Öz
İnsanlar;
duygu, düşünce ve isteklerini çoğu zaman konuşma ile ortaya koyar. Günlük
hayatta sıkça başvurulan konuşma, sese dönüşerek dışa yansıdığı gibi sese
dönüşmeksizin kişinin iç dünyasında da görevini yerine getirir. Daha ziyade
yazar yahut şairin duygu ve düşüncelerini dışa vurduğu konuşmalardan meydana
gelen edebi metinler, yazıldığı dönemin zevk ve anlayışını da yansıtır. Biz de
15. yüzyılın ikinci yarısında konuşulan konuların, yazılı bir metinden
hareketle belirlenmesi amacıyla gazelleri ile tanınan divan şairi Necati Bey’in
(ö. 1509) konuşmaya dayalı fiillerinin zikredildiği beyitlerini incelemeye
karar verdik.
De-
fiili ile dile getirilen sözlerin geçtiği beyitler tespit edildikten sonra işlenen
konulara göre tasnif edildi. Söylenen sözlere göre çalışmamız şu başlıklardan
meydana geldi: Sevgili, âşık, sevgili-âşık diyalogları, diğer kişi ve
varlıkların sözleri, atasözü ve veciz sözler.
İncelenen
şiirlerde konuşulan konuların aşk, sevgilinin genel özellikleri ve güzellik
unsurları, âşığın çektiği acılar, kavuşmanın engelleyici unsuru rakip, âşığa
devamlı öğütler veren zahit ve kimi sosyal meselelere dair olduğu tespit
edilmiştir.
Diyaloglarda
daha ziyade sevgili ile âşık birbirine karşı duygu ve düşüncelerini dile
getirmişlerdir. Sevgili, âşığın kavuşma isteğine karşı çoğu vakit ilgisiz
kalmış ve kimi zaman da onun sözlerine gülerek karşılık vermiştir.
Konuşma
üslubuyla yazılan beyitlerde dilin sade oluşu dikkat çekmektedir. Samimi ve
renkli bir söyleyiş göze çarpmaktadır. Canlı, akıcı ve etkileyici bir anlatımla
okuyucuda merak ve ilgi uyandırmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- KAYNAKÇAAktaş, Şerif (2009). “Edebî Metin ve Özellikleri”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Prof. Dr. Hüseyin Ayan Özel Sayısı, Sayı: 39, 187-200.Alıcı, Lütfi (2002). “Klasik Türk Edebiyatında Mürâca'a Şiirler”, İlmi Araştırmalar, Sayı: 14, 1-15.Aydın, Mehmet (2009). “Kutadgu Bilig’deki Ay-, Ayıt-, Sözle- ve Ti- Fiilleri Bağlamında Eş Anlamlılık Sorunu”. Doğumunun 990. Yılında Yusuf Has Hacib ve Eseri, Kutadgu Bilig Bildirileri (26–27 Ekim 2009), Haz. Musa Duman, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 79- 85.Batislam, H. Dilek (2000). “Divan Şiiriyle Halk Şiirinde Ortak Bir Söyleyiş Biçimi (Mürâca’a-Dedim-Dedi)”, Folklor/Edebiyat, Cilt: VI, Sayı: 22, 201-211.Batislam, H. Dilek (2012). “Mihrî Hatun'un İki Mürâca'ası”, Prof. Dr. Mine Mengi Adına Türkoloji Sempozyumu (20-22 Ekim 2011) Bildirileri, Adana, 60-68.Çavuşoğlu, Mehmed (2001). Necati Bey Divanı’nın Tahlili, İstanbul: Kitabevi Yayınları.Kaya, Taha Tuna (2008). Âşık Tarzı Şiir Geleneğinde “Dedim-Dedi”, Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli. Kurnaz, Cemal (2011). “Âh”, Divan Dünyası, Ankara: Kurgan Edebiyat Yayınları.Mengi, Mine (1986). “Necati’nin Şiirinde Atasözlerinin Kullanımı”, Erdem, Cilt: 2, Sayı: 4, 47-57.Tarlan, Ali Nihat (1997). Necati Beg Divanı, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları. Tekin, Mehmet (2015). Roman Sanatı Romanın Unsurları, İstanbul: Ötüken Yayınları.
Öz
Kaynakça
- KAYNAKÇAAktaş, Şerif (2009). “Edebî Metin ve Özellikleri”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Prof. Dr. Hüseyin Ayan Özel Sayısı, Sayı: 39, 187-200.Alıcı, Lütfi (2002). “Klasik Türk Edebiyatında Mürâca'a Şiirler”, İlmi Araştırmalar, Sayı: 14, 1-15.Aydın, Mehmet (2009). “Kutadgu Bilig’deki Ay-, Ayıt-, Sözle- ve Ti- Fiilleri Bağlamında Eş Anlamlılık Sorunu”. Doğumunun 990. Yılında Yusuf Has Hacib ve Eseri, Kutadgu Bilig Bildirileri (26–27 Ekim 2009), Haz. Musa Duman, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 79- 85.Batislam, H. Dilek (2000). “Divan Şiiriyle Halk Şiirinde Ortak Bir Söyleyiş Biçimi (Mürâca’a-Dedim-Dedi)”, Folklor/Edebiyat, Cilt: VI, Sayı: 22, 201-211.Batislam, H. Dilek (2012). “Mihrî Hatun'un İki Mürâca'ası”, Prof. Dr. Mine Mengi Adına Türkoloji Sempozyumu (20-22 Ekim 2011) Bildirileri, Adana, 60-68.Çavuşoğlu, Mehmed (2001). Necati Bey Divanı’nın Tahlili, İstanbul: Kitabevi Yayınları.Kaya, Taha Tuna (2008). Âşık Tarzı Şiir Geleneğinde “Dedim-Dedi”, Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli. Kurnaz, Cemal (2011). “Âh”, Divan Dünyası, Ankara: Kurgan Edebiyat Yayınları.Mengi, Mine (1986). “Necati’nin Şiirinde Atasözlerinin Kullanımı”, Erdem, Cilt: 2, Sayı: 4, 47-57.Tarlan, Ali Nihat (1997). Necati Beg Divanı, İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları. Tekin, Mehmet (2015). Roman Sanatı Romanın Unsurları, İstanbul: Ötüken Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | MAKALELER |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 20 Ağustos 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 Cilt: 1 Sayı: 1 |
