Dijitalleşme Sürecinde Yaşlı Bireylerin Karşılaştığı Zorluklar ve Çözüm Önerileri

Yıl 2024, Cilt: 23 Sayı: 92, 1773 - 1788, 08.10.2024

Emel İştar Işıklı

https://doi.org/10.17755/esosder.1537052

Öz

Bu makale, dijitalleşme sürecinde yaşlı bireylerin karşılaştığı zorlukları detaylı bir şekilde ele almakta ve literatür incelemeleri doğrultusunda bu zorlukların üstesinden gelmek için çözüm önerileri sunmaktadır. Yaşlı bireylerin dijitalleşme sürecinde karşılaştığı başlıca faktörler arasında; teknolojik bilgi yetersizliği, dijital okuryazarlık, ekonomik sınırlılıklar ve sosyal izolasyon yer almaktadır. Özellikle yaşlı bireylerin bilişsel ve fiziksel engelleri ve internet hizmetlerine sınırlı erişim, yaşlı bireylerin dijital dünyaya katılımını zorlaştıran önemli bir engel teşkil etmektedir. Ayrıca, birçok yaşlı birey, dijital teknolojileri kullanmak için gerekli temel becerilere ve bu becerileri uygulama konusunda yeterli güvene sahip değildir. Teknolojinin günlük yaşamlarına katacağı değeri görememeleri, dijitalleşmeye olan ilgilerini azaltmaktadır. Diğer bir engel ise, dolandırıcılık ve çevrimiçi tehditlere karşı duyulan korkudur, bu durum yaşlı bireylerin dijital teknolojilere uyum sağlamasını olumsuz etkilemektedir. Bu unsurların birleşimi, yaşlı bireylerin dijitalleşme sürecine dahil olmalarını sınırlayan ciddi bariyerler oluşturmaktadır. Dijital uçurumu kapatmak ve yaşlı bireylerin teknolojiye uyumunu teşvik etmek için kuşaklar arası öğrenme programları, yapay zeka destekli araçlar ve kapsamlı dijital okuryazarlık eğitimlerinin geliştirilmesi önerilmektedir. Bu stratejiler, yaşlı bireylerin dijital dünyada etkin bir şekilde yer almasını sağlayacak ve ömür boyu öğrenme kültürünü destekleyecektir. Sonuç olarak, yaşlı bireylerin dijitalleşme sürecine uyum sağlayabilmesi için hem bireysel hem de toplumsal düzeyde çabaların artırılması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Aging, Digital Transformation, Digital Divide, Digitalization

Challenges Faced by Elderly People in The Digitalization Process and Solution Suggestions

Öz

This paper addresses the challenges faced by older adults in the digitalization process and aims to provide recommendations based on existing literature to help these individuals overcome them. Factors such as access to and proficiency with technology, digital literacy, economic constraints, and social isolation prevent older adults from fully benefiting from digital advancements. Limited access to affordable digital devices and internet services represents a significant barrier to their participation in the digital world. Furthermore, many older adults lack both the basic skills necessary to use digital technologies and the confidence to apply these skills effectively. The inability to perceive the value that technology could add to their daily lives further diminishes their interest in digitalization. Additionally, fears of fraud and online threats negatively impact the adoption of digital technologies among older adults. Collectively, these factors present substantial barriers to their inclusion in the digitalization process. To bridge the digital divide and promote technology adaptation among older adults, it is recommended that intergenerational learning programs, artificial intelligence-supported tools, and comprehensive digital literacy training be developed. These strategies are expected to enable older adults to engage effectively in the digital world and support a culture of lifelong learning. In conclusion, enhancing efforts both individually and collectively is crucial for facilitating older adults' adaptation to digitalization. Aging, Digital Transformation, Digital Divide, Digitalization

