PATERNALİST LİDERLİĞİN ÖRGÜTSEL SİNİZME ETKİSİ

Yıl 2021, Cilt: 20 Sayı: 80, 1662 - 1681, 01.10.2021

Fatih Ferhat Çetinkaya

https://doi.org/10.17755/esosder.839080

Cited By: 1

Öz

İşletmelerin başarılı olmalarında liderlerin rolü bilinmektedir. Liderlik son yıllarda farklı açılardan ele alındığından birçok liderlik yaklaşımından bahsedilmektedir. Paternalist (babacan) liderlikte bunlardan bir tanesidir. Örgütsel sinizm ise, çalışanların çeşitli nedenler ile işletmelerine karşı olumsuz davranışlarını ifade etmektedir. Paternalist liderlik davranışının örgütsel sinizmi azaltacağı düşünüldüğünden bu çalışma önemli görülmüştür. Araştırmanın amacı ise, paternalist liderliğin örgütsel sinizm ve alt boyutları üzerinde etkisinin olup olmadığını tespit etmektir. Bu amaçla, Kırşehir ilinde kamu kurumlarında çalışan 454 kişiden anket tekniği ile veri toplanmıştır. Yapılan analizler sonucunda, Paternalist liderlik ile hem sinizm, hem bilişsel ve duyuşsal sinizm, em de davranışsal sinizm arasında negatif yönlü ve anlamlı ilişki tespit edilmiştir. Yine paternalist liderliğin alt boyutlarından yardımsever ve ahlaki liderlik ile sinizm, bilişsel ve duyuşsal sinizm, davranışsal sinizm arasında negatif yönlü anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir. Paternalist liderlik arttıkça örgütsel sinizm düzeyleri azalmaktadır. . Yardımsever/ahlaki liderlik davranışının bilişsel/duyuşsal sinizmi negatif yönde etkilediği tespit edilmiştir Yardımsever/ahlaki liderlik davranışının davranışsal sinizmi negatif yönde etkilediği, ama otoriter liderlik davranışının ise davranışsal sinizmi pozitif yönde etkilediği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Liderlik, Paternalist Liderlik, Sinizm, Örgütsel Sinizm

