ÜSTÜN ZEKÂLI ÖĞRENCİLERİN ÖĞRENME STRATEJİLERİ TERCİHLERİ VE ÖĞRENME SORUNLARI

Yıl 2022, Cilt: 21 Sayı: 81, 117 - 134, 14.01.2022

Yeliz Bolat

https://doi.org/10.17755/esosder.984005

Öz

Bu araştırmada, bilim ve sanat merkezinde öğrenim gören üstün zekâlı öğrencilerin sosyal bilgiler dersinde kullandıkları öğrenme stratejileri tercihleri ve sosyal bilgiler dersinin konularını öğrenirken yaşadıkları öğrenme sorunları belirlenmiştir. Betimsel bir araştırma olarak yürütülen çalışma, tarama modelinde tasarlanmıştır. Veri toplama aracı olarak Öğrenme Stratejileri Ölçeği kullanılmış ve 55 üstün zekâlı öğrenciye uygulanmıştır. Öğrencilerin kullandıkları öğrenme stratejileri hakkında daha derinlemesine bilgi edinmek ve sosyal bilgiler dersini öğrenirken karşılaştıkları sorunları belirlemek için iki açlık uçlu soru sorulmuş ve cevaplar yazılı olarak alınmıştır. Ölçekten elde edilen veriler betimsel istatistik yöntemleriyle ve bağımsız gruplar t testi ile incelenmiştir. Açık uçlu sorulardan elde edilen veriler, içerik analizi ile incelenmiştir. Sonuçta, öğrencilerin tekrar, anlamlandırma, dikkat ve sosyal- duygusal stratejileri kullanmaya istekli oldukları ve bu tercihlerinin cinsiyet, okul türü ve özel odaya sahip olma değişkenleri açısından farklılaşmadığı belirlenmiştir. Öğrencilerin devam ettiği sınıf düzeyine göre sosyal-duyuşsal stratejilerde 5. Sınıf lehine anlamlı bir fark belirlenmiştir. Üstün zekâlı öğrencilerin sosyal bilgiler dersini öğrenirken, odaklanamama, konuyu anlamama, öğrenilenleri kısa sürede unutma ve olayların tarihlerini ezberleyememe sorunlarıyla karşılaştıkları ve bu sorunları odaklanmaya çalışarak, daha çok ders çalışarak, öğretmenden yardım isteyerek, araştırma yaparak, konuyu tekrar ederek, not alarak, plan yaparak ve bellek destekleyici kullanarak çözmeye çalıştıkları belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

üstün zekalılar, öğrenme statejileri, sosyal bilgiler

GIFTED STUDENTS’ LEARNING STRATEGY PREFERENCES AND THEIR LEARNING PROBLEMS

Öz

This study attempts to identify learning strategy preferences of the gifted students studying at the science and arts center within the context of social studies course and the learning problems they have experienced while learning the subjects of the social studies course. Having a descriptive research design, the study used a survey method. Learning Strategies Scale was deployed as a data collection tool and administered to 55 gifted students. Two open-ended questions were posed to the students and the responses were received in writing in order to gain more in-depth information regarding the learning strategies students use and to identify the problems they have encountered in social studies course. Descriptive statistical methods and independent groups t test were used during data analysis. The data obtained from open-ended questions were analyzed through content analysis. The study results revealed that students were willing to use repetition, interpretation, attention, and social-emotional strategies, and these preferences did not significantly differ across gender, school type and having a private room. A significant difference was identified across social-affective strategies in terms of class level. The difference was found to be in favor of the 5th graders. Gifted students were determined to face problems during social studies course related to concentration, understanding the subject, forgetting what has been learned in a short time and memorizing the dates of events. They were found to solve these problems by trying to concentrate, studying more, asking for help from the teacher, doing research, revising the subject, taking notes, making plans and using mnemonic devices.

