Semiotic Analysis Of Student Works In Art Education Based On Socio-Economic And Gender Variables

Yıl 2025, Cilt: 24 Sayı: 1, 351 - 372, 29.01.2025

Esra Yavuz , Serdar Tuna

https://doi.org/10.17755/esosder.1535948

Öz

The purpose of this research is to determine the characteristics of student works according to socio-economic level and gender variable by using the semiotic analysis method. This research was carried out with mixed research method. The study group of the research consists of 36 students studying at Halide Edip Adıvar Secondary School and Polis Amca Secondary School in Ankara in the 2022-2023 academic year. The data of the research were collected through painting application, semi-structured interview. Also, a questionnaire, created by the researcher, was answered by the students individually. The students carried out two painting works on “nature” and “road” topics. To analyze the data, Peirce's "image sign, symptom, symbol" scheme, Barthes' "denotation and connotation" scheme and Saussure's "sign, signifier, signified" scheme were used. As a result, in works on the road theme, it has been determined that students at lower socio-economic levels use more visual indicators and symptoms, while students at higher socio-economic levels use more symbols. On the other hand, students at lower socio-economic levels use more denotations, while students at higher socio-economic levels use more connotations. According to the gender variable, it was determined that students used types of indicators almost equally. As a matter of fact, in works conducted on nature theme, it has been concluded that students at lower and upper socio-economic levels use similar indicators, denotations and connotations. In the analysis of student works according to the "sign, signifier, signified" scheme, it was understood that they differ according to socio-economic level and gender variables.

Anahtar Kelimeler

Visual Arts, Sign, Semiotic, Art Education

Sanat Eğitiminde, Öğrenci Çalışmalarının Sosyo-Ekonomik ve Cinsiyet Değişkenlerine Bağlı Göstergebilimsel Analizi

Öz

Bu araştırmanın amacı, göstergebilim analiz yöntemi kullanarak öğrenci uygulamalarının sosyo-ekonomik düzeye ve cinsiyet değişkenine bağlı olarak ne tür özellikleri barındırdığını belirlemektir. Araştırma, karma araştırma yöntemi ile gerçekleştirilmiş olup 2022-2023 öğretim yılında Ankara’daki Halide Edip Adıvar Ortaokulunda ve Polis Amca Ortaokulunda öğrenim gören 36 öğrenci çalışma grubunu oluşturmuştur. Araştırmanın verileri, resim uygulaması, yarı-yapılandırılmış görüşme ve araştırmacı tarafından hazırlanan anket ile toplanmıştır. Öğrenciler “doğa” ve “yol” temalarında iki çalışma gerçekleştirmiştir. Verilerin analizi, Peirce’in “görüntüsel gösterge, belirti, simge”, Barthes’ın “düz anlam ve yan anlam” ve Saussure’ün “gösterge, gösteren, gösterilen” şemaları kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın sonucuna göre, yol temalı çalışmalarda alt sosyo-ekonomik düzeydeki öğrenciler genellikle görüntüsel gösterge ve belirti kullanırken, üst sosyo-ekonomik düzeydekiler ise daha çok simge kullanmıştır. Ayrıca, alt sosyo-ekonomik düzeydeki öğrencilerin daha fazla düz anlam, üst sosyo-ekonomik düzeydeki öğrencilerin ise yan anlam kullandığı; cinsiyet değişkenine göre ise öğrencilerin birbirine yakın oranda gösterge türleri kullandığı görülmüştür. Doğa temalı çalışmalarda ise, her iki sosyo-ekonomik düzeydeki öğrenciler birbirlerine yakın gösterge türleri, düz anlam ve yan anlam kullanmıştır. Öğrenci çalışmalarının “gösterge, gösteren, gösterilen” şemasına göre analizlerde ise sosyo-ekonomik düzey ve cinsiyet değişkenine bağlı farklılıklar gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Görsel Sanatlar, Gösterge, Göstergebilim, Sanat Eğitimi

Kaynakça

• Akerson, F. E. 2019). Göstergebilime giriş. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• Balcı, A. (2021). Sosyal bilimlerde araştırma. Yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem Akademi.
• Barthes, R. (1979). Göstergebilimin ilkeleri (B. Vardar ve M. Rifat, Çev.). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Barthes, R. (2005). Göstergebilimsel serüven. (M. Rifat ve S. Rifat, Çev.). İstanbul, Yapı Kredi Yayınları.
• Barthes, R. (2021). Göstergebilimsel serüven. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bayav, D. (2006). Resimde göstergebilim, çocuk resimlerinin gösterge bilimsel çözümlemesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Chandler, D. (2018). Semiotics: the basics. Routledge.
• Cowan, K. & Albers, P. (2006). Semiotic representations: Building complex literacy practices through the arts. The Reading Teacher, 60(2), 124–137.
• Çetinkaya Edizer, Z. ve Konu, M. M. (2018). Çocuklar için hazırlanan masal kitaplarındaki dil dışı göstergelerin incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(3), 802-812.
• Fiske, J. (2003). İletişim çalışmalarına giriş (S. İrvan, Çev.). Ankara: Bilim ve Sanat.
• Guiraud, P. (1994). Göstergebilim (M. Yalçın, Çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
• Güvenç, B. (2019). Kültürün ABC'si. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Harari, Y. N. (2015). Sapiens: hayvanlardan tanrılara insan türünün kısa bir tarihi. İstanbul: Kolektif.
• İşeri K. (2002). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin ilköğretim programına uygunluğunun incelenmesi: göstergebilimsel bir betimleme (Yayımlanmış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Özmakas, U. (2010). Peirce, Saussure ve Derrida’da Gösterge Kavramı (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Rifat, M. (2019). Göstergebilimin ABC'si. İstanbul: Say Yayınları.
• Rifat, M. (2020). XX. Yüzyılda dilbilim ve göstergebilim kuramları: Tarihçe ve Eleştirel Düşünceler. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• San, İ. (2019). Sanat ve Yaratıcılık Eğitimi Olarak Tiyatro. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences, 18(1) 99-112.
• Saussure, F. D. (1985). Genel dilbilim dersleri (B. Vardar, Çev.), Ankara: Birey ve Toplum Yayınları.
• Türkcan, B. (2013). Çocuk resimlerinin analizinde göstergebilimsel bir yaklaşım. Kuram ve Uygulama Eğitim Bilimleri 13 (1), 585-607.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.