ÖZEL GEREKSİNİMLİ ÇOCUK SAHİBİ EBEVEYNLERDE PSİKOLOJİK YARDIM ALMAYA İLİŞKİN TUTUM, PSİKOLOJİK SAĞLAMLIK VE EŞ DESTEĞİ İLİŞKİSİ

Yıl 2023, Cilt: 22 Sayı: 85, 173 - 187, 27.01.2023

Gözde Atalan , Zekavet Topçu Kabasakal

https://doi.org/10.17755/esosder.1128023

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmanın amacı özel gereksinimli çocuk sahibi ebeveynlerin psikolojik yardım alma tutumlarının psikolojik sağlamlık ve eş desteği ile ilişkisinin incelenmesidir. Araştırma örneklemini özel gereksinimli çocuk sahibi 223 ebeveyn oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak ‘Psikolojik Yardım Almaya İlişkin Tutum Ölçeği’, ‘Yetişkin Psikolojik Sağlamlık Ölçeği’, ‘Eş Destek Ölçeği’ ve çalışmacının hazırladığı ‘Kişisel Bilgi Formu’ kullanılmıştır. Ölçekler sonucunda ulaşılan verilerin analizi için SPSS 22 programı kullanılmıştır. Bağımsız örneklem t-testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ve Pearson korelasyon analizi ile veri analizi gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonuçları incelendiğinde; özel gereksinimli çocuk sahibi ebeveynlerin psikolojik yardım almaya ilişkin tutumları arttıkça psikolojik sağlamlık düzeylerinin arttığı, algıladıkları eş destek düzeylerinde ise düşme olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Özel gereksinimli çocuk sahibi ebeveynlerin psikolojik yardım alma tutumları, psikolojik sağlamlık düzeyleri ve algıladıkları eş destek düzeyi ile özel gereksinimli çocuğun tanısı arasında anlamlı farklılık ortaya çıkmamıştır. Özel gereksinimli çocuk sahibi ebeveynlerin psikolojik yardım alma tutumları ve psikolojik sağlamlık düzeyleri ile kişinin daha önce psikolojik yardım alma durumu arasında anlamlı farklılık ortaya çıkmamıştır. Eş destek ölçeği bazında ise daha önce psikolojik yardım almayan kişilerin eşlerinden gördükleri desteğin daha yüksek olduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Özel gereksinimli çocuk sahibi ebeveyn, psikolojik yardım alma tutumu, psikolojik sağlamlık, eş desteği, Parents with special needs children, seeking professional psychological help, psychological resilience, spousal support.

THE RELATIONSHIP BETWEEN SEEKING PSYCHOLOGICAL HELP ATTITUDE, PSYCHOLOGICAL RESILIENCE AND SPOUSAL SUPPORT IN PARENTS WITH SPECIAL NEEDS CHILDREN

Öz

The aim of this study is to examine the relationship between psychological help-seeking attitudes of parents with children with special needs and psychological resilience and spousal support. The research sample consists of 223 parents with children with special needs. "Attitude Scale Towards Seeking Psychological Help", "Adult Psychological Resilience Scale", "Spousal Support Scale" and "Personal Information Form" prepared by the researcher were used as data collection tools in the research. SPSS 22 program was used for the analysis of the data obtained as a result of the research. Data analysis was performed with independent samples t-test, one-way analysis of variance (ANOVA), and Pearson correlation analysis. When the research results are examined; It was concluded that as the attitudes of parents with children with special needs towards seeking psychological help increase, their level of psychological resilience increases, and the level of perceived spousal support decreases. There was no significant difference between the psychological help-seeking attitudes, psychological resilience levels and perceived spousal support level of parents with children with special needs and the diagnosis of the child with special needs. There was no significant difference between the psychological help-seeking attitudes and psychological resilience levels of parents with children with special needs and the person's previous psychological help-seeking status. On the basis of the spousal support scale, it was revealed that the support of the spouses of the people who did not receive psychological help before was higher.

Anahtar Kelimeler

Parents with special needs children, seeking professional psychological help, psychological resilience

