğitim Bilişim Ağı (EBA)’ndaki sözcük öğretimine yönelik içerikler üzerine bir araştırma. Ekev Akademi Dergisi, 23 (79), 17-42.
• Merriam, S. (1998). Qualitative research and case study applications in education. Revised and expanded from case study research in education. USA: JB Printing.
• Millî Eğitim Bakanlığı (2018). Türkçe dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 1, 2,3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar). Ankara: MEB Yayınları
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) (2012). Millî Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği 28.03.2020 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/09/20120912-2.htm adresinden erişilmiştir.
• Nurlu, M. ve Sarıca A. (2015). İlköğretim Türkçe ders kitaplarındaki sözcük çalışmalarının yöntem-teknik ve Türkçe öğretimi kazanımları açısından incelenmesi. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 4(10), 19-37.
• Onan, B. (2013). Dil eğitiminin temel kavramları. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Sarıca, A. (2014). İlköğretim II. kademe Türkçe ders kitaplarındaki sözcük çalışmalarının yöntem-teknik ve Türkçe öğretim programındaki kazanımlar açısından incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Temizkan, M. (2009). Metin türlerine göre okuma eğitimi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Türk Dil Kurumu (2005). Türkçe Sözlük. 10 Baskı. Ankara: TDK Yayınları.
• Türkben, T. (2018). Söz varlığını belirlemeye ve geliştirmeye yönelik araştırmaların değerlendirilmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 22(3), 993-1032.
• Uçar, S. (2012). İlköğretim sınıf öğretmenlerinin kelime öğretiminde kullanılan yöntem ve tekniklerden haberdar olma ve kullanma sıklıkları düzeyleri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Uşak: Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uğur, F. (2014). Türkçe öğretmenlerinin kelime öğretim yöntem ve tekniklerini kullanma düzeyleri üzerine bir araştırma (Afyonkarahisar ili örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıldırım, A. (1999). Nitel araştırma yöntemlerinin temel özellikleri ye eğitim araştırmalarındaki yeri ve önemi. Eğitim ve Bilim, 23 (112), 7-17.
• Yıldırım, A. F. (2006). İlköğretim ikinci sınıf Türkçe ders ve öğrenci çalışma kitaplarındaki kelime öğretim teknikleri üzerine bir inceleme. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yay.