THE RELATIONSHIPS AMONG PERSONALITY TRAITS, PSYCHOLOGICAL RESILIENCE AND COGNITIVE FLEXIBILITY IN UNIVERSITY STUDENTS

Yıl 2023, Cilt: 22 Sayı: 87, 698 - 713, 11.07.2023

Berkan Can Kara , Berçem Özçelik , Özlem Çakmak Tolan

https://doi.org/10.17755/esosder.1176289

Öz

The main purpose of this study is to examine the relationships between the personality traits, resilience and cognitive flexibility in the university students sample. The research group work in the 2021-2022 academic year studying at different universities in Turkey. 71.14% (n=281) of the participants are female and 28.85% (n=114) are male. Big Five Personality Traits Scale, The Brief Resilience Scale, and Cognitive Flexibility Scale were used as data collection tools in the study. T test, Pearson correlation analysis, multiple regression analysis and hierarchical regression analysis were used in the analysis of the data. According to the findings, it was determined that the psychological resilience levels of men were higher than that of women. According to the results of Pearson Correlation Analysis, there are a positive correlation between extraversion, conscientiousness, openness to experience which are among the personality traits and cognitive flexibility. Also there are positive and significant relationships between extraversion, openness to experience, conscientiousness which are among the personality traits and psychological resilience. Extraversion, openness to experience and conscientiousness predicted cognitive flexibility; conscientiousness and neuroticism predicted psychological resilience. The findings were discussed and interpreted within the framework of the relevant literature.

Anahtar Kelimeler

personality traits, psychological resilience, cognitive flexibility

ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNDE KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ İLE PSİKOLOJİK SAĞLAMLIK VE BİLİŞSEL ESNEKLİK ARASINDAKİ İLİŞKİLER

Öz

Bu çalışmanın temel amacı üniversite öğrencilerinin kişilik özellikleri ile psikolojik sağlamlık ve bilişsel esneklikleri arasındaki ilişkilerin incelenmesidir. Araştırmanın örneklem grubunu 2021-2022 eğitim-öğretim yılında Türkiye’de farklı üniversitelerde lisans eğitimine devam eden 395 üniversite öğrencisi oluşturmuştur. Katılımcıların %71.14’ü (n=281) kadın, %28.85’i (n=114) erkeklerden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama araçları olarak Beş Faktör Kişilik Ölçeği, Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği, ve Bilişsel Esneklik Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde t testi, Pearson korelasyon analizi, çoklu regresyon analizi ve hiyerarşik regresyon analizleri kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre, erkeklerin psikolojik sağlamlık düzeylerinin kadınlara göre daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Pearson Korelasyon Analizi sonuçlarına göre; kişilik özelliklerinden dışadönüklük, öz denetimlilik ve deneyime açıklık ile bilişsel esneklik arasında pozitif yönde; kişilik özelliklerinden dışadönüklük, deneyime açıklık, öz denetimlilik ile psikolojik sağlamlık arasında pozitif yönde ve anlamlı ilişkilerin olduğu tespit edilmiştir. Beş faktör kişilik özelliklerinden dışadönüklük, deneyime açıklık ve özdenetimlilik faktörlerinin bilişsel esnekliği; dışadönüklük, özdenetimlilik ve nörotiklik faktörlerinin ise psikolojik sağlamlığı anlamlı olarak yordadığı belirlenmiştir. Araştırma sonucunda ulaşılan bulgular ilgili alanyazın çerçevesinde tartışılmış ve yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

