ALEVİLİĞİN TOPLUMSAL ALANDA GÖRÜNEN ÇATIŞMA BOYUTLARI: YOUTUBE YORUMLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2023, Cilt: 22 Sayı: 86, 560 - 583, 04.04.2023

Betül Karakoyunlu

https://doi.org/10.17755/esosder.1210963

Öz

Bireyler tarihsel süreç içinde toplumsal ilişkiler kurarak birbirinden farklı toplumsal kimlikler benimserler. Söz konusu kimlikler medeniyet, etnik, milli ya da dini temelli olabilmektedir. Bu kimliklerin bireyler arası ilişkilerde çeşitli çatışma unsurlarına dönüşme potansiyeli bulunur. Dini kimlikler diğer toplumsal kimliklerden oldukça farklı motivasyon kaynaklarına sahiptir. Bireylerin güvenlik, saygınlık veya iç huzur gibi ihtiyaçlarını karşılaması yanında vahye dayanması nedeni ile çatışmanın meşrutiyetini güçlendirici işlev görür. Alevi-Sünni çatışması da söz konusu meşruiyetten destek almış bir çatışmadır. Bu çalışmanın amacı Alevi-Sünni çatışmasının bugünkü görünürlüğüne dair toplumsal boyutların ortaya konmasıdır. Bu amaç doğrultusunda “Soramazsın: Alevi” isimli Youtube videosu altında yapılan 20.566 izleyici yorumu ve “Bir Alevi Aileden Kız Alır Ya da Kız Verir misiniz? Aleviler Ötekileştiriliyor mu” videosu altında yapılan 1.103 kullanıcı yorumu Van Dijk’in eleştirel söylem analizi tekniği ile yorumlanmıştır. Çalışma sonucunda iki toplumsal grup arasında halen yoğun bir çatışma boyutu olduğu, konuşma dilinin belli konularda giderek sertleştiği, hatta hakarete vardığı tespit edilmiştir. Bu bağlamda ortaya çıkan temalar “Ne Kadar Hz. Muhammed Ne Kadar Hz. Ali, Dört Halife ve Sahabe, Arap İslamı vs Türkmen İslamı, Osmanlı ve Yavuz Sultan Selim, Cem Evleri vs Camiler, Temel İbadet Ritüelleri; Benim Kalbim Abdestli Gönlüm Temiz ve Kız Alıp Verme: Kız Almam Oğlan Vermem” şeklindedir.

Anahtar Kelimeler

Kimlik, Alevi, Sünni, Çatışma

DIMENSIONS OF CONFLICT IN THE SOCIAL AREA RELATED TO ALAEVITY: A REVIEW ON YOUTUBE COMMENTS

Öz

Individuals establish social relations and adopt different social identities in the historical process. These identities can be based on civilization, ethnicity, nationality or religion. In addition, these identities can bring relations to the dimension of conflict. Religious identities have quite different sources of motivation. They meet the needs of individuals such as security, dignity or inner peace and increase the justifications of the parties because they are based on sacred teaching. The Alawite-Sunni conflict is such a conflict. The aim of this study is to reveal the social dimensions of the Alevi-Sunni conflict. For this purpose, approximately 22,000 comments made under two Youtube broadcasts were analyzed. The names of these programs are: "You Can't Ask: Alevi" and "Will You Take A Daughter From An Alevi Family Or Give A Daughter?" Related comments were interpreted with Van Dijk's critical discourse analysis technique. As a result of the study, it was determined that there is still an intense conflict dimension between the two social groups. The themes that emerged in this context are as follows: “Hz.Muhammad vs Ali, Four Caliphs and Companions, Arab Islam vs. Turkmen Islam, Ottoman and Yavuz Sultan Selim, Cem Houses vs. Mosques, Basic Worship Rituals; My Heart is with Ablution, my Heart is Clean and Giving and Receiving Girls: : I don't Take Girls, I don't Give Boys”.

