DEĞERLER EĞİTİMİNDE FIKRALARIN KULLANIMI

Yıl 2021, Cilt: 20 Sayı: 79, 1218 - 1234, 01.07.2021

Muzaffer Çatak

https://doi.org/10.17755/esosder.859411

Cited By: 1

Öz

Değerler, toplumdan topluma farklılık gösterse de bütün milletler için yüzyıllar boyunca süregelen ve toplumların temel yapı taşlarını oluşturan kıymetlerdir. Son yıllarda okullarda artan şiddet ve kanun ihlalleri nedeniyle birçok ülkenin, öğretim programlarındaki değerler eğitimini nitelik ve nicelik yönünden geliştirmeye çalıştıkları görülmektedir. Çoğu ülkeye nazaran Türkiye’de süreç olarak, okullardaki değerler eğitimine, her ne kadar sistematik olmasa da önem verilmektedir. Kısaca, akademik açıdan değerler eğitimi ülkemizde ve dünyada popülaritesini arttırmaya devam etmektedir. Değerler eğitiminin gelişimi için edebi ürünlerin kullanılması ve materyallerin geliştirilmesi de önemlidir. Bu edebi ürünler arasında yer alan fıkralar, öğrencilerin dikkatini canlandırıp bir odakta toplanmasını sağlayan güçlü bir motivasyon unsurudur. Ek olarak, fıkralar öğrencilerin konuyu daha iyi kavramasına, öğrenmede kalıcılığı arttırmasına ve ilgisini derse çekmede yardımcıdır. Öğretmenler, öğrencilerde değerlerin kazanması için çok farklı materyal, öğretim yöntem ve teknikleri uygulamaktadırlar. Bu uygulamaların fıkralarla desteklenerek öğrenci kazanımlarına katkı sağlayabilecek olması, bu çalışmanın önemli ögelerinden birini oluşturmaktadır. Günümüzde fıkralarla değerlerin kazandırılmasına yönelik çok az sayıda çalışma bulunmaktadır. Nitel yaklaşımlardan doküman analiziyle incelenen bu çalışmada değer eğitiminde kullanılabilecek örnek fıkralar sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, Değerler, Fıkra, Değerler Eğitimi

USE OF HUMOROUS ANECDOTES IN MORAL EDUCATION

Öz

Although values differ from society to society, they are values that have lasted for centuries for all nations and constitute the basic building blocks of societies. Due to the increasing violence and violations of the law in schools in recent years, it is seen that many countries are trying to improve moral education in teaching programs in terms of quality and quantity. In Turkey, moral education in schools is given importance like in other countries, although not systematically. In short, academic moral education continues to increase its popularity in our country and around the world. It is also important to use literary products and develop materials for the development of moral education. Among these literary products, the humorous anecdotes are a powerful motivator that stimulates students' attention and allows them to gather in a focus. In addition, the humorous anecdotes help students get a better understanding of the subject, increase retention in learning and attract interest to the course. Teachers apply very different materials, teaching methods and techniques to gain values in students. One of the important elements of this study is that these applications can contribute to student achievements by supporting them with humorous anecdotes. Today, there are few studies aimed at bringing values with humorous anecdotes. In this study, which is examined by document analysis from qualitative approaches, sample documents that can be used in value education are presented.