Kaynakça

• Acar, Ç. (2015). Anne ve babaların ilkokul, ortaokul ve lise öğrencisi çocukları ile kendilerinin dijital okuryazarlıklarına ilişkin görüşleri (Yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (ASHB). (2023). Yaşlanma vizyon belgesi. https://www.aile.gov.tr/media/133623/yaslanma_vizyon_belgesi.pdf.
• Akdemir, N. (2003). Yaşlılık ve sorunları. (N. Akdemir ve L. Birol Eds.). İç Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı içinde (s.170). İstanbul: Vehbi Koç Vakfı SANERC Yayın.
• Alakoç Burma, Z. & Özdemir, A.A. (2024). Ülkelerin Gelir Düzeyleri ve Ağa Hazırlık Endeksi Bileşenlerinin Dijital Göçmen Yaşlı Bireylerin Internet ve Sosyal Medya Kullanımlarına Etkileri. Dünya İnsan Bilimleri Dergisi. 2024 (1), 1-31.
• Arık, Y. (2023). Tele-Tıp Uygulamalarının Sağlık Hizmetleri Pazarlaması Kapsamında Değerlendirilmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 26(2), 511-534.
• Aström J, Reim W, Parida V (2022) Value creation and value capture for AI business model innovation: a three–phase process framework. Review of Managerial Science, 6:2111–2133.
• Bayram, M. N. & Arıcı, A. (2021). Yaşlılıkta dijital çağı yakalamak. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 21 (2), 367-390.
• Beam, A. L., & Kohane, I. S. (2016). Translating artificial intelligence into clinical care. JAMA: The Journal of the American Medical Association, 316(22), 2368–2369.
• Becerikli, Y. S. (2013). Kuşaklararası iletişim açısından yeni iletişim teknolojilerinin kullanımı: İleri yaş grubu üzerine bir değerlendirme. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 2013/I, 44, 19-31.
• Bernard, S. (2013). Loneliness and Social Isolation: Among Older People in North Yorkshire. Social Policy Research Unit, University of York. Working Paper No.WP 2565.
• Buyl, R., Beogo, I., Fobelets, M., et al. (2020). e-Health interventions for healthy aging: A systematic review. Systematic Reviews, 9, 128. https://doi.org/10.1186/s13643-020-01385-8.
• Caputo, A., Pizzi, S., Pellegrini, M. M., & Dabic, M. (2021). Digitalization and business models: Where are we going? A science map of the field. Journal of Business Research, 123, 489-501.
• Chen, K., Chan, A. H. S., & Chan, S. C. (2012). Gerontechnology acceptance by older Hong Kong people. Gerontechnology, 11(2), 102–103. https://doi.org/10.4017/gt.2012.11.02.524.691
• Choi, N. G., & Dinitto, D. M. (2013). The digital divide among low-income homebound older adults: Internet use patterns, eHealth literacy, and attitudes toward computer/Internet use. Journal of Medical Internet Research, 15(e93). https://doi.org/10.2196/jmir.2617
• Czaja, S. J., Lee, C. S., & Schulz-Chan, R. (2020). Aging and technology use: Human factors anduser-centered design for a changing population. Annual Review of Psychology, 71(1), 449-474.
• Çam, C., Atay, E., Işıklı, B. (2018). Yaşlılarda yalnızlık ve yaşam kalitesi. Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Halk Sağlığı Dergisi, 3(2), 50-67.
• Danış, M. Z. (2007). Yaşlılık, yoksulluk ve yalnızlık. Erişim adresi: http://www.gebam.hacettepe.edu.tr/sosyal_boyut/yaslilik_yoksuluk_yanlizlik.pdf
• Demir Erbil, D. ve Hazer, O. (2021), Kuşaklararası Dayanışma Açısından Yaşlıların Dijital Okuryazarlık Deneyimleri Üzerine Nitel Bir Çalışma, Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 271-298.
• Ellison, N., Steinfield, C. & Lampe, C. (2007). The benefits of Facebook “friends”: Social capital and college student’s use of online social network sites. Journal of Computer Mediated Communication, 12 (4), 1143-1168.
• Erol, S., Sezer, A., Şişman, F. N. ve Öztürk, S. (2016). Yaşlılarda yalnızlık algısı ve yaşam doyumu. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(3), 6069.
• Faisal, M., Yusof, M., Romli, N., & Yusof, M. F. M. (2014). Design for elderly friendly: Mobile phone application and design that suitable for elderly. International Journal of Computer Applications, 95(3), 28-31. doi:10.5120/16576-6261.
• Faverio, M. (2022, January 13). Share of those 65 and older who are tech users has grown in the past decade. Pew Research Center. https://www.pewresearch.org/fact-tank/2022/01/13/share-of-those-65-and-older-who-are-tech-users-has-grown-in-the-past-decade/.
• Gitlow, L. (2014). Technology use by older adults and barriers to using technology. Physical & Occupational Therapy in Geriatrics, 32, 271–280. https://doi.org/10.3109/02703181.2014.941658.
• Hague, C., & Payton, S. (2011). Digital literacy across the curriculum. https://www.nfer.ac.uk/publications/digital-literacy-across-the-curriculum/
