COVID-19 SALGIN DÖNEMİNDE BİREYLERİN KİŞİSEL VE GENEL HİJYEN DAVRANIŞLARININ İNCELENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 20 Sayı: 80, 2157 - 2173, 01.10.2021

Birgül Çiçek , Hande Şahin , Sibel Erkal

https://doi.org/10.17755/esosder.855150

Cited By: 6

Öz

Covid-19 salgın döneminde bireylerin kişisel ve genel hijyen davranışlarının incelenmesi amacıyla planlanan bu çalışmaya; farklı sosyo demografik özelliklere sahip 837 yetişkin birey katılmıştır. Araştırmanın verileri, Çiçek, Şahin ve Erkal (2020) tarafından geliştirilen 27 madde ve 6 alt boyuttan oluşan COVID-19 Hijyen Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formundan oluşan çevrim içi anket formu ile sosyal medya aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmada, bireylerin salgın sürecinde kişisel ve genel hijyen davranışlarının cinsiyet, eğitim düzeyi ve salgın döneminde temizlik malzemelerine daha fazla bütçe ayırma durumlarından etkilendiği sonucuna varılmıştır. (p<0.05). Kadın katılımcıların, ön lisans ve daha az eğitim düzeyine sahip olan bireylerin ve temizlik malzemelerine daha fazla bütçe ayırdığını belirtenlerin hijyen davranışları sergileme düzeyi yüksek bulunmuştur. Bununla birlikte kişisel ve genel hijyen davranışlarının katılımcıların yaşı, gelir düzeyi, medeni durumu, birlikte yaşadığı kişi sayısı, yaşadığı yer, kronik hastalığa sahip olma durumu, kamu spotlarının bilgi artışına etkisi, 65 yaş üzeri ve 20 yaş altı bireylerle yaşama durumu ve ailede Covid-19 tanısı alan bireyin varlığından etkilenmediği belirlenmiştir (p>0.05). Alt boyutlar açısından incelendiğinde ise; “el hijyeni”ne ilişkin davranışları sergileme düzeyi; yaş, gelir düzeyi, birlikte yaşanılan kişi sayısı, yaşanılan yer, kronik hastalığa sahip olma durumu, kamu spotlarının bilgi artışına etkisi değişkenlerinden etkilendiği, “ev hijyeni”ne ilişkin davranışları sergileme düzeyinin ise gelir düzeyi ve yaşanılan yerden etkilendiği sonucuna varılmıştır. Elde edilen bulgular, alan yazında konuyla ilgili yapılmış kısıtlı literatür ile tartışılmış, önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, kişisel hijyen, genel hijyen

