POZİTİF PSİKOLOJİK SERMAYENİN İŞ TATMİNİ ÜZERİNDEKİ DOĞRUSAL VE DOĞRUSAL OLMAYAN ETKİLERİ: ÖZEL EĞİTİM ÇALIŞANLARINA YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2021, Cilt: 20 Sayı: 80, 2202 - 2218, 01.10.2021

Ahmet Yıldırım

https://doi.org/10.17755/esosder.773594

Cited By: 1

Öz

Pozitif psikolojik sermaye, bireyin güçlü yönlerini konu alan, kapasitesini yükseltmeyi, potansiyelini ortaya çıkarmayı öngören ve örgütsel etkinliği arttırmak için bireyin pozitif yönlerin güçlendirilmesi gerektiğini vurgulayan bir içeriğe sahiptir. Öte yandan insan kaynağının örgütler açısından önemine bağlı olarak çalışanların iş tatmin düzeyleri giderek önem kazanmaktadır. Çalışanlar açısından ise, iş tatmini birçok etkinin baskısı altındadır. Bu çalışmada çalışanların pozitif psikolojik sermayelerinin iş tatmini üzerindeki doğrusal ve doğrusal olmayan etkilerini inceleyerek çalışanın iş tatmini etkileyen faktörlerin sınıflandırmasını amaçlanmaktadır.
Bu amaç doğrultusunda Muğla ili Özel Eğitim Rehabilitasyon merkezlerinde çalışan 192 özel eğitim çalışanın tamamına gönderilen anket formlarından geri dönen yeterli ve veri anlamlılığına sahip formlardan 152’si araştırmaya dâhil edilmiştir.
Elde edilen veriler birinci düzey çok faktörlü doğrulayıcı faktör analizi (DFA) sonucu pozitif psikolojik sermaye ölçeğinin umut, dayanıklılık ve iyimserlik boyutları iş tatminini belirleyen başlıca faktörler olarak tespit edilmiştir. Pozitif psikolojik sermaye ölçeğinin özyeterlilik boyutunun anlamsız çıkmasından dolayı özyeterlilik boyutu değerlendirmeye alınmamıştır. İş tatmini ölçeği ise tek boyut üzerinden değerlendirmeye alınmıştır. Çalışmada özel eğitim çalışanlarının pozitif psikolojik sermayeye düzeyleri ile iş tatmin seviyeleri arasındaki doğrusal olmayan etkiyi test etmek için kukla değişkenli regresyon analizi yardımıyla ceza-ödül karşıtlığı analizi gerçekleştirilmiştir. Bu analiz neticesi pozitif psikolojik sermayenin umut, esneklik ve iyimserlik boyutları iş tatmini üzerinde güdüleyici faktör olarak tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Pozitif Psikolojik Sermaye, İş Tatmini, Doğrusal Olmayan Etki, Özel Eğitim Çalışanları