• Hazer, O., & Özsungur, F. (2017). Kuşaklararası işbirliği ve geronteknoloji. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(11), 445–472.
• İçli T., G. (2002). Yalnız yaşamak. In Hacettepe Üniversitesi Geriatrik Bilimler Araştırma ve Uygulama Merkezi (Ed.), Geriatri Kitabı. Hacettepe Üniversitesi, 260-265.
• Joinson, A.N. (2008). Looking at, looking up, or keeping up with people? Motives and Uses of Facebook. Online Social Networks, Italy.
• Kahraman, S., Zincir, H., Erten, Z. K. ve Özkan, F. (2011). Bir huzurevinde yaşlı kadın ve erkeğin ayrı yaşamasının onların yalnızlık ve yaşam doyumuna etkisi. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 14(2), 1-16.
• Kang, N.E., & Yoon, W.C. (2008). Age- and experiencerelated user behavior differences in the use of complicated electronic devices. International Journal of Human-Computer Studies, 66(6), 425– 437. doi:10.1016/j.ijhcs.2007.12.003
• Karabulut, B. (2015). Bilgi toplumu çağında dijital yerliler, göçmenler ve melezler. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (21), 11-23.
• Karadakovan, A. (2014). Yaşlı sağlığı ve bakım. Ankara: Akademisyen Kitabevi.
• Karadeniz, O., & Öztepe, N. D. (2013). Türkiye’de Yaşlı Yoksulluğu. Çalışma ve Toplum, 3(38), 77-102.
• Karimi, J., & Walter, Z. (2016). Corporate entrepreneurship, disruptive business model innovation adoption, and its performance: The case of the newspaper industry. Long Range Planning, 49(3), 342-360.
• Konak, A., & Çiğdem, Y. (2005). Yaşlılık olgusu: Sivas huzurevi örneği. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29(1), 23-63.
• Kraus S, Jones P, Kailer N, Weinmann A, Chaparro-Benegas N, Roig-Tierno N (2021) Digital transformation: an overview of the current state of the art of research. https://doi.org/10.1177/21582440211047576. SAGE Open July-September.
• Kwan, R. Y. C., Salihu, D., Lee, P. H., et al. (2020). The effect of e-health interventions promoting physical activity in older people: A systematic review and meta-analysis. European Review of Aging and Physical Activity, 17, 7. https://doi.org/10.1186/s11556-020-00239-5.
• Lee, B., Chen, Y., & Hewitt, L. (2011). Age differences in constraints encountered by seniors in their use of computers and the Internet. Computers in Human Behavior, 27(3), 1231–1237. https://doi.org/10.1016/j.chb.2010.11.013
• Legner, C., Eymann, T., Hess, T., Matt, C., Böhmann, T., Drews, P., & Ahlemann, F. (2017). Digitalization: Opportunity and challenge for the business and information systems engineering community. Business & Information Systems Engineering, 59(4), 301-308.
• Leist, A. K. (2013). Social media use of older adults: A mini-review. Gerontology, 59, 378384. Li, X., & Liu, R. (2022). Cultural capital, the digital divide, and the health of older adults: amoderated mediation effect test. BMC Public Health, 22(1), 1783.
• Mace, R. A., Mattos, M. K., & Vranceanu, A. M. (2022). Older adults can use technology: Why healthcare professionals must overcome ageism in digital health. Translational Behavioral Medicine, 12(12), 1102-1105. https://doi.org/10.1093/tbm/ibac070.
• Meethongjana, K., & Tachpetpaiboon, N. (2015). Competency-based training to develop basic computer skills for the elderly: A case study of the Dusit Community, Bangkok, Thailand. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 197, 2520–2525. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.07.425
• Moody, E. J. (2001). Internet use and its relationship to loneliness. CyberPsychology & Behavior, 4(3), 393-401. Nambisan, S., Lyytinen, K., Majchrzak, A., & Song, M. (2017). Digital innovation management: Reinventing innovation management research in a digital world. MIS Quarterly, 41(1), 223-238.
• Navabi, N., Ghaffari, F., & Jannat-Alipoor, Z. (2016). Older adults' attitudes and barriers toward the use of mobile phones. Clinical Interventions in Aging, 11, 1371–1378.
• Nicholson, N. R. Jr. (2009). Social isolation in older adults: An evolutionary concept analysis. Journal of Advanced Nursing, 65(6), 1342-1352.
• Nowland, R., Necka, E. A., & Cacioppo, J. T. (2018). Loneliness and social internet use: Pathways to reconnection in a digital world? Perspectives on Psychological Science, 13(1), 70-87.
• Olson, K. E., O’Brien, M. A., Rogers, W. A., & Charness, N. (2011). Diffusion of technology: Frequency of use for younger and older adults. Ageing International, 36(1), 123–145. https://doi.org/10.1007/s12126-010-9255-6. Öz, F. (2004). Sağlık Alanında Temel Kavramlar. Ankara: İmaj Basım.
