TÜRKİYE MERKEZLİ BİLİŞİM İŞLETMELERİNDE KALİTE YÖNETİMİ VE DİĞER YÖNETİM SİSTEMİ STANDARTLARI: KURUMSAL İNTERNET SİTELERİ ÜZERİNDEN BİR ANALİZ

Yıl 2023, Cilt: 22 Sayı: 88, 1697 - 1716, 20.10.2023

Ekin Akdeniz

https://doi.org/10.17755/esosder.1282833

Öz

Sunulan çalışmanın amacı, Türkiye merkezli bilişim işletmelerinin kalite yönetimi, ISO 9001 ve diğer ISO yönetim sistemi standartlarına olan ilgisinin araştırılmasıdır. Bu doğrultuda Bilişim 500 listelerinde yer alan Türkiye merkezli işletmeler üzerinden bir çalışma yürütülmüştür. Donanım, yazılım ve hizmet kategorilerindeki bilişim işletmelerinin kurumsal internet siteleri sistematik olarak incelenmiştir. Verilerin analizinde yöntem olarak içerik analizi uygulanmış, bilişim işletmelerinin kurumsal internet siteleri veri kaynağını oluşturmuştur. Çalışma sonuçları ve değerlendirmeleri kalite sertifikası, diğer sertifikalar, kalite politikası ve diğer politikalar bazında ayrı ayrı sunulmakla birlikte, bütüncül olarak incelendiğinde büyük ölçekli hizmet kategorisi işletmelerinin kalite ve diğer standartları daha fazla önemsediği görülmektedir. Hizmet kategorisinin hemen ardından donanım kategorisi işletmeleri sıradaki yerini almaktadır. Bununla birlikte, büyük yazılım işletmeleri donanım ve hizmet kategorilerine göre geridedir. Diğer küçük ölçek kategorilerinin önündeki küçük yazılım işletmeleri, büyük yazılım işletmeleriyle aynı değerlere ulaşmıştır. Bilişim işletmelerinin kurumsal internet sitelerinin analizi, kalite yönetimi ve diğer yönetim sistemi standartlarına olan ilgilerinin sunulması, politikalarının ele alınması, anılan kategorilerde büyük-küçük ölçekli işletmeler bazında değerlendirilmesi, çalışmanın önemini ve akademik alana katkısını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Kalite, Kalite yönetimi, ISO 9001, ISO yönetim sistemi standartları, Kalite politikası, Örgütsel davranış

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

QUALITY MANAGEMENT AND OTHER MANAGEMENT SYSTEM STANDARDS IN TÜRKİYE-BASED IT ORGANIZATIONS: AN ANALYSIS ON CORPORATE WEBSITES

Öz

Purpose of presented study is to investigate the interest of Türkiye-based IT organizations in QM (quality management), ISO 9001 and other ISO MSSs (management system standards). Within the scope of this purpose, a study was conducted on organizations included in IT-500 lists. Corporate websites of IT organizations in categories of hardware, software and services were systematically examined. Methodologically, content analysis was applied in data analysis and corporate websites of IT organizations constituted the data source. Results and evaluations of study are presented separately on the basis of quality certificate, other certificates, quality policy and other policies, and when analyzed holistically, it has been revealed that large-scale service category organizations care more about QM and other MSSs. Right after service category, hardware category organizations take their place in the ranking. However, large-scale software organizations lag behind hardware and service organizations. Small-scale software organizations, which are ahead of other small-scale categories, reached same figures as large-scale software organizations. Analyzing corporate websites of IT organizations, presenting their interest in QM and other MSSs, addressing their policies, evaluating them on the basis of large-scale and small-scale organizations in aforementioned categories indicate the importance and show the contribution of the study to the academic field.

Anahtar Kelimeler

Quality, Quality management, ISO 9001, ISO management system standards, Quality policy, Organizational behavior