Kaynakça

• Abraham, R. (2000). Organizational cynicism: Bases and consequences. Genetic, Social,and General Psychology Monographs, 126 (3), 269-292.
• Alan, H., Fidanboy, C.Ö. (2013). Sinizm, Tükenmişlik ve Kişilik Arasındaki İlişkiler: Bilişim Sektörü Çalışanları Kapsamında Bir İnceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Büro Yönetimi Özel Sayısı,(1),165-176.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2010). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. (6. Baskı). Sakarya, Sakarya Yayıncılık.
• Andersson, L. M., Bateman, T. S. (1997). Cynicism in the workplace: Some causes and effects. Journal of Organızatıonal Behavıor, 18, 449 – 469.
• Arslan, Ö. (2016). Okul Yöneticilerinin Paternalist Liderlik Düzeyleri ile Öğretmenlerin Örgütsel Sinizm Algıları Arasındaki İlişki. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi, Uşak.
• Aycan, Z. (2001). “Paternalizm: Yönetim ve Liderlik Anlayışına İlişkin Üç Görgül Çalışma”, Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1/1. 1-19. Aycan, Z. (2006). Paternalism: Towards conceptual refinement and operationalization. In K. S. Yang, K. K. Hwang, & U. Kim (Eds.), Scientific Advances İn Indigenous Psychologies.
• Aycan, Z. ve Kabasakal, H. (2006). “Social contract and perceived justice of workplace practices to cope with financial crisis”, Group and Organization Management, 31/4. 469-502.
• Aycan, Z.; Kanungo, R., N.; Mendonca, M.; Yu, K.; Deler, J.; Stahl G. ve Kurshid, A. (2000). Impact of culture on human resource management practices: A 10-country comparison, applied psychology: An International Review, 49(1). 192-221.
• Boyalı, H. (2011) Örgütsel Sinizm ve İş Tatmini Arasındaki İlişkiler: Karaman’daki Bankalar Üzerinde Bir Uygulama. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi), Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karaman.
• Börekçi, D., Y. (2009). “Paternalist leadership style’s evolution in e-culture”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 38/2. 103-109.
• Brandes, P.M (1997). Organizational cynicism: Its nature, antecedents, and consequences, dissertation of doctor of philosophy, The University of Cincinnati, 1997, s: 29- 35.
• Cheng, B. S., Chou, L. F. ve Farh, J. L. (2000). A Triad Model of Patemalistic Leadership: The Constructs and Measurement. Indigenous Psychological Research in Chinese Societies, 14, 3-64.
• Cole, M.S., Bruch, H., Vogel, B. (2006). Emotion as mediators of the relations between perceived supervisor support and psychological hardiness on employee cynicism. Journal of Organizational Behaviour, 27, 463-484.
• Çıraklar, N. H., Ucar, Z., ve Sezgin, O. B. (2016). Effects of paternalistic leadership on organizational identification: mediating role of trust in leader. Research Journal of Business and Management, 3(1), 73-87.
• Dean, J. W., Brandes, P. ve Dharwadkar, R. (1998). Organizational Cyncism. The Academy of Management Review, 23(2), 341-352.
• Doğan, S., Uğurlu, C. T. (2014). Okul Yöneticilerinin Etik Liderlik Davranışları ile Öğretmenlerin Örgütsel Sinizm Algıları Arasındaki İlişki. GEFAD / GUJGEF 34(3), 489-516.
• Durmaz, C. (2019). Babacan Liderlik – Örgütsel Sinizm İlişkisinde Yıldırma Değişkeninin Aracı, Bireycilik – Toplulukçuluk Değişkeninin Düzenleyici Rolü. (Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı. Ankara.
• Durmuş, A. (2016). Yöneticilerin Liderlik Davranışlarının Çalışanların Örgütsel Bağlılığı İle İlişkisinin İstatistiksel Yöntemlerle Araştırılması. Business And Management Studies: An International Journal, 4(2).
• Erdost, E., Karacaoğlu, K. ve Reyhanoğlu, M. ( 2007 ). Örgütsel Sinizm Kavramı ve İlgili Ölçeklerin Türkiye ‘deki Bir Firmada Test Edilmesi. 15. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiri Kitabı (25 – 7 Mayıs), Sakarya Üniversitesi İ.İ.B.F. Sakarya. ss. 514 – 524.
• Farh, J. L., & Cheng, B. S. (2000). A cultural analysis of paternalistic leadership in Chinese organizations. In Management and organizations in the Chinese context (pp. 84-127). Palgrave Macmillan, London.
• Fettahlıoğlu, Ö. A. (2015) Günümüz İşletmelerinin Temel Hastalığı: Örgütsel Sinizme Yönelik Algılamaların, Tükenmişlik Boyutları Üzerine Etkisi, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. 3(13), 178-191.