Kaynakça

• Albayrak, T. (2015). Ürün Özelliklerinin Performansı İle Müşteri Memnuniyeti Arasındaki Doğrusal ve Doğrusal Olmayan İlişkinin Karşılaştırılması, Anatolia: Journal of Tourism Research, 26(1), 17-28.
• Albayrak, T. & Caber, M. (2013). The Symmetric and Asymmetric Influences of Destination Attributes on Overall Visitor Satisfaction, Current Issues in Tourism, 16(2), 149-166.
• Akçay, V.H., (2012). Pozitif Psikolojik Sermayenin İş Tatmini İle İlişkisi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 2, Sayı 1.
• Akçay, V. (2011). Psikolojik Sermaye Ölçeği Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenilirlik Çalışması, Üçüncü Sektör Ekonomi Dergisi, 49 (2), 72-78.
• Appollis, V. P. (2010). The Relationship between Intention to quit, Psychological Capital and Job Satisfaction in The Tourism Industry in The Western Ca‐ pe, Doctoral Dissertation, Bellville: University of the Western Cape.
• Avey, J. B. Reichard, R., J. Luthans, F. ve & Mhatre, K. H., (2011). Meta-Analysis Of The Impact Of Positive Psychological Capital On Employee Attitudes, Behaviours, and Performance, Human Resource Development Quarterly, 22(2), 127–152.
• Bergheim, K., Nielsen, M.-B., Mearns, K. ve Eid. J. (2014). The Relationship Between Psychological Capital, Job Satisfaction, And Safety Perceptions In The Maritime Industry, Safety Science, 74, 27–36.
• Bickes, M.D., Yılmaz, C., Demirtaş, Ö., Uğur, A., ( 2014). Duygusal Emek ile İş Tatmini Arasındaki İlişkide Psikolojik Sermayenin Aracılık Rolü: Bir Alan Çalışması, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, Ağustos 2014, 9(2), 97‐ 121.
• Berry, L. M. (1997). Psychology at Work, (Mc. Graw Hill Companies Inc. San Francisko).
• Bayrak K., S. (2006). İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılığın İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(1), 291–317.
• Chang, C. M., L. S. Chen, H. Y. Lin ve H. C. Huang (2013). The Relationship between Psychological Capital and Job Satisfaction of University Physical Educa‐ tion Teachers in Taiwan: Job Stress and Job Burnout as Mediators, Energy Educa‐ tion Science and Technology, Part B. Social and Educational Studies, 5(3), 1‐9.
• C.M. Youssef, F. Luthans, (2007). Positive Organizational Behavior in the Workplace: The Impact of Hope, Optimism and Resilience. Journal of Management, 33.
• Çağlar, D. (1998). Türkiye’de Özel Eğitimin Tarihçesi. Cumhuriyet’in 75. Yılında İlköğretim, 1.Ulusal Sempozyumu, 27-28 Kasım 1998. Ankara. Öğretmen Hüseyin Hüsnü Tekışık Eğitim Araştırma Geliştirme Merkezi Yayınları: 1.
• Çakıroğlu, O. (2016). Özel Eğitimde Temel Kavramlar. V. Aksoy (Ed.), Özel eğitim içinde (1-19.) Ankara: Pegem Akademi.
• Çetin, F. ve H. N. Basım (2011). Psikolojik Dayanıklılığın İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılık Tutumlarındaki Rolü, “İŞ, GÜÇ” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 13(3), 79‐94.
• Çetin, F. ve Basım, H.N. (2012). Örgütsel Psikolojik Sermaye: Bir Ölçek Uyarlama Çalışması, Amme İdaresi Dergisi, 45(1), 121-137. Durkheim,E., (2016). Sosyolojik Yöntemin Kuralları, Emile (Çev. Özcan Doğan), Doğu Batı Yayınevi.
• Eldeniz Çetin, M. ve Şen, G. (2017). Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezlerinde Çalışan Öğretmenlerin Sorunlarının Belirlenmesi, International Journal of Social Science, 59, 53-69.
• Erkuş, A., Fındıklı, M.A., (2013). Psikolojik Sermayenin İş Tatmini, İş Performansı ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkisine Yönelik Bir Araştırma, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, C.42. S.2.
• F. Luthans, S.M. Norman, B.J. Avolio, J.B. Avey, (2008). The Mediating Role of Psychological Capital in the Supportive Organizational Climate–Employee Performance Relationship. Journal of Organizational Behavior, 29, 219-238.
• F. Luthans, B.J. Avolio, F.O. Walumba, L. Weixing, (2005). The Psychological Capital of Chinese Workers: Exploring the Relationship with Performance. Management and Organization Review,1, 2.
• Gohel, K. (2012), Psychological Capital as a Determinant of Employee Satisfaction, International Referred Research Journal, 3(36), 34‐37.
• Iaffald, S. (1985). Job Satisfaction and Job Performance: A Meta-Analysis, Psychological Bulletin, 97, 251-273.
• İzci, E. (2005). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Özel Eğitim Konusundaki Yeterlikleri, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 2005, 4(14) 106-114.
• Johnston, R. (1995). The Determinants of Service Quality: Satisfier and Dissatisfier, International Journal of Service Industry Management, 6(5), 53-71.
• Judge . (2001). The Job Satisfaction-Job Performance Relationship: A Qualitative and Quantitave Review, Psychological Bulletin, 127 (3), 376-407.
• Koys, D. J.. (2001). The Effects of Employee Satisfaction, Organizational Citizenship Behavior, and Organizational Effectiveness: A Unit-Level, Longitudinal Study, Personnel Psychology, 54, 101-114.