Kaynakça

• Akpınar, M. (2021). Öğretmenlerin yakın ilişki yaşantıları ve yılmazlık düzeylerinin psikolojik yardım alma tutumuna etkisinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez veri tabanından erişildi (Tez no: 689735).
• Altuğ Özsoy, S., Özkahraman, Ş., Çallı, F. (2006). Zihinsel Engelli Çocuk Sahibi Ailelerin Yaşadıkları Güçlüklerin İncelenmesi, Aile ve Toplum Eğitim Kültür ve Araştırma Dergisi, 3(9), 69-77. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/198021
• Arıcıoğlu, A. Ve Gültekin, F. (2017). Zihinsel engelli çocuk annelerinin sosyal destek ve gelecek algıları: Psikolojik Danışmanların Rolleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Dergisi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42, 1-26. doi: 10.21764/efd.31545.
• Arslan, G. (2015). Psikolojik istismar, psikolojik sağlamlık, sosyal bağlılık ve aidıyet duygusu arasındaki ilişki. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 1(36), 47-58. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/maeuefd/issue/19409/206397
• Arslantaş, H., Dereboy, İ. F., Aştı, N. ve Pektekin, Ç. (2011). Yetişkinlerde profesyonel psikolojik yardım arama tutumu ve bunu etkileyen faktörler. Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 12(1), 17-23.
• Bozkurt, E. (2019). Otizm spektrum bozukluğu tanısı almış çocukların annelerinin çocuklarındaki otizm semptomlarının şiddetine göre psikolojik dayanıklılık ve başa çıkma tutumlarının karşılaştırılması (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez veri tabanından erişildi (Tez no: 602346).
• Can, A. (2019). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi (Yedinci baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Çebi, E. (2009). In partıal fulfılment of the requırements for the degree of master of scıence ın the department of educatıonal scıences. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, Ankara.
• Dalkılıç, M , Güloğlu, B . (2016). Otizmli çocuğu olan çiftlerin evlilik doyumları: kaygı, ilişkisel yılmazlık, psikolojik yardım alma tutumları değişkenleri açısından bir inceleme. İstanbul Aydın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 29-54. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/754306
• Dereli, F. ve Okur, S. (2008). Engelli çocuğa sahip olan ailelerin depresyon durumunun belirlenmesi. Yeni Tıp Dergisi, 25, 164-168.
• Dilek, C. (2010). Üniversite öğrencilerinin psikolojik yardım almaya ilişkin tutumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez veri tabanından erişildi (Tez no: 302888).
• Fischer, E. H., ve Turner, J. L., 1970. Development and research utility of an attitude scale. Journal of Consulting and Clinical Psychology. 35, 79-90. doi: https://doi.org/10.1037/h0029636
• Gören, A.B. (2016). Engelli çocuğa sahip annelerde yas süreci. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 20(1), 225-244. doi: 10.18505/cuifd.64549
• Gülbaktı, E. (2017). Özel eğitim gereksinimli çocukların saldırganlık düzeyleri ile bu süreçte annelerin eşlerinden gördükleri desteğin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez veri tabanından erişildi (Tez no:468479).
• Hackney, H. ve Cormier, S., 2008. Psikolojik Danışma İlke ve Teknikleri: Psikolojik Yardım Süreci El Kitabı. T. Ergene ve S. Aydemir Sevim (Çev.), Ankara: Mentis Yayıncılık (orijinal basım tarihi 2005).
• Karalp, A. (2009). Lise öğrencilerinin psikolojik yardım almaya ilişkin tutumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Karasar, N. (2011). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Karaca, R. (2019). Kendim olabilirim. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kaya, M. E. (2019). Kayıp yaşayan yetişkinlerin psikolojik dayanıklılıkları ve psikolojik yardım almaya ilişkin tutumlarının incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). YÖK Tez veri tabanından erişildi (Tez no: 545272).
• Koydemir Özden, S. (2010). Self-aspects, perceived social support, gender, and willingness to seek psychological help. International Journal of Mental Health, 39(3), 44-60.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2018). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği, https://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_07/09101900_ozel_egitim_hizmetleri_yonetmeligi_07072018.pdf erişim tarihi: 21.01.2021.
• Miville, M. L. ve Constantine, M. G. (2006). Sociocultural predictors of psychological help-seeking attitudes and behavior among Mexican American college students. Cultural Diversity and Ethnic Minority Psychology, 12, 420-432.
• Simmerman, S., Blacher, J. ve Baker, B. L. (2001). Fathers’ and mothers’ perceptions of father involvement in families with young children with a disability. Journal of Intellectual and Developmental Disability, 26(4), 325-338. doi.org/10.1080/13668250120087335
• Topkaya, N. (2011). Psikolojik yardım alma niyetinin sosyal damgalanma, tedavi korkusu, beklenen yarar, beklenen risk ve tutum faktörleriyle modellenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi, Ege Üniversitesi, İzmir.
• Türkiye İstatistik Kurumu [TÜİK]. (2002). Türkiye özürlüler araştırması. https://kutuphane.tuik.gov.tr/pdf/0014899.pdf. adresinden 4 Mart 2021 tarihinde erişilmiştir.
• Ungar, M. ve Liebenberg, L., (2011). Assessing Resilience Across Cultures Using Mixed Methods: Construction of the Child and Youth Resilience Measure, Journal of Mixed Methods Research 5(2) 126-149. doi: 10.1177/1558689811400607
• Yalçın, İ. (2016). Profesyonel psikolojik yardım aramaya ilişkin tutumların yordanmasında benlik kurgusu ve algılanan sosyal desteğin rolü. Eğitim ve Bilim, 41(183), 339-349.
• Yıldırım, İ. (2004). Eş Destek Ölçeğinin Geliştirilmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (7. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yüksel, H. ve Tanrıverdi, A. (2019). Özel gereksinimli çocuğa sahip olan ailelerin yaşadıkları sosyal sorunlar ve baş etme yolları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 20(3), 535-559. doi: 10.21565/özeleğitimdergisi.493089
• Zengin, B. (2013). Özel eğitime muhtaç çocuğa sahip ebeveynlerin algıladıkları sosyal destek, psikolojik dayanıklılık ve umut düzeyleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.