kişilik özellikleri, psikolojik sağlamlık, bilişsel esneklik

Kaynakça

• Allport, G. W. (1961). Pattern and growth in personality. New York: Holt, Rinehart & Winston.
• Altunkol, F. (2011). Üniversite öğrencilerinin bilişsel esneklikleri ile algılanan stres düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Bahadır, E. (2009). Sağlıkla ilgili fakültelerde eğitime başlayan öğrencilerin psikolojik sağlamlık düzeyleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversite, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Beardslee WR, Podorefsky MA (1998) Resilient Adolescents Whose Parents Have Serious Affective and Other Psychiatric Disorders: Importance of Selfunderstanding and Relationships. Am J Psychiatry, 145:63-69. https://doi.org/10.1176/ajp.145.1.63
• Beck, A.T. (1976). Cognitive therapy and the emotional disorders. New York: International Universities Pres.
• BENET-MARTÍNEZ,V., JOHN, O.P. (1998). Los cinco grandes across cultures and ethnic groups: Multitrait multimethod analysis of the big five in Spanish and English. Journal of Personality and Social Psychology, 75, 729-750. https://doi.org/10.1037/0022-3514.75.3.729
• Bilgin, M. (2017). Ergenlerin beş faktör kişilik özelliği ile bilişsel esneklik ilişkisi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(62), 945-954. https://doi.org/10.17755/esosder.285296
• Block JH, Block J (1980) The Role of Ego-control and Ego-resiliency in the Organisation of Behaviour. WA Collins (Ed.), Development of Cognition, Affect, and Social Relations: Minnesota Symposia on Child Psychology 13: 39-101. Hillsdale, NJ: Erlbaum
• Block, J. ve Kremen, A. M. (1996). IQ and ego-resiliency: Conceptual and empirical connections and seperateness. Journal of Personality and Social Psychology, 70(2), 349-361. https://doi.org/10.1037/0022-3514.70.2.349
• Büyüköztürk, Ş., Köklü, N., & Çokluk-Bökeoğlu, Ö. (2011). Sosyal bilimler için istatistik. Pegem Akademi.
• Campbell-Sills, L., Cohan, S. L., & Stein, M. B. (2006). Relationship of resilience to personality, coping, and psychiatric symptoms in young adults. Behaviour research and therapy, 44(4), 585-599. https://doi.org/10.1016/j.brat.2005.05.001
• Costa, P.T. Jr. and McCrae, R.R. (1992). Normal personality assessment in clinical practice: The NEO Personality Inventory. Psychological Assessment, 4(1), 5-13.
• COSTA, P.T., MCCRAE, R.R. (1995). Domains and facets: Hierarchical personality assessment using the revised neo personality inventory. Journal of Personality Assessment, 64 (1), 21-50. https://doi.org/10.1207/s15327752jpa6401_2
• Cury, M. E. G., Berberian, A., Scarpato, B. S., Kerr-Gaffney, J., Santos, F. H., & Claudino, A. M. (2020). Scrutinizing domains of executive function in binge eating disorder: A systematic review and meta-analysis. Frontiers in psychiatry, 11, 288. https://doi.org/10.3389/fpsyt.2020.00288
• Çeltekligil, Z. (2021). Üniversite Öğrencilerinin Otantiklik Düzeyleri İle Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Bilişsel Esnekliğin Olası Aracı Rolünün Değerlendirilmesi. İstanbul Gelişim Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Çetin, F., Yeloglu, H. O. ve Basim, H. N. (2015). Psikolojik dayanıklılığın açıklanmasında beş faktör kişilik özelliklerinin rolü: Bir kanonik ilişki analizi. Türk Psikoloji Dergisi, 30(75), 81-95.
• Dağ, İ., & Gülüm, V. (2013). Yetişkin Bağlanma Örüntüleri İle Psikopatoloji Belirtileri Arasındaki İlişkide Bilişsel Özelliklerin Aracı Rolü: Bilişsel Esneklik. Turk Psikiyatri Dergisi, 24(4).
• Davey, M., Eaker, D. G., ve Walters, L. H. (2003, July 25). Resilience processes in adolescents: Profiles, self-worth, and coping. Journal of Adolescent Research, 18, 347–362. https://doi.org/10.1177/0743558403018004002
• Dennis, J. P., & Vander Wal, J. S. (2010). The cognitive flexibility inventory: Instrument development and estimates of reliability and validity. Cognitive therapy and research, 34(3), 241-253.
• DeYoung, C. G. (2006). Higher-order factors of the big five in a multi-informant sample. Journal of Personality and Social Psychology, 91(6), 1138–51. https://doi.org/10.1037/0022-3514.91.6.1138
• Doğan, T. (2015). Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği’nin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 3(1), 93-102
• Doğan, T. ve Yavuz, K. E. (2020). Yetişkinlerde psikolojik sağlamlık, olumlu çocukluk deneyimleri ve algılanan mutluluk. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 12(1), 1-15. https://doi.org/10.18863/pgy.750839