• Goldner, F.H., Ritti, R.R., and Ference, T.P. (1977), The production of cynical knowledge in organizations, American Sociological Review, 42(4), 539-551.
• Greenberg, J. (1986). Determinants of perceived fairness of performance evaluations. Journal of Applied Psychology, 71(2), 340-342.
• Güleç, E. (2017). Paternalist Liderlik ve Örgüt Kültürünün Örgütsel Sinizme Etkileri: Fatih Sağlık Hizmet Bölgesinde Bulunan Kamu ve Özel Hastanelerin Karşılaştırılması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Yönetimi Anabilim Dalı, Hastane ve Sağlık Kurumları Yönetimi Bilim Dalı. İstanbul.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2014). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Felsefe Yöntem-Analiz (1. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Hançerlioğlu, O. (1993). Dünya İnançları Sözlüğü, Remzi Kitapevi, İstanbul,
• Hançerlioğlu, O. (2000). Felsefe Ansiklopedisi Kavramlar ve Akımlar, Cilt 3 (İ-K), Remzi Kitapevi, İstanbul.
• Helvacı, M., Çetin, A. (2012). İlköğretim Okullarında Görev Yapan Öğretmenlerin Örgütsel Sinizm Düzeylerinin Belirlenmesi (Uşak İli Örneği). Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 7(3), 1475-1497.
• Izgar, H. (Ed.). (2012). Endüstri ve Örgüt Psikolojisi. Konya:Eğitim Kitabevi.
• Ju, F., Xie, Z., ve Bao, G. (2008). Western countries and China: A comparative study on the effects of the paternalistic leadership and transformational leadership on the performance of private enterprises. Management World, 5: 85–101
• Karacaoğlu, K. ve İnce, F. (2013). Pozitif Örgütsel Davranışın Örgütsel Sinizm Üzerindeki Etkileri: Kayseri İlindeki İmalat Sanayi İşletmelerinde Bir Uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi,18 (1),181-202.
• Koçel, T. (2014). İşletme Yöneticiliği. İstanbul: Beta Basım
• Korkmaz, F. (2018). Babacan (Paternalist) Liderlik Davranışının Örgütsel Özdeşleşme Üzerindeki Etkisinde Çalışanların İşe Tutkunluk Düzeylerinin Aracılık Rolü: Kamu ve Özel Sektör Karşılaştırmalı Bir Analiz. Doktora Tezi. Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı.2018,Kırıkkale.
• Mete, Y. A. (2013). Relationship between organizational cynicism and ethical leadership behaviour: A study at higher education. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 89, 476 – 483.
• Mete, Y.A. ve Serin, H. (2015). Okul Yöneticilerinin Babacan Liderlik Davranışı İle Öğretmenlerin Örgütsel Vatandaşlık ve Örgütsel Sinizm Davranışları Arasındaki İlişki. Hasan Ali Yücel Egitim Fakültesi Dergisi; Istanbul Vol. 12(2), 147-159.
• Mutlu, M. S. (2018). Hasta-Hekim İlişkisinde Temel Yaklaşımlar: Paternalizm Ve Hasta Özerkliği, Kadir Has Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özgenel, M. ve Hıdıroğlu, A. (2019). Liderlik Stillerine Göre Ortaya Çıkan Bir Tutum: Örgütsel Sinizm. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 1017.
• Özkan, M. (2016). Liderlik Hangi Sıfatları, Nasıl Alıyor? Liderlik Konulu Makalelerin İncelenmesi. Gaziantep University Journal Of Social Sciences, 15(2), 615-639.
• Özler, D. E., Atalay, C. G., ve Şahin, M. D. (2010). Örgütlerde Sinizm Güvensizlikle Mi Bulaşır? Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2 (2), 47-57.
• Schyns, P. and Koop, C. (2007). Political cynicism: Characteristics and consequences of a growing phenomenon, Paper to be presented at the 4th General ECPR Conference, Pisa, Italy, 6-8 September, 1-19.
• Sezginer, S. (2014). Türk Yöneticilerinin Kişilik Özellikleri Ve Türk Kültürünün Yönetim Üzerine Etkileri. Doktora tezi, St. Clements University, Ankara.
• Shreasta, S. K. (2012). Organizational cynicism. peace and development. Research Journal, 3(3), 2328.
• Suber, P. (1999). Paternalism. C.B. Gray (Ed.), Philosophy of Law: An Encyclopedia,
• Şendoğdu, A. A. ve Erdirençelebi, M. (2014). Paternalist Liderlik İle Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişkiye Yönelik Bir Araştırma. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 14(27), 253-274.
• Ulaş, S.E. (2002). Felsefe Sözlüğü. Ankara: Bilim Sanat Yayınları.
• Uluköy, M., Kılıç, R. ve Bozkaya, E. (2014). Hiyerarşik Yapısı Yüksek Olan Kurumlarda Liderlik Yaklaşımlarının Çalışanların Motivasyonu Üzerine Etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(1), 191-206.