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Adıgüzel, O. ve Aydınlı, C. (2016). ISO 9001 kalite yönetim sisteminin bilişim sektöründe faaliyet gösteren firmaların işletme performansı üzerine etkileri: Ankara ili örneği. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(2), 365-383.
• Aladağ Bayrak, Ö. ve Dalkıran, G.B. (2020). Sağlık turizminde aracı kurumların web sitelerine yönelik bir değerlendirme: Türkiye örneği. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, (06-Special Is), 171-180.
• Arık, M.B. ve Bayram, F. (2011). İletişim eğitimi ve iletişim akademisyenleri: Veriler ışığında genel bir değerlendirme. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (15), 81-98.
• Ashrafi, N. (2003). The impact of software process improvement on quality: In theory and practice. Information & Management, 40(7), 677-690. doi: 10.1016/S0378-7206(02)00096-4.
• Ayaz, N. ve Türker, A. (2021). Villa tipi konaklama ünitelerinin nitelikleri: Seyahat acentaları web siteleri üzerinden bir değerlendirme. Journal of Travel and Tourism Research, Autumn, 159-178.
• Balaban Salı, J. (2018). 6. Ünite: Verilerin toplanması. A. Şimşek (Editör), Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri içinde (s. 134-161). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Baloğlu, Ş. ve Pekcan, Y. (2006). The website design and internet site marketing practices of upscale and luxury hotels in Turkey. Tourism Management, 27(1), 171-176. doi: 10.1016/j.tourman.2004.07.003
• Bayram, M. ve Yaylı, A. (2009). Otel web sitelerinin içerik analizi yöntemiyle değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(27), 347-379.
• Bilişim 500 (2022, Ağustos). İlk 500 bilişim şirketi 2021. İstanbul: Bilişim Zirvesi Etkinlik Organizasyon. Erişim adresi (15 Şubat 2023): https://bthaber.com/b500pdf/B5002021DIJITAL.pdf
• Bisho, A.H.A.I. ve Sam, M.F.B.M. (2022). Total quality management integrated strategy: Its implication to organizational success. Proceedings on Engineering Sciences, 4(3), 371-378. doi: 10.24874/PES04.03.014
• Bthaber (2023). Bthaber. Erişim adresi (18 Şubat 2023): https://bthaber.com/b500pdf/
• Carvalho, F., Santos, G. ve Gonçalves, J. (2020). Critical analysis of information about integrated management systems and environmental policy on the Portuguese firms' website, towards sustainable development. Corporate Social Responsibility and Environmental Management, 27(2), 1069-1088. doi: 10.1002/csr.1866
• Chan, P.W. (1993). Installing an ISO 9001 accredited software quality management system. WIT Transactions on Information and Communication Technologies, 4.
• Cusumano, M.A. (1991). Japan’s software factories. Oxford, UK: Oxford University Press.
• Çavuş, A. ve Kadırhan, G. (2022). İnanç turizm koridorunda yer alan konaklama işletmeleri web sitesi içeriklerinin değerlendirilmesi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 12(3), 1390-1406. doi: 10.30783/nevsosbilen.1004523
• Çubukcu, M.İ. (2010). Konaklama işletmeleri web site içeriklerinin değerlendirilmesi. İnternet Uygulamaları ve Yönetimi Dergisi, 1(1), 39-59. doi: 10.5505/iuyd.2010.09719
• Demirci, S. ve Köseli, M. (2011). 9. Bölüm: İkincil veri ve içerik analizi. K. Böke (Editör). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri içinde (s. 307-352). İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım, 3. Basım.
• Duarte, A.L.D.C.M., Brito, L.A.L., Di Serio, L.C. ve Martins, G.S. (2011). Operational practices and financial performance: An empirical analysis of Brazilian manufacturing companies. BAR-Brazilian Administration Review, 8(4), 395-411. doi: 10.1590/s1807-76922011000400004
• Eker, D. ve Bal, C. (2022). Sürdürülebilirliğin öncüsü kooperatifler mi olmalı? Kayseri Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 1-12. doi: 10.51177/kayusosder.1008880
• Ekmekçi, R., Berber, S. ve Kutlu, Ö. (2009). Spor pazarlamasında internetin kullanımı: Türkiye Futbol Süper Ligi takımlarının ağ ortamında pazarlama açısından incelenmesi. Atabesbd: Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 11(4), 11-20.
• Erdem, A. (2010). Türkiye'de akaryakıt sektöründeki dağıtım firmalarının CRM uygulamalarının web siteleri üzerinden incelenmesi. Selçuk İletişim, 6(2), 81-94.