• Eker, H., Taş, İ. ve Anlı, G. (2020). Üniversite Öğrencilerinde Psikolojik Sağlamlık ile Yaşamın Anlamı ve Algılanan Sosyal Destek Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(39): 1182-1199.
• Farradinna, S., Nila Fadhlia, T., ve Azmansyah, D. (2019). Psychological resilience predicted by personality traits, locus of control and self-regulation of young entrepreneurs in Pekanbaru. Global Journal of Business and Social Science Review, 7(1), 75–83
• Fayombo, G. (2010). The relationship between personality traits and psychological resilience among the Caribbean adolescents. International Journal of Psychological Studies Vol. 2, No. 2; December 2010
• Fergus, S. ve Zimmerman, M. A. (2005). Adolescent resilience: A framework for understanding healthy development in the face of risk. Annu. Rev. Public Health, 26, 399-419. 10.1146/annurev.publhealth.26.021304.144357
• Friborg O, Barlaug D, Martinussen M, Rosenvinge JH, Hjemdal O. Resilience in relation to personality and intelligence. Int J Methods Psychiatr Res. 2005;14(1):29-42. https://doi.org/10.1002/mpr.15
• Gedeon O. Deák, “The Development of Cognitive Flexibility And Language Abilities”, Advances in Child Development And Behavior, Vol. 31, 2003, p. 274.
• Koç G. (2020). Bilişsel Esneklik Ve Psikolojik Dayanıklılık İle Stresle Başa Çıkma Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Gholipour, Z., Marashi, S. A., Mehrabizadeh Honarmand, M., & Arshadi, N. (2016). Resilience as a mediator between big five-factor personality trait and happiness. Educational Psychology, 12(39), 135-155. https://doi.org/10.22054/JEP.2016.4121
• Gobrial, E. & Radwan, F. (2017). The Big Five Factor Model of Personality traits and Psychological Resilience of Special Educational Needs teachers in Egypt. Journal of Faculty of Education, Asuit University, Egypt, 33 (1), 311- 340.
• Güvenç F. (2019). Üniversite Öğrencilerinde Bilişsel Esneklik Ve Belirsizliğe Tahammülsüzlük İle Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişki. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Hettema, J. M., Neale, M. C., Myers, J. M., Prescott, C. A. ve Kendler, K. S. (2006). A population-based twin study of the relationship between neuroticism and internalizing disorders. American Journal of Psychiatry, 163(5), 857-864.
• Hirani, S., Lasiuk, G. ve Hegadoren, K. (2016). The intersection of gender and resilience. J Psychiatr Ment Health Nurs., 6(7), 455-467. https://doi.org/10.1111/jpm.12313.
• Horzum, M. B., Tuncay, A., & PADIR, M. A. (2017). Beş Faktör Kişilik Ölçeğinin Türk Kültürüne Uyarlanması Adaptation of Big Five Personality Traits Scale to Turkish Culture. Sakarya University Journal of Education, 7(2), 398-408. https://doi.org/ 10.19126/suje.298430
• Hunter AJ (2001) A Cross-cultural Comparison of Resilience in Adolescents. J Pediatr Nurs, 16:172-179. https://doi.org/10.1053/jpdn.2001.24180
• Karasar, N. (2006). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
• Kılıç, Ş. D. (2014). Üniversite Öğrencilerinin Yalnızlık ve Psikolojik Dayanıklılıklarının İncelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum
• Kocjan, G. Z., Kavčič, T., & Avsec, A. (2021). Resilience matters: Explaining the association between personality and psychological functioning during the COVID-19 pandemic. International Journal of Clinical and Health Psychology, 21(1), 100198. https://doi.org/10.1016/j.ijchp.2020.08.002
• Koç, F. (2019). Beş Faktör Kişilik Özelliklerinin Çalışanların Bilişsel Esneklik Düzeyleri Üzerindeki Etkisini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. İstanbul Gelişim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Laere, E., Tee, S. F., & Tang, P. Y. (2018). Assessment of cognition in schizophrenia using trail making test: a meta-analysis. Psychiatry investigation, 15(10), 945. doi: 10.30773/pi.2018.07.22
• Liu, Y., Wang, Z. H., ve Li, Z. G. (2012). Affective mediators of the influence of neuroticism and resilience on life satisfaction. Personality and Individual Differences, 52(7), 833–838. https://doi.org/10.1016/j.paid.2012.01.017
• Martin, M. M., Rubin, R. B. (1995). A new measure of cognitive flexibility. Psychological Reports, 76, 623-626. https://doi.org/10.2466/pr0.1995.76.2.623
