SOSYAL BİLGİLER EĞİTİMİNDE TARİH KONULARI İLE İLGİLİ YAPILMIŞ TEZLERİN İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 21 Sayı: 82, 528 - 545, 02.04.2022

Zafer Çakmak , İsmail Hakan Akgün , Murat Salur

https://doi.org/10.17755/esosder.1006417

Öz

Bu araştırmanın amacı Sosyal Bilgiler eğitimde tarih konuları ile ilgili yapılan tezleri yöntemsel ve tematik açıdan incelemektir. Araştırma kapsamına alınan tezlere YÖK tez tarama merkezinin veri tabanından ulaşılmıştır. Bu çerçevede, 2021 yılının ilk yarısına kadar olan Sosyal Bilgiler eğitimde tarih konuları ile ilgili yapılan tezler incelenmiştir. Sosyal Bilgiler eğitimde tarih konuları ile ilgili yapılan tezlerde “Sosyal Bilgiler”, “Tarihsel empati”, “Tarihi şahsiyetler”, “Sözlü tarih”, “Tarihi mekanlar” “Tarihi konular”, “Yerel tarih” ve “Tarihsel kavramlar” anahtar kelimeleri ile arama yapılmıştır. Bunun sonucunda; 108 yüksek lisans tezi ve 13 doktora tezi olmak üzere toplam 121 adet teze ulaşılmıştır. Bu tezler; tezlerin türü, yayımlandığı yıl, araştırmacının cinsiyeti, tezlerin yapıldığı üniversite, araştırmanın yöntemi ve deseni, örneklem grubu ve büyüklüğü, veri toplama aracı, tezlerdeki konular ve yapılan analizler vs. açısından incelenmiştir. Yapılan inceleme neticesinde; Sosyal Bilgiler eğitimde tarih konuları ile ilgili yapılan tezler içerisinde en fazla tarih konuları, yerel tarih ve sözlü tarih konularına ağırlık verildiği görülmüştür. Bunun yanı sıra, tezlerde genel olarak nitel yöntemin kullanıldığı ve tarama modelin tercih edildiği, en çok görüşme formunun veri toplama aracı olarak kullanıldığı, kullanılan analizler içerisinde nitel analizlerin başı çektiği, örneklem grubu olarak en fazla ortaokul öğrencileri ve öğretmenlerin tercih edildiği ve daha çok küçük örneklem grupları kullanıldığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, tarih, İçerik analizi