• Kwok, Sylvia Y.C.L. Cheng, Leveda ve Wong, Daniel F.K. (2015), “Family Emotional Support, Positive Psychological Capital and Job Satisfaction Among Chinese White-Collar Workers”, Journal of Happiness Stud., 16, 561–582.
• Kano, N., Seraku, N., Takahashi, F. & Tsuji S. (1984). Attractive Quality and Must Be Quality, Journal of the Japanese Society for Quality Control, 14(2), 147-156.
• Kutanis, Rana Özen ve Oruç, Emre (2014). Pozitif Örgütsel Davranış ve Pozitif Psikolojik Sermaye Üzerine Kavramsal Bir İnceleme, The Journal of Happiness & Well-Being, 2(2), ss.145-159.
• Luthans, F., Avolio, B .J. , Avey, J. B., Norman, S. M. (2007). Positive Psychological Capital: Measurement and Relationship with Performance and Satisfaction, Personnel Psychology, 60, 541-572.
• Luthans, Fred, Norman, Steven, Avolio, Bruce ve Avey, James B. (2008). “The Mediating Role Of Psychological Capital In The Supportive Organizational Climate–Employee Performance Relationship”, Journal of Organizational Behavior, 29, 219-238.
• Luthans, F., ve Avolio, B. J. (2009). The Point of Positive Organizational Behavior. Journal of Organizational Behavior, Vol. 30, 291-307.
• Lee, J.S. & Min, C. (2013). Prioritizing Convention Quality Attributes from the Perspective of Three Factor Theory: The Case of Academic Association Convention, International Journal of Hospitality Management, 35, 282-293.
• Mikulic, J. & Prebezac, D. (2012). Using Dummy Regression to Explore Asymmetric Effects in Tourists Satisfaction: A Cautionary Note, Tourism Management, 33, 713-716.
• Macit, M., Karaman, M. ve Ceran, M.A. (2020). Psikolojik Sermaye İle İş Tatmini Arasındaki İlişki: Sağlık Çalışanlarında Bir Uygulama. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17 (1), 380-404. DOI: 10.33437/ksusbd.561842.
• Mittal, V. & Baldasare, P. (1996). Eliminate the Negative: Managers Should Optimize Rather than Maximize Performance to Enhance Patient Satisfaction, Journal of Health Care Marketing 16(3), 24-31.
• Matzler, K. & Renzl, B. (2007). Assessing Asymmetric Effects in the Formation of Employee Satisfaction. Tourism Management 28, 1093-1103.
• Matzler, K., Fuchs, M. & Schubert, K.A. (2004). Employee Satisfaction: Does Kano’s Model Apply?, Total Quality Management, 15(9-10),1179-1198.
• Matzler, K. & Sauerwein, E. (2002). The Factor Structure of Customer Satisfaction: An Empirical Test of the Importance Grid and the Penalty-RewardConstrant Analysis, International Journal of Service Industry Management, 13(4), 314-332.
• M. Larson, F. Luthans, (2006). Potential Added Value of Psychological in Predicting Work Attitudes. Journal of Leadership and Organizational Studies, 13.
• Mikulic, J. & Prebezac, D. (2011). Evaluating Hotel Animation Programs at Mediterranean Sun and Sea Resorts: An Impact-Asymmetry Analysis, Tourism Management, 32, 688-696.
• Mikulic, J. & Prebezac, D. (2011). Evaluating Hotel Animation Programs at Mediterranean Sun and Sea Resorts: An Impact-Asymmetry Analysis, Tourism Management, 32, 688-696.
• Matzler, K. & Sauerwein, E. (2002). The Factor Structure of Customer Satisfaction: An Empirical Test of the Importance Grid and the Penalty-RewardConstrant Analysis, International Journal of Service Industry Management, 13(4), 314-332.
• Ostrof, C.(1992). The Relationship Between Satisfaction, Attitudes and Performance: An Organizational Level Analysis, Journal of Applied Psychology, 77 (6), 963-974.
• Ocak, M., Güler, M. & Basım, H.N. (2016). Psikolojik Sermayenin Örgütsel Bağlılık ve İş Tatmini Tutumları Üzerine Etkisi: Bosnalı Öğretmenler Üzerine Bir Araştırma. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(1), 113-130.
• Richman, B.M. and Farmer, R.N. (1974). Leadership, Goals and Power in Higher Education:A Contingency and Open-Sytems Approach to Effective Maangament. San Fransisco: John Bass.
• Serinkan, C. ve Bardakçı, A. (2009). Pamukkale Üniversitesi’ndeki Akademik Personelin İş Tatminleri ve Tükenmişlik Düzeylerine İlişkin Bir Araştırma, Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 115-131.
• Stajkovic, A.D., Luthans, F. (1998). Self-Efficacy and Work-Related Performance: A Metaanalysis. Psychological Bulletin.
• Şen, Cem, Mert, İbrahim Sani ve Aydın, Oğuz (2017). The Effects Of Positive Psychological Capital On Employee’s Job Satisfaction, Organizational Commitment, And Ability Coping With Stress, Journal of Academic Research In Economics, 9(2), 164-184.
• Spector, P. E. (1997). Job Satisfaction: Application, Assessment, Causes, and Con‐ sequences. California: Sage Publications, Inc.
• Sousa Poza, A. A. (2000). Taking Another Look at the Gender/Job-Satisfaction Paradox, Kyklos, 53 (2), 135-152.
• Veenhoven, R. (1996). Developments in Satisfaction Research, Social Indicators Research, Vol.37.
• Vroom, V.H.(1967). Work and Motivation, The Dreyden Pres, Orlando.