• Parker, S. J., Jessel, S., Richardson, J. E., & Reid, M. C. (2013). Older adults are mobile too! Identifying the barriers and facilitators to older adults' use of mHealth for pain management. BMC Geriatrics, 13, 43.
• Pedraza-Hueso, M., Martín-Calzón, S., Díaz-Pernas, F. J., & Martínez-Zarzuela, M. (2015). Rehabilitation using Kinect-based games and virtual reality. Procedia Computer Science, 75, 161–168.
• Phelan, A. (2018). Researching ageism through discourse. In Ayalon, L., & Tesch-Römer, C. (Eds.), Contemporary perspectives on ageism. Berlin: Springer, 547–562.
• Rock Health. (2017). Digital health funding 2017 midyear review: A record breaking first half. https://rockhealth.com/reports/2017-midyear-fundingreview-a-record-breaking-first-half/.
• Sum, S., Mathews, R. M., Hughes, I., & Campbell, A. (2008). Internet use and loneliness in older adults. CyberPsychology & Behavior, 11(2), 208-211.
• Tereci, D., Turan, G., Kasa, N., Öncel, T., & Arslansoyu, N. (2016). Yaşlılık kavramına bir bakış. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 16(1), 84-116.
• Trantopoulos, K., Von Krogh, G., Wallin, M., & Woerter, M. (2017). External knowledge and information technology: Implications for process innovation performance. MIS Quarterly, 41(1), 287-300.
• Türkiye İstatistik Kurumu - TÜİK (2023). İstatistiklerle yaşlılar, 2023. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2023-53710#:~:text=T%C3%9C%C4%B0K%20Kurumsal&text=Ya%C5%9Fl%C4%B1%20n%C3%BCfus%20olarak%20kabul%20edilen,10%2C2'ye%20y%C3%BCkseldi.
• Türkiye İstatistik Kurumu - TÜİK (2024). Cinsiyete ve yaş grubuna göre bireylerin son 3 ay içinde İnternet kullanım oranı, 2004-2024, https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2024-53492.
• Saini, N., Sangwan, G., Verma, M., Kohli, A., Kaur, M., & Lakshmi, P. V. M. (2020). Effect of social networking sites on the quality of life of college students: A cross-sectional study from a city in North India. The Scientific World Journal, Article ID 8576023. doi:10.1155/2020/8576023
• Van Deursen, A. J., Van der Meijden, H., & Verhoef, P. E. (2015). Age-Based Digital Divide: Uses ofthe Internet in People Over 54 Years Old. Comunicar, 45(23), 19–28.
• Vicente, P., & Lopes, I. (2016). Attitudes of older mobile phone users towards mobile phones. Communications, 41(1), 71–86. doi:10.1515/ commun-2015-0026.
• Walker, D. M., Hefner, J. L., Fareed, N., Huerta, T. R., & McAlearney, A. S. (2020). Exploring the digital divide: Age and race disparities in use of an inpatient portal. Telemedicine and e-Health, 26(5), 603–613. https://doi.org/10.1089/tmj.2019.0065.
• Wallace, S., Graham, C., & Saraceno, A. (2013). Older adults’ use of technology. Perspectives on Gerontology, 18(2),50-59. doi:10.1044/gero18. 2.50.
• Wang, S., Bolling, K., Mao, W., Reichstadt, J., Jeste, D., Kim, H. C., & Nebeker, C. (2019, April).Technology to support aging in place: Older adults’ perspectives. In Healthcare (Vol. 7, No. 2, p.60). MDPI.
• Wolinsky, F. D., Bentler, S. E., Hockenberry, J., Jones, M. P., Obrizan, M., Weigel, P. A., & et al. (2011). Long-term declines in ADLs, IADLs, and mobility among older Medicare beneficiaries. BMC Geriatrics, 11, 43. https://doi.org/10.1186/1471-2318-11-43.
• World Health Organization. (2021). Social isolation and loneliness. https://www.who.int/teams/social-determinants-of-health/demographic-change-and-healthy-ageing/social-isolation-and-loneliness
• World Health Organization. (2022). Ageing and health. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/ageing-and-health.
• Yang, Y., Yuan, Y., Archer, N., & Ryan, E. (2016). Adoption of social media and the quality of life of older adults. 49th Hawaii International Conference on System Sciences (HICSS), pp. 3133–3142.
• Yusif, S., Soar, J., & Hafeez-Baig, A. (2016). Older people, assistive technologies, and the barriers to adoption: A systematic review. International Journal of Medical Informatics, 94, 112–116.
• Zavaleta, D., Samuel, K., & China, M. (2014). Social isolation: A conceptual and measurement proposal (OPHI Working Paper No. 67). Oxford Poverty and Human Development Initiative (OPHI).
• Zhang, K., Kim, K., Silverstein, N. M., Song, Q., & Burr, J. A. (2021). Social media communication and loneliness among older adults: The mediating roles of social support and social contact. The Gerontologist, 13(61), 888-896. doi:10.1093/geront/gnaa197.