ANALYSIS OF THESES ON HISTORY IN SOCIAL STUDIES EDUCATION

Öz

Kaynakça

• Akaydın, Ş. ve Çeçen, M. A. (2015). Okuma becerisiyle ilgili makaleler üzerine bir içerik analizi. Eğitim ve Bilim, 40(178), 183-198.
• Akgün, İ., ve Akgün, M. Sosyal Bilgiler Eğitiminde Teknoloji Kullanımına Yönelik Tezlerin İncelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (58), 227-247.
• Albayrak, E. ve Çiltaş, A. (2017). Türkiye’de matematik eğitimi alanında yayınlanan matematiksel model ve modelleme araştırmalarının betimsel içerik analizi. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, (9), 258-283.
• Arık, R. S. ve Türkmen, M. (2009). Eğitim bilimleri alanında yayınlanan bilimsel dergilerde yer alan makalelerin incelenmesi. Uluslararası Türkiye Eğitim Araştırmaları Kongresi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Antalya.
• Aslan, E. (2006). Neden Tarih Öğretiyoruz. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (20), 162-174.
• Atıcı, B. ve Akgün, M. (2021). Eğitimde bulut bilişime ilişkin araştırmaların içerik analizi yöntemiyle incelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 10(1), 272-284.
• Cohen, L., Manion, L. and Morrison, K. (2007). Research methods in education (5th Ed.). London and New York:Routledge Falmer.
• Çakmak, Z. ve Bulut, B. (2019). Sosyal bilgiler ve tarih ilişkisi. C. Kara (Ed.). Sosyal Bilgilerin Temelleri içinde (s. 73-86). Ankara: Pegem Akademi.
• Çakmak, Z., Bulut, B. ve Salur, M. (2019). Öğretmen adayları perspektifinden sosyal bilgiler dersinin hedef ve rolleri. B. Yenihan, G. Cerev ve Ö. Yusufoğlu (Ed.). 2. Uluslararası Sosyal Bilimler ve İnovasyon Kongresi bildiriler kitabı içinde (ss. 868-873). Elazığ: Fırat Üniversitesi.
• Çalık, M. ve Sözbilir, M. (2014). İçerik analizinin parametreleri. Eğitim ve Bilim, 39(174), 33-38.
• Deveci, H. (2005). Sosyal bilgiler dersinde gazete kullanımı. The Turkish Online Journal of Educational Technology (TOJET), 4(3), 159-166.
• Doğanay, A. (2004). Sosyal bilgiler eğitiminin genel amaçları ne olmalıdır. I. Sosyal Bilimler Eğitimi Kongresi Kitabı, içinde (ss.204–215). Ankara: Dokuz Eylül Üniversitesi, Buca Eğitim Fakültesi ve MEB Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü.
• Doğru, M., Gençosman, T., Ataalkın, A. N. ve Şeker, F. (2012). Fen bilimleri eğitiminde çalışılan yüksek lisans ve doktora tezlerinin analizi. Journal of Turkish Science Education, 9(1), 49-64.
• Eğmir, E., Erdem, C. ve Koçyiğit, M. (2017). Trends in educational research: a content analysis of the studies published in ınternational journal of ınstruction. International Journal of Instruction, 10(3), 277-294.
• Er Tuna, Y. ve Mazman Budak, F. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının “tarih” kavramına ilişkin algılarının mecazlar/metaforlar yardımıyla analizi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (14), 609-642.
• Genç, H. N. (2020). Fen bilgisi eğitimi alanında kavram karikatürü ile ilgili tezler üzerine bir içerik analizi: Türkiye örneği (2007-2019). Uluslararası Beşeri Bilimler ve Eğitim Dergisi, 6(13), 267-290.
• Gökmen, Ö. F., Uysal, M., Yaşar, H., Kırksekiz, A., Güvendi, G. M. ve Horzum, M. B. (2017). Türkiye’de 2005-2014 yılları arasında yayınlanan uzaktan eğitim tezlerindeki yöntemsel eğilimler: Bir içerik analizi. Eğitim ve Bilim, 42(189), 1-25.
• Göktaş, Y., Küçük, S., Aydemir, M., Telli, E., Arpacık, Ö., Yıldırım, G. ve Reisoğlu, İ. (2012). Türkiye’de eğitim teknolojileri araştırmalarındaki eğilimler: 2000-2009 dönemi makalelerinin içerik analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 12(1), 177- 199.
• Gülbahar, Y. ve Alper, A. (2009). A content analysis of the studies in instructional technologies area. Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42(2), 93-111.
• Gündoğdu, K., Yüksel, S., Akyol, B. ve Vural, R. A. (2016). Hayat boyu öğrenme konusunda yayımlanan tez ve makalelere ilişkin bir içerik analizi: 2000-2015. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 1491-1513.
• Kop, Y. ve Tuncel, G. (2010). Türkiye’de sosyal bilgiler/bilimler öğretimi alanlarında bilimsel toplantılarda sunulan bildiriler üzerine analitik bir çalışma (1987- 2005). Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5, 91-112.
• MEB (2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). Ankara.
• Milli Eğitim Temel Kanunu (1973). https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.1739.pdf (23.05.2021 tarihinde erişim sağlanmıştır).
• Öztürk, C. (2015). Sosyal bilgiler: toplumsal yaşama disiplinlerarası bir bakış. C. Öztürk (Ed.). Sosyal Bilgiler Öğretimi (4. Baskı) içinde (ss. 1-31). Ankara: Pegem Akademi.
• Öztürk, C. ve Dilek, D. (2004). Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretim programları. C. Öztürk ve D. Dilek (Ed.) Hayat Bilgisi ve Sosyal Bilgiler Öğretimi içinde (ss.47–81). Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Saraç, H. (2017). Türkiye’de okul dışı öğrenme ortamlarına ilişkin yapılan araştırmalar: içerik analizi çalışması. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 3(2), 60-81.
• Selçuk, Z. Palancı, M., Kandemir, M. ve Dündar, H. (2014). Eğitim ve bilim dergisinde yayınlanan araştırmaların eğilimleri: İçerik analizi. Eğitim ve Bilim, 39(173), 430-453.
• Solmaz, E. ve Gökçearslan, Ş. (2016). Mobil öğrenme: Lisansüstü tezlere yönelik bir içerik analizi çalışması. 10th International Computer and Instructional Technologies Symposium (ICITS), Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi. Rize, Türkiye.
• Sönmez, V. (2005). Hayat ve sosyal bilgiler öğretimi ve öğretmen kılavuzu. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Tay, B. (2018). Sosyal bilgiler öğretiminin dünü bugünü ve yarını. R. Turan ve K. Ulusoy (Ed.). Sosyal Bilgilerin Temelleri (5. Baskı) içinde (ss. 2-17). Ankara: Pegem Akademi.
• Turan, R. ve Ulusoy, K. (2018). Sosyal bilgilerde tarihin yeri ve önemi. R. Turan ve K. Ulusoy (Ed.). Sosyal Bilgilerin Temelleri (5. Baskı) içinde (ss. 60-76). Ankara: Pegem Akademi.
• Ulutaş, B., Üner, S., Oluk, N., Çelik, A. ve Akkuş, H. (2015). Türkiye’deki kimya eğitimi makalelerinin incelenmesi: 2000-2013. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(2), 141-160.
• Ulutaş, F. ve Ubuz, B. (2008). Matematik eğitiminde araştırmalar ve eğilimler: 2000 ile 2006 yılları arası. İlköğretim Online, 7(3), 614-626.
• Uygun, S. (2012). Eğitim tarihi alanında yapılmış lisansüstü tezlerin analizi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(33), 263-282.
• Wassink, F. K. ve Sadi, Ö. (2016). Türk fen bilimleri eğitiminde araştırma ve yönelimler: 2005–2014 yılları arası bir içerik analizi. İlköğretim Online, 15(2), 594-614.
• Yalçınkaya, Y. ve Özkan, H. H. (2012). 2000-2011 yılları arasında eğitim fakülteleri dergilerinde yayımlanan matematik öğretimi alternatif yöntemleri ile ilgili makalelerin içerik analizi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (16), 31-45.
• Yavuz, S. (2017). Kimya eğitimi alanında kavram yanılgıları ile ilgili tamamlanmış tezler üzerine bir içerik analizi: Türkiye örneği (2005-2015). Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(3), 957-974.
• Yavuz, S. ve Yavuz, G. (2017). Fen eğitiminde proje tabanlı öğretimle ilgili tezlerin içerik analizi: Türkiye örneği (2002-2014). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (43), 255-282.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.