Kaynakça

• Alpago, H. ve Alpago Oduncu, D. (2020). Koronavirüs salgınının sosyoekonomik sonuçları. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 8, 99-114.
• Altun, Y. (2020). Covid-19 pandemisinde kaygı durumu ve hijyen davranışları. Sted, 29(5), 312-317.
• Bal, S. ve Şanlı, N.Ö. (2020). Evaluation of the effectiveness of antibacterial wall paint to enhance the hygienic conditions of the interiors. Journal of the Faculty of Engineering and Architecture of Gazi University, 35(4), 1913-1922.
• Cevizci, S. ve Önal, A. E. (2009). Halk sağlığı açısından hijyen ve iyi üretim uygulamaları. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi, 66(2), 73-82.
• Demirbağ, B. C. (1998). İdrar yolu enfeksiyonu tanısı konmuş kadınlarda hijyenik alışkanlıkların incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Eşer, İ. ve Khorshid, L. K. (1994). İdrar yolu enfeksiyonu tanısı konmuş kadınlarda hijyenik alışkanlıkları etkileyen etmenlerin incelenmesi. Sağlık Bakanlığı Sağlık Dergisi, 66(1,2), 19-29.
• Głabska, D., Skolmowska, D. and Guzek, D. (2020). Population-based study of the influence of the COVID-19 pandemic on hand hygiene behaviors—Polish adolescents’ COVID-19 experience (PLACE-19) Study. Sustainability, 12, 4930.
• Gün, Z. T. (2019). Çalışan adölesanların kişisel hijyen bilgi ve davranışları. Yüksek Lisans Tezi. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Aydın.
• Günyol, A. (2020, Mart 20). Koronavirüs ile birlikte türkiye’de e-ticaret satışları arttı. https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/koronavirus-ile-birlikte-turkiyede-e-ticaret-satislari-artti- /1772734 Erişim Tarihi: 08.06.2020.
• Güriş, D. (1991). Kişisel temizlik ve ev temizliği ile ilgili davranışların incelenmesi üzerine bir araştırma. Uzmanlık Tezi. Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Haas, R., Sekercioglu, F., Meldrum, R. and Young, I. (2020). "I walk around like my hands are covered in mud": food safety and hand hygiene behaviours of Canadians during the COVID-19 pandemic. https://doi.org/10.1101/2020.08.25.20181545 (in reprint).
• Karataş, Z. (2020). COVID-19 pandemisinin toplumsal etkileri, değişim ve güçlenme. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 4(1), 3-15.
• Kaya, T. (2020). The changes in the effects of social media use of Cypriots due to COVID-19 pandemic. Technology in Society, 63 (101380), 1-7.
• Kaya, M., Büyükşerbetçi, M., Meriç, M. B., Çelebi, A. E., Boybeyi, Ö., Işık, A., Bozkurt, İ. H., Vaizoğlu, S. A. ve Güler, Ç. (2006). Ankara’da Bir Lisenin 9. ve 10. Sınıf öğrencilerinin kişisel hijyen konusunda davranışlarının belirlenmesi. Erciyes Tıp Dergisi, STED, 15(10), 179-183.
• Legesse, W. and Argaw, A. (2004). Personal hygiene for health extension workers. Lecture Notes. Jimma University, Ethiopia. Meral, B. (2020). E-ticarette coronavirüs (Covid-19) etkisi. https://www.techinside.com/e-ticarettecorona-virus-covid-19-etkisi/ Erişim Tarihi: 08.06.2020.
• Meyer, S. (2020). Understanding the COVID-19 effect on online shopping behavior. https://www.bigcommerce.com/blog/covid-19 Erişim Tarihi: 08.06.2020.
• Nielsen (2020, February 3) Koronavirüsün global tüketiciler üzerindeki etkileri https://www.nielsen.com/us/en/insights/article/2020/nielsen-investigation-pandemicpantries-pressure-supply-chain-amidst-covid-19-fears/ Erişim Tarihi: 05.06.2020.
• Rieger, M.O. (2020). To wear or not to wear? Factors influencing wearing face masks in Germany during the COVID-19 pandemic. Social Health and Behavior, 3(2), 50-54.
• Scheid, J.L., Lupien, S.P., Ford, G.S. and West, S. L. (2020). Commentary: physiological and psychological impact of face mask usage during the COVID-19 Pandemic. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17, 6655.
• Şahin, H., Erkal, S. (2014). An examination of family hygiene behaviors. International Journal of Business and Social Science, 5(5), 37-45.
• Tang, C.S. and Wong, C.Y. (2004). Factors influencing the wearing of facemasks to prevent the severe acute respiratory syndrome among adult Chinese in Hong Kong. Prev Med., 39(6), 1187-1193.
• Taş, F. (2020). Covid-19 pandemi sürecinde yetişkinler arasında yüz maskesi kullanma pratiği ve tekniği üzerine değerlendirme ve öneriler. Halk Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 2(2), 52-56.
• Taşkıran, N., Khorshid, L. ve Sarı, D. (2019). Üniversite öğrencilerinin hijyen davranışlarının karşılaştırılması. Sağlık ve Toplum, 29(2), 65-78.
• Til, A. (2020). Yeni koronavirus hastalığı (Covid-19) hakkında bilinmesi gerekenler. Ayrıntı Göller Bölgesi Aylık Ekonomi ve Kültür Dergisi, 8(85), 54-57.
• Turhan, Ö., Vaizoğlu, S. (2015). Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Toplum İçin Bilgilendirme Dizisi-55. Türkiye Bilimler Akademisi [TÜBA]. (2020). Covid-19 Pandemi Değerlendirme Raporu. Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları, TÜBA Raporları No: 34.
• Uğurlu-Kalkan, Y., Durgun, H., Nemutlu, E. ve Kurd, O. (2020). COVID-19 salgını sırasında bireylerin sosyal el yıkama bilgi ve tutumunun değerlendirilmesi: Türkiye örneği. Journal of Contemporary Medicine, 10(4),1-8.
• Ural, D. (2007). Konaklama işletmelerinde çalışan personelin kişisel hijyen bilgileri ve uygulamaları üzerine bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• World Health Organization [WHO]. (2020). Infection prevention and control during health care when COVID-19 is suspected: interim guidance, https://www.who.int/publications/i/item/10665-331495 Erişim Tarihi: 05.11.2020.
• World Health Organization [WHO]. (2020-a). Q&A on coronaviruses (COVID-19). https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019 Erişim Tarihi: 03.11. 2020.
• World Health Organization [WHO]. (2020-b). Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) Situation Report – 72. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/331685/nCoVsitrep01Apr2020-eng.pdf 03.11. 2020.
• World Health Organization [WHO]. (2020-c). Coronavirus disease 2019 (COVID-19) situation report–57. Geneva, Switzerland. https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/situation-reports/20200317-sitrep-57-covid-19.pdf?sfvrsn=a26922f2_4 Erişim Tarihi: 05.11.2020.
• Yavuz, F. (2020, Mayıs). Tarıma koronavirüs etkisi. Kriter Dergisi, 46, https://kriterdergi.com/ekonomi/tarima-koronavirus-etkisi Erişim Tarihi: 06.06.2020.
• Yiğit, R. (1991). Annelerin ilkokul çağındaki çocuklarının sağlığını korumalarına ilişkin bilgi düzeyi. Bilim Uzmanlığı Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.