• Erdem, B. ve Gezen, T. (2014). Turizm işletmelerine yönelik iş ilanlarının içerik analizi yöntemiyle incelenmesi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 10(21), 19-42.
• Ertuğrul, İ. ve Özçil, A. (2018). The content analysis of the internet pages of the university’s faculty of economics and administrative sciences. Journal of Internet Applications and Management, 9(1), 58-74. doi: 10.34231/iuyd.406125
• Gartner (2023). Creating a culture of quality. Erişim adresi (18 Mart 2023): https://www.gartner.com/en/supply-chain/trends/culture-of-quality
• Güzel, B. (2020). Türkiye’deki sığınmacılara ve mültecilere yönelik sosyal hizmet sunumunda üçüncü sektör analizi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 55(1), 540-563.
• Haniffa, R.M., ve Cooke, T.E. (2005). The impact of culture and governance on corporate social reporting. Journal of Accounting and Public Policy, 24(5), 391-430. doi: 10.1016/j.jaccpubpol.2005.06.001
• Hovardaoğlu, S. (1994). Davranış bilimleri için istatistik. Ankara: Hatiboğlu Yayınları.
• Hussain, W., Khan, S. ve Mover, A.H. (2022). Development of quality, environment, health, and safety (QEHS) management system and its integration in operation and maintenance (O&M) of onshore wind energy industries. Renewable Energy, 196, 220-233. doi: 10.1016/j.renene.2022.06.138
• Islam, M.M., Karim, M.A. ve Habes, E.M. (2015). Relationship between quality certification and financial & non-financial performance of organizations. The Journal of Developing Areas, 49(6), Special Issue, 119-132. doi: 10.1353/jda.2015.0079
• ISO 9000:2015. (2023). ISO 9000:2015(en) Quality management systems — Fundamentals and vocabulary. Erişim adresi (17 Mart 2023): https://www.iso.org/obp/ui/#iso:std:iso:9000:ed-4:v1:en
• ISO 9001 Related. (2023). ISO 9001 and Related Standards. Erişim adresi (2 Nisan 2023): https://www.iso.org/iso-9001-quality-management.html
• ISO 9001:2015. (2023). ISO 9001:2015(en) Quality management systems — Requirements. Erişim adresi (17 Mart 2023): https://www.iso.org/obp/ui/#iso:std:iso:9001:ed-5:v1:en
• ISO About. (2023). About us. Erişim adresi (2 Nisan 2023): https://www.iso.org/about-us.html
• ISO Guidance. (2023). Guidance on Integrated Management System Standards just Updated. Erişim adresi (1 Mart 2023): https://www.iso.org/news/ref2347.html
• ISO Integrated Management Systems. (2023). Integrated Management Systems. Erişim adresi (1 Mart 2023): https://www.iso.org/news/2013/02/Ref1709.html
• ISO Management System Standards. (2023). Management System Standards. Erişim adresi (16 Mart 2023): https://www.iso.org/management-system-standards.html
• ISO Management System Standards List. (2023). Management System Standards List. Erişim adresi (16 Mart 2023): https://www.iso.org/management-system-standards-list.html
• ISO Survey. (2023). The ISO Survey. Erişim adresi (22 Şubat 2023): https://www.iso.org/the-iso-survey.html
• Karakan, H.İ., Türkmen, S., Giritlioğlu, İ. ve Kılıç, M. (2016). İstanbul Esenler Otogarı’nda faaliyet gösteren otobüs işletmelerinin web site içeriklerinin analizine yönelik bir çalışma. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (23), 291-310.
• Kayış, A. ve Nacar, D. (2011). Modül III - Araştırma sonuçlarını değerlendirme. Z. Kaya ve M. Şahin (Editörler). Meslek yüksekokulları için araştırma yöntemleri ve teknikleri içinde (s. 61-94). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Kirk, J. ve Miller, M.L. (1986). Reliability and validity in qualitative research. Beverly Hills, CA: Sage.
• Mesquida, A-L., Mas, A., Feliu, T.S. ve Arcilla, M. (2014). MIN-ITs: A framework for integration of IT management standards in mature environments. International Journal of Software Engineering and Knowledge Engineering, 24(6), 887-908. doi: 10.1142/S0218194014400026
• Noryani, Y.B.G., Sari, W.I., Rosini, I., Munadjat, B., Sunarsi, D. ve Mahnun Mas'adi, G. (2020). Did ISO 45001, ISO 22000, ISO 14001 and ISO 9001 influence financial performance? Evidence from Indonesian industries. PalArch's Journal of Archaeology of Egypt/Egyptology, 17(7), 6930-6950.
• Oppenheim, A.N. (1966). Questionnaire design and attitude measurement. New York: Basic Books.
• Önder, Ş. ve Ağca, A. (2020). ISO sertifikalarının işletme performansına etkisi: BİST işletmeleri üzerine ampirik bir uygulama. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (66), 114-125.