Anahtar Kelimeler

Humorous Anecdotes, Moral Education, Social Studies

Kaynakça

• Ayyıldız, M. A. (2010). Fıkralar. 2. Baskı, Ankara: İtalik Kitaplar.
• Akbaş O. (2008). Sosyal bilgilerde değerler ve öğretimi. B. Tay- A. Öcal (Editörler), Özel Öğretim Yöntemleriyle Sosyal Bilgiler Öğretimi, Ankara: Pagem Yayıncılık, s. 335- 353’teki makale.
• Akkaya, N. (2017). Kıbrıs Türk masallarinda değerler. Folklor/Edebiyat, 23 (90), 231- 244.
• Akyol, V. ve İmre, Ş. (1947). Batıdan nükteler, fıkralar, meşhur sözler. İstanbul: Üniversite.
• Artun, E. (2011). Çukurova halk kültüründe yerel fıkra tipi: Abdal fıkraları. Folklor/Edebiyat, 17 (67), 1-18.
• Artun, E. (2019). Çukurova âşıklık geleneğinde mizahi yalanlamalar, taşlamalar-takılmalar, atışmalar. Türk Edebiyatında Mizah Sempozyumu 13-15 Mayıs 2016. Ankara.
• Aycı, M. ve Çağlar, Ş. (2007). Nasretti Hoca’dan çocuklara seçme fıkralar. Ankara: Elips.
• Balcı, A. (2007). Sosyal Bilimlerde Araştırma, Yöntem, Teknik ve İlkeler. Ankara: Pegem.
• Balta, A. (Ty.). Dünya fıkraları. İstanbul: Gaziosmanpaşa Kitabevi.
• Bayırlı, H., Doruk, O. ve Tüfekçi̇, A. (2020). Öğretmenlerin değerler eğitimi hakkındaki görüşleri: Afyonkarahisar örneği. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 8 (3), 865-894.
• Bilgili, A. S. (2009). Geçmişten günümüze sosyal bilimler ve sosyal bilgiler. A. S. Bilgili (Ed.), Sosyal Bilgilerin Temelleri, 2. Baskı, Ankara: Pegem Akademi, s. 1- 34’deki makale.
• Çalgan, K. (1993). Müzik fıkraları (Hoffnung’un karikatürleriyle). Ankara: Müzik Ansiklopedisi.
• Çatak, M. (2019). Judgments and prejudices of students against their failure in the social studies class. Journal of Education and Training Studies, vol. 7, no. 6, 14- 23, DOİ:10.11114/jets.v7i6.4041
• Çiçekler, S. (2006). Anadil (Türkçe) öğretiminde fıkra metinlerinin kullanılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Cimcoz, S. (2001). Adamın biri bir gün. Tarihten Fıkralar. İstanbul: Geçit Kitabevi.
• Dağı, F., Alpteki̇n, M. ve Kaplan, T. (2018). Türk Dünyası hayvan masallarında tespit edilen değerler. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (43), 227-247. DOI: 10.21563/sutad.510507
• Dedebağı, H. (2007). Nasreddin Hoca fıkralarının eğitim yönünden değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Diyarbakır: Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demi̇r, T ve Özdemi̇r, B. (2013). Türkçe eğitiminde Karagöz / Gölge oyunları ile değer öğretimi. Değerler Eğitimi Dergisi, 11 (25), 57-89.
• Demirtaş, T. (2012). Değerler eğitiminde edebi ürünlerden yararlanma: Nasreddin Hoca fikralari. Sakarya: Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Duman, M. T. (2019). Değerler eğitimi ve söz varliği açısından Bektaşi fikraları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Malatya: İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Duymaz, A. (1997). Türkmen fıkra tipi Kemine ve Nasreddin Hoca. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, Sayı: 2, ss.223-233. Ener, M. (1957). Meşhurların fıkraları. 2. Baskı, İstanbul: Varlık.
• Erbaş, A. (2020). Sınıf öğretmenlerinin hayat bilgisi derslerinde kullandıkları değerler eğitimi yaklaşımları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21 (2), 926-941, DOI: 10.17679/inuefd.704600
• Fırat, H. ve Mocan, A. (2014). Türkçe ders kitaplarindaki hikâyelerde yer alan değerler. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 183 (183), 25-49.
• Gevenç, S. (2014). Sosyal bilgiler öğretiminde fıkraların kullanımı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Niğde: Ömer Halisdemir Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Gi̇rmen, P. (2013). Türkçe eğitiminde atasözleri ve değer eğitimi. Değerler Eğitimi Dergisi, 11 (25), 117-142. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ded/issue/29175/312423
• Gözaydın, N. (1998). Türkçe sözlük 1; A- J. Hasan Eren (Bşk.), Türk Dil Kurumu. Ankara.