Anahtar Kelimeler

Gifted students, learning strategies, social studies

Kaynakça

• Arslan, M. (1996). Altı çizili materyalle çalışma ve tam öğrenme yönteminin öğrenme düzeyine, hatırlamaya ve akademik benlik kavramına etkisi. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Ataman, Ayşegül (2012). Üstün yetenekli çocuk kimdir? Geleceğin Mimarlari Üstün Yetenekliler Sempozyumu, 27-28 Nisan, Tekirdağ.
• Aytunga, O. (1999). Derste not almanın öğrenme ve hatırlama düzeyine etkisi. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Belet, D. (2005). Öğrenme stratejilerinin okuduğunu anlama ve yazma becerileri ile Türkçe dersine ilişkin tutumlarına etkisi. Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Belet, D. , Yaşar, Ş. (2007). Öğrenme stratejilerinin okuduğunu anlama ve yazma becerileri ile Türkçe dersine ilişkin tutumlara etkisi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3 (1), 69–86.
• Bisland, A.(2004). Using learning-strategies instruction with students who are gifted and learning disabled. Gifted Child Today, 27(3), 52-58.
• Bulut, S.(2006). İlköğretim II. kademe öğrencilerinin matematik dersinde kullandıkları öğrenme stratejileri ve başarı güdüleri.Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Calero, M. D., Garcia-Martin, M. B., Jimenez, M. I., Kazen, M., ve Araque, A. (2007). Self-regulation advantage for high-ıq children: findings from a research study. Learning and Individual Difrences, 17,328- 343. doi:10.1016/j.lindif.2007.03.012
• Çağlar, D. (2004). Okulda başarısız olan üstün zekâlı çocuklar. 1. Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi Seçilmiş Makaleler Kitabı içinde (s. 409–415). İstanbul, Çocuk Vakfı Yayınları.
• Çelikkaya, T., ve Kuş, Z. (2010). Sosyal bilgiler dersinde öğrencilerin öğrenme stratejilerini kullanma durumları. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, (29), 321-336.
• Çerçi, A. (2005). Türkçe öğretiminde öğrenmeyi öğrenme stratejilerinin öğrencilerin anlama düzeylerine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Çiftçi, Ö. (1998). Lise 1. sınıf öğrencilerinin kullandıkları öğrenme stratejilerinin matematik dersindeki başarıları üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Çitil, M. ve Ataman, A. (2018). İlköğretim çağındaki üstün yetenekli öğrencilerin davranışsal özelliklerinin eğitim ortamlarına yansıması ve ortaya çıkabilecek sorunlar. Gazi University Journal of Gazi Educational Faculty (GUJGEF), 38(1), 185-231.
• Demirci, C. (2003). Etkin öğrenme yaklaşımının erişiye etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25, 38–47.
• Demirel, M. (1996). Bilgilendirici metin türünün ve okuduğunu kavrama becerisinin altıncı sınıf öğrencilerinin öğrenme düzeyine etkisi. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Demirel, Ö. (2005). Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Program Geliştirme (8.baskı), Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Deschler, D. Donald ve Schumaker, J. B. (1993). Srategy mastery by at-risk students: not a simple matter. The Elementary School Journal, 94(2),153–167.
• Dikbaş, Yeliz (2008). Öğrenme stratejileri öğretiminin ve ders işlenişinde kullanımının öğrencilerin akademik başarılarına, tutumlarına ve kalıcılığa etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Dilekli, Y. ve Tezci, E. (2019). Üstün yetenekli öğrencilerin öğrenme strateji tercihleri. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 184-193. https://dx.doi.org/10.17240/aibuefd.2019.19.43815-420420.
• Doğan, B.(2002). Okuduğunu anlama stratejilerinin öğretimi ile ilgili alanyazın taraması. Uludağ Eğitim Fakültesi Dergisi, XV(1), 97–107.
• Eshel, Y. ve Kohavı, R. (2003). Perceived classroom control, self-regulated learning strategies, and academic achievement. Educational Psychology, 23(3), 249-260, DOI:10.1080/0144341032000060093.
• Fehrenbach, R. C.(1991). Gifted/average readers: do they use the same reading strategies?, Gifted Child Quarterly, 35(3), 125-127.
• Görgen, İ. (1997). Özetleme ve bilgi haritası oluşturma öğretiminin bilgilendirici bir metni öğrenme ve hatırlama düzeyine etkisi. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Gümüş, N.(1997). Öğrenmeyi öğretmenin öğrenci erişisi, kalıcılığı ve akademik benliğe etkisi. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Hong, E. ve Aqui, Y. (2004). Cognitive and motivational characteristics of adolescents gifted in mathematics: comparisons among students with different types of giftedness. Gifted Child Quarterly, 48(3), 191- 201.
• Kaçar, N.( 1999). Gaziantep Üniversitesi’nde öğrenme stratejileri kullanımının öğrenci başarısına etkileri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
• Kaya, F. ve Tok, Ş. (2006).İlköğretim dördüncü sınıf Türkçe dersinde bazı öğrenme stratejilerinin tutum ve okuduğunu anlamaya etkisi. Milli Eğitim Dergisi, 176, 8–17.
• Kontaş, Hakkı (2009). Bilsem öğretmenlerinin program geliştirme ihtiyaçlarına ilişkin geliştirilen programın etkililiği. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kontaş, Hakkı (2010). Learning strategies of gifted elementary students. İlköğretim Online, 9(3), 1148-1158.
• McCombs, B. L. (1988). Motivational skills training: Combining metacognitive, cognitive, and affective learning strategies. In Learning and study strategies (pp. 141-169). Academic Press.
