ON THE IMPACT OF HATAY/KIRIKHAN DIALECT AND STANDARD TURKISH LANGUAGE ON IMMIGRANT DIALECT

Yıl 2020, Cilt: 19 Sayı: 76, 1741 - 1760, 15.10.2020

Ahmet Haşimi

https://doi.org/10.17755/esosder.730858

Öz

HATAY/KIRIKHAN AĞZI VE STANDART TÜRKÇENİN, GÖÇMEN AĞIZLARI ETKİLEMESİ ÜZERİNE

Öz

Anadolu ağızları ilgili karşılaştırmalı ağız çalışmaları ile ilgili birtakım çalışmalar olsa da, nitelik ve nicelik olarak bu çalışmalar istenilen düzeyde değildir. Karşılaştırmalı ağız araştırmaları Türk dili için oldukça önemli olduğu gibi kültürel değişim ve kimlik değişimi gibi konularda da tespitlerde bulunmak açısından da önemlidir.
Hatay’ın Kırıkhan ilçesi, Antakya-Maraş ve İskenderun-Halep güzergâhının kesişme noktasıdır. Bu nedenle tarih boyunca birçok farklı kültür ve medeniyetlere ev sahipliği yapmış kadim bir yerleşim merkezidir. 1084 yılında Anadolu Selçuklu Sultanı Süleyman Şah’ın Antakya bölgesini fethetmesiyle Türkler bu yöreye yerleşmeye başlamıştır. Bölge, Türklerle, Bizans ve Haçlılar arasında bir süre el değiştirdikten sonra Memluklular ve ardından Osmanlılar tarafından idare edilmeye başlanmıştır. Tarih boyunca çeşitli Türk unsurlarının göçleriyle Türkleşen yöreye göçler devam etmiş, 1950’lerden sonra Trabzonlular, Yörükler ve Ahıska Türkleri, Kırıkhan’a göçerek burasını yurt edinmişlerdir.
Bu bildiride yerli ve göçmen ağzı ilişkileri ses bilgisi bağlamında incelenecektir. Sahadan derlenen metinler incelendiğinde, göçmen ağızların her geçen gün yerli ağız ve standart dilden etkilendiği görülmektedir. Göçmen unsurlardan belli bir mahallede iskân edilip birlikte yaşayanlar değişime direnç göstermişlerdir. Fakat mahallelerinden ayrılıp yerli unsurlar arasına karışanlar değişime ayak uydurmuşlardır. Bunun yanı sıra eğitim veya çalışmak için il dışına çıkanlar ile ağız özelliği yerli ağza yakın olan kişiler ise bu değişime daha hızlı ayak uydurmuşlardır.

Anahtar Kelimeler

ağız, yerli ve göçmen, Kırıkhan

Kaynakça

• Aydın, M. (2011). Birkaç Örnek Çerçevesinde İç Göçlerin Ağızlara Etkisi. Türkiye, Tukish Studies, Volume 1/6 Winter, s. 1965-1974.
• Bestili, İ. (1977). Kırıkhan Ağzı. İstanbul, İ.Ü. Türk Dili mez. tezi.
• Buran, A. (1999). Anadolu (Türkiye Türkçesi) Ağızlarının Karşılaştırmalı İncelemesi ve Bu Konu ile İlgili Sorunlar. Ankara, Ağız Araştırmaları Bilgi Şöleni, (9 Mayıs 1997, Ankara), TDK Yayınları, s. 89-91.
• Güneş, B. (2012). Karşılaştırmalı Ağız araştırmalarının Önemi ve Türkiye’deki Ağız İncelemeleri Üzerine Bir Deneme. Türkiye, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi. S. ¼, s. 20-44.
• İlter, B. (1975). Kırıkhan Ağzı ve Folkloru. Ankara, A.Ü. DTCF Türk Dili mez. tezi.
• Melek, İ. ve Pehlivanlı, H. (2013). Hatay Devleti. Ankara, Hatay Valiliği Yayınları, Anıt Matbaası.
• Okur, G.(1972). Karamankaşı (Kırıkhan), Yörükleri Ağzı. Ankara, A.Ü. DTCF Türk Dili mez. tezi.
• Öztürk, J. (2009). Hatay Ağzı. Adana, Karahan Kitabevi.
• Sivri, Ö. (2009). Hatay Kırıkhan Telbizek Köyü Ağız Çalışması. Elazığ. F.Ü. Türk Dili mez. tezi.
• Tunç, M., Şahin, İ. vd. (2001). Geçmişten 2000’li Yıllara Hassa, Hassa Kaymakamlığı Yayınları, Erdemli/Mersin, İnter Medya.
• Uğuz, S. (2017). İkinci Meşrutiyet’ten Türkiye’ye İltihakına Antakya’nın İdari Durumu. Podgorica, Mediterranean International Conference on Social Sciences, Conference Proceedings, s. 507-516.