• Gür, Ç., Koçak, N., Şi̇ri̇n, N., Şafak, M. ve Demi̇rcan, A. (2015). İlköğretim öğretmenlerinin değerler eğitimine ilişkin görüşleri ve karşılaştıkları güçlüklerin incelenmesi: Ankara örneği. Asya Öğretim Dergisi, 3 (1), 78-91.
• Güven, A. Z. (2014). Türk efsanelerinin değerler eğitimi bakımından incelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11 (26), s. 225-246.
• Kaflı, K. (1943). Osmanlı devrinden tarihi fıkralar. Yeni Mecmua Neşriyatı, İstanbul: Ahmet Sait.
• Kanak, M., Önder, M. ve Subaşı, Ç. (2018). Türk ninnilerin değerler eğitimi açısından incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17 (66), 594-602. DOI: 10.17755/esosder.337879
• Karadayı, E. (2006). Eyüp Karadayı’dan fıkralar- ayıptır söylemesi 2. İstanbul, Cem Ofset.
• Karakuş, N. ve Baki, Y. (2014). Fikra türünün eğitimdeki yeri ve Türkçe ders kitaplarindaki kullanilabilirliği. Tarih Okulu Dergisi (TOD), yıl 7, sayı xvii, ss. 785-812, DOI: 10.14225/Joh406
• Kayaokay, İ. (2014). Ali Riza Septioğlu’na bağli olarak anlatilan fikralar üzerine. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2 (8), s. 165-177.
• Kaymakcı, S. (2013). Sosyal bilgiler ders kitaplarinda sözlü ve yazili edebî türlerin kullanim durumu. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (20), 230-255. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/zgefd/issue/47944/606584
• Koçak, İ. (1993). Arapça fıkralar. Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi, No: 370.
• Kolaç, E. ve Özer, H. (2018). Sosyal bilgiler öğretiminde edebî ürünlerin kullanımı ve değer aktarımındaki katkılarına yönelik öğretmen adaylarının görüşleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7 (4), 2629-2655.
• Mertcan, A. (2006). Asker- polis fıkraları. İstanbul: Yaylım.
• Olcar, A. (2019). Biraz da biz gülelim Nasreddin Hoca fıkraları. Ankara: Gönül Yayıncılık Matbaa. Özcan, İ. (2004). Espri ve fıkralarıyla ünlüler. İstanbul: Timaş.
• Özmen, F. (2012). Mizah dili bağlamında polis konulu fıkralar. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• SBDÖP (2018). Sosyal Bilgiler Dersi öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar) (http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=354)
• Şen, Ü. (2016). İki dilli Türk çocuklarına temel beceri ve temel değerlerin öğretiminde Nasrettin Hoca fıkralarının yeri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (40), 257- 272.
• Tay, B., Durmaz, F. Z. ve Şanal, M. (2013). Sosyal bilgiler dersi kapsamında öğrencilerin değer ve değerler eğitimine ilişkin görüşleri. GEFAD / GUJGEF, 33 (1), 67-93.
• Topal, Y. (1999). Mahalli Trabzon fıkaraları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uz, E. (2019). Müslüman mizahının Türk edebiyatına etkileri: cevâmiu’l-hikâyât örneği. Türk Edebiyatında Mizah Sempozyumu 13-15 Mayıs 2016. Ankara.
• Uzun, M. ve Köse, A. (2017). Okul öncesi eğitimde değerler eğitiminin uygulanmasına yönelik öğretmen görüşleri. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (23), 305-338.
• Uzuner, N. (2019). Değerler eğitimine ilişkin sınıf öğretmenlerinin görüşleri. PESA Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5 (2), 42-58. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/pesausad/issue/47373/553639c
• Yaşar, Ö ve Avcı, N. (2017). Süleyman Demirel’in anlattığı fıkralarla 12 Eylül. TRT Akademi. 2 (3), 182-195. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/trta/issue/28362/302440
• Yazar, T., Özeki̇nci̇, B. ve Lala, Ö. (2017). Öğretmen ve okul yöneticilerinin değerler eğitimi kavramına ilişkin metaforik algıları. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 5 (3), 245-269.
• Yıldırım, D. (1999). Türk edebiyatında bektaşi fıkraları. Ankara: Akçağ.
• Yıldırım, N. (2018). İncili Çavuş fıkralarında eğitici değerler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Malatya: İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (9. Baskı), Ankara: Seçkin.
• Web-1 http://www.hikayearsivi.net/detay.asp?hid=3609 adresinden 17.09.2020 tarihinde erişilmiştir.
• Web-2 http://www.istikbalgazetesi.com/ adresinden 30.10.2020 tarihinde erişilmiştir.