Anahtar Kelimeler

Identity, Alawite, Sunni, Conflict

Kaynakça

• Aktay, Y. (2007). Sosyo-kültürel ve politik yönleriyle Alevilik üzerine notlar. Milel ve Nihal, 4(1), ss. 57-76.
• Alevi Çalıştayları Nihai Rapor (2010). T.C. Devlet Bakanlığı, Ankara.
• Aslan E. ve Çulha, B. (2008). Kimiz biz? Türkiye’deki ilköğretim okullarında ulusal kimlik ve kültürel miras eğitimi. 21. Yüzyılda Kimlik Vatandaşlık ve Tarih Eğitimi içinde Ed. Safran M., ve Dilek D., 133–152, İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Bauman, Z. (2006). Sosyolojik Düşünmek. (Çev. Abdullah Yılmaz) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ceylan, Yılmaz (2015). Kültürel Çeşitlilik Bağlamında Anadolu Aleviliği. Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Çakır, A. (2020). Söylem Analizi Ne Demek İstiyorsun? Konya: Palet Yayınları.
• Dağı Z. (2006). Ulusal kimliğin inşası ve dış politika, Demokrasi Platformu, Yıl. 2, Sayı. 5, Kış, ss. 57–71.
• Dressler, M. (2008). Religio-secular metamorphoses: The re-making of Turkish Alevism. Journal Of The American Academy Of Religion (76/2) ss. 280-311.
• Dressler, M. (2014). The modern dede: Changing parameters for religious authority in contemporary Turkish Alevism. In Speaking for Islam. Brill. (pp. 269-294).
• Fığlalı, E.R (2008). Günümüz İslam Mezhepleri, İzmir: İlahiyat Vakfı Yayınları.
• Göker, G. (2013). Göç, Kimlik, Aidiyet: Kültürlerarası İletişim Açısından İsveçli Türkler. Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Güvenç, B. (1995). Türk Kimliği Kültür Tarihinin Kaynakları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Huntington S. P. (2004). Biz Kimiz? Amerika’nın Ulusal Kimlik Arayışı. (Çev. Aytül Özer). CSA Global Yayın Ajansı: İstanbul.
• İnanç, H. (2003). Avrupa Birliği entegrasyon sürecinde Türkiye’nin kimlik problemleri. Doğu Batı Düşünce Dergisi, Yıl. 6, Sayı. 23, (Mayıs–Temmuz 2003), ss. 191–211.
• Kılıçbay M. A. (2003). Kimlikler okyanusu, Doğu Batı Düşünce Dergisi, Yıl. 6. Sayı. 23, (Mayıs–Temmuz 2003), ss. 161–165.
• Melikoff, Ġ. (1993). Uyur İdik Uyardılar Alevilik Bektaşilik Araştırmaları (Çev. Alptekin, T.). İstanbul: Cem Yayınevi.
• Massıcard, E. (2007). Türkiye’den Avrupa’ya Alevi Hareketi’nin Siyasallaşması. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Marshall, G. (2005). Kimlik, Sosyoloji Sözlüğü. (Çev. Osman Akınhay ve Derya Kömürcü), Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Ocak, A. Y. (1999), “Alevîliğin tarihsel, sosyal tabanı ile teolojisi arasındaki ilişki problemine dair”, Tarihi ve Kültürel Boyutlarıyla Türkiye’de Alevîler, Bektaşîler, Nusayrîler, ss. 385-398. İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Onat, H. (2003). Kızılbaşlık farklılaşması üzerine, İslamiyat Dergisi, Temmuz-Eylül, Cilt: 6, S. 3, ss.111-126.
• Özkırımlı, A. (1997). Alevilik- Bektaşilik. (Editör Lütfi Kaleli). Kimliğini Haykıran Alevilik İçinde (70-75) İstanbul: Can Yayınları.
• Subaşı, N. (2010). Alevi Modernleşmesi-Sırrı Faş Eylemek, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Uludağ, S. (1989). Aleviyye. İstanbul: TDVİA, İstanbul.
• Van Dijk, T. A. (1988). New Analysis: Case Studies Of İnternational And National News İn The Press. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
• Van Dijk, T. A. (2019). İdeoloji Multidisipliner Bir Yaklaşım. Ankara: Hece Yayınları.