• Martin, M. M., & Anderson, C. M. (1998). The cognitive flexibility scale: Three validity studies. Communication Reports, 11(1), 1-9. https://doi.org/10.1080/08934219809367680
• McCrae, R.R., ve Costa, P. T., (1987). Validation of the five-factor model of personality across instruments and observers. Journal of Personality and social Psychology, 52 (1), 81- 90. https://doi.org/10.1037/0022-3514.52.1.81
• Min, J. A., Lee, C. U., & Lee, C. (2013). Mental health promotion and illness prevention: a challenge for psychiatrists. Psychiatry Investigation, 10(4), 307. https://doi.org/ 10.4306/pi.2013.10.4.307
• Mohammed, A. A., & Mostafa, A. A. (2015). Five factor personality traits and psychological resilience among secondary school students in Egypt. Psycho-Educational Research Reviews, 3-9.
• Odacı, H., & Cikrikci, Ö. (2019). Cognitive flexibility mediates the relationship between big five personality traits and life satisfaction. Applied Research in Quality of Life, 14(5), 1229-1246.
• Oshio, A., Taku, K., Hirano, M., & Saeed, G. (2018). Resilience and Big Five personality traits: A meta-analysis. Personality and individual differences, 127, 54-60. https://doi.org/10.1016/j.paid.2018.01.048
• Ülker Tümlü, G. ve Recepoğlu, E. (2013). Üniversite Akademik Personelinin Psikolojik Dayanıklılık ve Yaşam Doyumu Arasındaki İlişki. Yüksek Öğretim ve Bilim Dergisi, 3(3): 205-213.
• Özer, E. (2013). Üniversite Öğrencilerinin Psikolojik Sağlamlık Düzeylerinin Duygusal Zeka ve Beş Faktör Kişilik Özellikleri Açısından İncelenmesi. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Özgen, H., & Tangör, B. B. (2021). From Trait Affect and Conscientiousness to Individual Entrepreneurial Orientation: The Mediating Role of Cognitive Flexibility. The Journal of Psychology, 1-16. https://doi.org/10.1080/00223980.2021.2014390
• Piedmont, R. L. (1998). The revised NEO personality inventory: Clinical and research application (5. Baskı). New York: Springer Science & Business Media.
• Rammstedt, B., & John, O. P. (2007). Measuring Personality in One Minute or Less: A 10- Item Short Version of the Big Five Inventory in English and German. Journal of Research in Personality, 41, 203–212. https://doi.org/10.1016/j.jrp.2006.02.001
• Ruxton, S. (2004). Gender equality and men: Learning from practice. Oxford: Oxfam GB.
• Sambu LJ, Mhongo S (2019) Age and gender relation to resilience after the experience of trauma among ınternally displaced persons in Kiambaa Village, Eldoret East Sub-country, Kenya. Journal of Psychology and Behavioral Science, 7:31-40. https://doi.org/10.15640/jpbs.v7n1a4
• Smith, C.A., Konik, J. Who is satisfied with life? Personality, cognitive flexibility, and life satisfaction. Curr Psychol (2021).
• Smith, B. W., Dalen, J., Wiggins, K., Tooley, E., Christopher, P., & Jennifer Bernard, J. (2008). The brief resilience scale: Assessing the ability to bounce back. International Journal of Behavioral Medicine, 15, 194–200. https://doi.org/10.1080/10705500802222972
• SOMER, O., KORKMAZ, M., TATAR, A. (2002). Beş faktör kişilik envanterinin geliştirilmesi-I: Ölçek ve alt ölçeklerinin oluşturulması. Türk Psikoloji Dergisi, 17 (49), 21-33.
• Sutin, A. R., Stephan, Y., Luchetti, M., & Terracciano, A. (2019). Five-factor model personality traits and cognitive function in five domains in older adulthood. BMC geriatrics, 19(1), 1-10.
• Tusaie K, Dyer J (2004) Resilience: A Historical Review of the Construct. Holist Nurs Pract, 18:3-8.
• Wacker, Jan, “Effects of Positive Emotion, Extraversion, and Dopamine on Cognitive Stability-Flexibility and Frontal EEG Asymmetry”, Psychophysiology, Vol. 55, Issue 1, 2017, p. 1-16. https://doi.org/10.1111/psyp.12727
• Wagnild GM, Young HM (1993) Development and Psychometric Evaluation of the Resilience Scale. J Nurs Meas, 1:165-178.
• Wale, S. S. RELATIONSHIP BETWEEN PERSONALITY TRAITS AND PSYCHOLOGICAL RESILIENCE IN WORKING PROFESSIONALS. SIMSJMR, 23.
• Ran, L., Wang, W., Ai, M., Kong, Y., Chen, J., & Kuang, L. (2020). Psychological resilience, depression, anxiety, and somatization symptoms in response to COVID-19: A study of the general population in China at the peak of its epidemic. Social Science & Medicine, 262, 113261.
• Zopiatis, A., & Constanti, P. (2012). Extraversion, openness and conscientiousness: The route to transformational leadership in the hotel industry. Leadership & Organization Development Journal. https://doi/10.1108/01437731211193133