• Özay, M.A. (2019). Google algoritmasına göre seçilen örgütlenmelerin misyon ve vizyon kavramlarına verdikleri önemin nitel analizi. Ekonomi İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 1(4), 407-414. doi: 10.38009/ekimad.619349
• Öztürk, M.C. ve Ayman, M. (2008). Türkiye'de özel sektör ve sosyal sorumluluk projeleri. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, (9), 145-163.
• Pamukçu, H. ve Arpacı, Ö. (2016). Helal konseptli otel işletmelerinin web sitelerinin analizi. Çatalhöyük Uluslararası Turizm ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, (1), 147-160.
• Popović, T. (2015). Getting ISO 9001 certified for software development using scrum and open source tools: A case study. Technical Gazette, 22(6), 1633-1640. doi: 10.17559/TV-20140704180948
• Psomas, E.L., Pantouvakis, A. ve Kafetzopoulos, D.P. (2013). The impact of ISO 9001 effectiveness on the performance of service companies. Managing Service Quality: An International Journal, 23(2), 149-164. doi: 10.1108/09604521311303426
• Ravichandran, T. ve Rai, A. (2000). Quality management in systems development: An organizational system perspective. MIS Quarterly, 24(3), 381-415.
• Safder, A. ve Yousaf, S. (2018). Influence of ISO 9001 certification on project management performance in software industry. European Online Journal of Natural and Social Sciences, 7(3s), Special Issue on Contemporary Research in Social Sciences, 19-29.
• Sevindik, T. ve Gürol, M. (2006). İnternette yeni bir sektör: Ödev siteleri. Fırat Üniversitesi Doğu Araştırmaları Dergisi, 4(3), 82-84.
• Stelzer, D. ve Mellis, W. (1998). Success factors of organizational change in software process improvement. Software Process: Improvement and Practice, 4(4), 227-250. doi: 10.1002/(SICI)1099-1670(199812)4:4<227::AID-SPIP106>3.0.CO;2-1
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve davranışsal ölçümlerde güvenilirlik ve geçerlilik. 1. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Şimşek, A. (2018). 5. Üni¬te: Evren ve örneklem. A. Şimşek (Editör), Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri içinde (s. 108-133). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Tweedie, R.L. (1989). Total quality management and information technology. International Journal of Value-Based Management, 2(2), 111-125.
• Ural, A. ve Kılıç, İ. (2006). Bilimsel araştırma süreci ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Detay Anatolia Akademik Yayıncılık, 2. Baskı.
• Uysal, Ş. (1974). Verilen analizi ve yorum (En çok kullanılan bazı tekniklerle birlikte). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 7(1), 37-65. doi: 10.1501/Egifak_0000000418
• Ünal, A. ve Çelen, O. (2018). Türkiye’deki otel işletmelerinin web sitelerinin değerlendirilmesine yönelik nitel bir araştırma. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(40), 607-636. doi: 10.31795/baunsobed.492535
• Woodman, M., Sharp, H. ve Hall, P. (1993). What is behind software quality management systems? WIT Transactions on Information and Communication Technologies, 4, 225-231.
• Wu, W., Shi, K., Wu, C. ve Liu, J. (2022). Research on the impact of information security certification and concealment on financial performance: Impact of ISO 27001 and concealment on performance. Journal of Global Information Management (JGIM), 30(3), 1-16. doi: 10.4018/JGIM.20220701.oa2
• Yavaş, V. (2021). Havacılık yönetimi öğrencilerine yönelik iş ilanlarının analizi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (19), İstiklal Marşı 100. Yıl Armağan Sayısı, 121-136. doi: 10.18026/cbayarsos.679704
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, 9. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz Sert, N. (2012). Türkiye'de özel sektörün kurumsal sosyal sorumluluk anlayışına ilişkin yarar algısı: Kurumsal sosyal sorumluluk faaliyetlerinin duyurulmasında web sitelerinin kullanılması. AJIT-e: Academic Journal of Information Technology, 3(9), 31-50. doi: 10.5824/1309-1581.2012.4.003.x
• Yurtlu, M., Kar, M., Metin, F. ve Güneş, S.G. (2021). Kalite yönetim ödülü alan otellerin çevre duyarlılık faaliyetlerinin yeşil yıldız kriterleri kapsamında değerlendirilmesi. Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları Dergisi, 6(2), 476-493. doi: 10.30785/mbud.972912