• MEB (Milli Eğitim Bakanlığı) (2016). Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesi, Ankara.https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/07031350_bilsem_yonergesi.pdf. Erişim Tarihi: 12 Şubat 2021.
• Murray, B. (1998). Getting smart about learning is her lesson. APA Monitor, 29 (4),36.
• NAGC (National Association For Gifted Children) (2010). Redefining giftedness for a new century: shifting the paradigm, http://www.nagc.org/index2.aspx?id =6404. Erişim tarihi: 03 Ocak 2021.
• Ölçüm, Y. (2000). İlköğretim 4. sınıf sosyal bilgiler dersinde kullanılan bellek destekleyicilerin erişi ve kalıcılığa etkisi. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Özer, B. (1998). Öğrenmeyi Öğretme. A. Hakan (Ed.), Eğitim Bilimlerinde Yenilikler içinde (ss.149–160), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları no: 559.
• Özer, B. (2002). İlköğretim ve ortaöğretim okullarının eğitim programlarında öğrenme stratejileri. Eğitim Bilimleri ve Uygulama Dergisi, 1, (1).
• Özkal, N. ve Çetingöz, D. (2006). Akademik başarı, cinsiyet, tutum ve öğrenme stratejilerinin kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 46, 259–275.
• Öztürk, B.(1995). Genel öğrenme stratejilerinin öğrenciler tarafından kullanılma durumları. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri. (M. Bütün & S. B. Demir, Çev.). Ankara: Pegem Akademi.
• Risemberg, R.ve Zimmerman, B.J. (1992). Self-regulated in gifted students. Roeper Review,15(2), 98-101.
• Sak, U.(2012). Üstün zekâlılar, özellikleri, tanılamaları, eğitimleri. Ankara:Vize yayıncılık.
• Scruggs, T. E., Mastropieri, M. A., Jorgensen, C. ve Monson, J. (1988). Effective mnemonic strategies for gifted learners. Journal for the Education of the Gifted, 9(2), 105- 121.
• Senemoğlu, N. (2012). Gelişim öğrenme ve öğretim. Ankara: Pegem Akademi.
• Sünbül, A. M. (1998). Öğrenme stratejilerinin öğrenci erişi ve tutumlarına etkisi. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Sünbül, M., Afyon, A. , Yağız, D. ve Aslan, O. (2004). İlköğretim 2. kademe fen bilgisi derslerinde akademik başarıyı yordamada, öğrencilerin öğrenme strateji, stil ve tutumlarının etkisi. XII. Eğitim Bilimleri Kongresi Bildirileri içinde (s.1573–1588), Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Şimşek, A. (2015). Araştırma yöntemleri, evren ve örneklem. A. Şimşek (Ed.). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri içinde (ss.80-106;108-133). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, No: 2653. Eskişehir.
• Talu, N. (1997). Ankara Özel Tevfik Fikret Lisesi 10. sınıf öğrencilerinin kullandıkları öğrenme stratejilerinin akademik başarı üzerindeki etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Tay, B. (2007). Öğrenme stratejilerinin hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi dersinde akademik başarıya etkisi. Milli Eğitim Dergisi, 173, 87–102.
• Tay, B. (2014). Sosyal bilgiler derslerinde öğrencilerin kullandıkları öğrenme stratejileri. Electronic Turkish Studies, 9(2), 1499-1515.
• Tay, B. ve Yangın, B. (2008). 4. Sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersinde sınıf ortamında kullandıkları öğrenme stratejileri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(3), 73-88.
• Tay, B.(2002). İlköğretim 4. ve 5 sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersinde sınıf ortamında kullandıkları öğrenme stratejileri. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Tok, Ş.(2003). İlköğretim üçüncü sınıf hayat bilgisi dersinde, bilgi haritası ve inceleme-soru sorma-okuma-bakmadan cevaplama-gözden geçirme stratejilerinin akademik başarı ve kalıcılığa etkisi. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Uysal, İ. (2006). Sosyal bilgiler dersinde öğrenmeyi öğrenme stratejilerinin, öğrencilerin anlama ve yorumlama düzeylerine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Ülger, M. (2007). İlköğretim 6. sınıf sosyal bilgiler dersi osmanlı devleti’nin kurulusu ünitesinde öğrenme stratejilerini öğrenmenin öğrenci erişisine etkisi. 16.Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi sunulan bildiri, Tokat.
• Vallerand, J. R., Gagne, F., Senecal, C. ve Pelletier, L. G. (1994). A comparison of the school intrinsic motivation and perceived competence of gifted and regular students. Gifted Child Quarterly, 38(4), 172-175.
• Vermunt, J. D. (1996). Metacognitive, cognitive and affective aspects of learning styles and strategies: A phenomenographic analysis. Higher education, 31(1), 25-50.
• Weinstein, E. C. ve Mayer, R.E. (1983).The teaching of learning strategies. Innovation Abstracts, 5(32), 3–4. Weinstein, E. C., Husman, J., ve Dierking, D. R. (2000). Self-regulation interventions with a focus on learning strategies. In Handbook of self-regulation (pp. 727-747). Academic Press.
• Yangın, B. ve Yıldızlar, M.(1999). İlköğretim dördüncü sınıf sosyal bilgiler dersinde çalışma yolları, başarı ve cinsiyet ilişkisi. Çağdaş Eğitim Dergisi, 258, 28–33.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yorulmaz, E. (2001). Öğrenmeyi öğrenme stratejilerinin ilköğretim sosyal bilgiler öğrenci ders başarısı üzerine etkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Zimmerman, J. Barry ve Martinez-Pons, M. (1990). Student differences in self-regulated learning: relating grade, sex, and giftedness to self-efficacy and strategy use. Journal of Educational Psychology, 82(1), 51-59.