OSMANLI İKTİSADİ DÜŞÜNCESİNDE LİBERAL İKTİSAT: MEHMED CAVİD BEY

Yıl 2021, Cilt: 20 Sayı: 78, 808 - 818, 01.04.2021

Cumali Bozpinar

https://doi.org/10.17755/esosder.765213

Cited By: 1

Öz

XIX. yüzyılın sonuna gelindiğinde Osmanlı Devleti'nde liberal iktisat düşüncesinin geçerlilik kazandığı görülmektedir. Bu dönemde "geç Osmanlı liberal iktisat düşüncesinin sembolü" olarak Mehmed Cavid Bey öne çıkmaktadır. Bu çalışmada liberalizmi savunan Mehmed Cavid Bey'in görüşleri incelenmiştir. İktisadi liberalizm lehinde ileri sürdüğü argümanlar, teorik tutarlılığa sahip niteliktedir. Bununla birlikte, korumacılık karşıtı argümanları dikkate alındığında teorik tutarlılığı gözden kaybolmaktadır. Mehmed Cavid Bey'in açıklamalarında ortaya çıkan tutarsızlık uluslararası ticaret anlaşmaları yoluyla ticari ilişkilerin tesisini zorunlu görmesiyle birlikte değerlendirildiğinde iktisadi serbestliği mutlak anlamda önermediği değerlendirilebilir. Böylece Mehmed Cavid Bey'in Osmanlı iktisadi düşünce tarihinde iktisadi liberalizmin sembol ismi olarak nitelendirilmesinin yerinde bir değerlendirme olmadığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı iktisadi düşüncesi, iktisadi liberalizm, Mehmed Cavid Bey, XIX. yüzyıl

LIBERAL ECONOMICS IN OTTOMAN ECONOMIC THOUGHT: MEHMED CAVID BEY

Öz

By the end of the XIXth century, the idea of liberal economics had gained validity in the Ottoman State. During this period, Mehmed Cavid Bey stands out as "a symbol of the liberal economic thought of the late Ottoman State". This study examined the views of Mehmed Cavid Bey, who advocated liberalism. His arguments in favor of economic liberalism are of theoretical consistency. However, his theoretical consistency disappears when his anti-protectionism arguments are taken into account. When considering the inconsistency in Mehmed Cavid Bey's statements as necessary to establish trade relations through international trade agreements, it can be considered that he did not propose economic freedom in absolute terms. Thus, it can be said that Mehmed Cavid Bey's description as the symbol name of economic liberalism in the history of Ottoman economic thought is not an appropriate assessment.

Anahtar Kelimeler

Ottoman economic thought, liberal economics, Mehmed Cavid Bey

Kaynakça

• Akyiğitzade, Musa (2016). Osmanlı’da Modern İktisadın İzinde 2: İlm-i Servet (1. baskı). (Eds) G. C. Albayrak, H. Genç ve S. Ç. Kocakaptan. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Aspromourgos, T. (1996). On the origins of Classical Economics: Distribution and value from William Petty to Adam Smith. New York and London: Routledge.
• Bilir, H. (2019). İktisadın bir “bilim” olarak ortaya çıkışında doğa bilimlerinin etkisi. Kebikeç, 48, 175-94.
• Bozkurt, A. D. (2019). Geç dönem Osmanlı İmparatorluğu’nda iktisadi düşüncenin gelişmesinde liberal iktisat ve milli iktisat yaklaşımlarının etkisi: Karşılaştırmalı bir inceleme (1800-1914) (Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.