TÜRKİSTAN’DAN YANSIMALAR

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 1, 125 - 156, 28.02.2019

Ahmet Kartal

Öz

Türkistan, Türk kültür ve medeniyetinin teşekkül ettiği
coğrafî mekânlardan birisidir. Zeynüddîn Mahmûd-ı Vâsıfî tarafından 1530
tarihinde Taşkent’te kaleme alınan Bedâyi’u’l-vekâyi’ isimli
eserde, bu coğrafyada var olan Türk kültür ve sosyal hayatına ait bazı
hikâyelere, olaylara ve meclislere yer verilmiştir. Bu çalışmada, önce bu
eserde yer alan ve Türkistan’da verilen eğitim-öğretimin bazı özelliklerini
yansıtan “Hamse-i Mütehayyire Hikâyesi”ne yer verilecek. Ardından bu coğrafyada
oynanan ve çeng-i çûb olarak isimlendirilen değnek oyunu zikredilecek. Son
olarak da hem Şah İsmail’in ordu komutanı Necm-i Sânî’nin Semerkand’a
gelmesiyle orada vuku bulan olaylar hem de Emîr Muhammed b. Yûsuf’un Vâsıfî’ye
anlattığı üç meclis belirtilecektir.

Anahtar Kelimeler

Türkistan, meclis, eğitim, değnek oyunu, Türk kültürü

Kaynakça

• Amîd, Hasan (1362), Ferheng-i Amîd, Tehrân.
• Dehhudâ, Ali Ekber (1373), Lugat-nâme, 14 c., Tehrân: Muessese-i İntişârât-i Çâp-i Dânişgâh-i Tehrân.
• Kartal, Ahmet (2014), Doğu’nun Uzun Hikâyesi Türk Edebiyatında Mesnevî, 2. baskı, İstanbul: Doğukütüphanesi.
• Kartal, Ahmet (2017), Baykara Meclislerinden Çırağan Eğlencelerine Lâlezâr Türk Kültür ve Edebiyatı Üzerine Araştırmalar, İstanbul: Doğukütüphanesi.
• Kur’ân-ı Kerîm ve Türkçe Çevirisi (2008), çev. Hüseyin Atay, Ankara.
• Mu’în, Muhammed (1371), Ferheng-i Fârsî, Şeş cild, Çâp-i heştum, Tehrân: Çâphâne-i Sipihr.
• Steingass, F. (1975), Persian - English Dictionary, Beirut: Librairie du Liban.
• Şükûn, Ziya (1984), Farsça-Türkçe Lûgat, Gencîne-i Güftâr Ferheng-i Ziyâ, 3 c., İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yay.
• Vâsıfî, Zeynüddîn Mahmûd-ı Vâsıfî (1349), Bedâyi’u’l-vekâyi’, nşr. A. Boldirev, Cild-i evvel, Çâp-i divvom, Çâphâne-i zer.
• Vâsıfî, Zeynüddîn Mahmûd-ı Vâsıfî (1350), Bedâyi’u’l-vekâyi’, nşr. A. Boldirev, Cild-i evvel, Çâp-i divvom, Çâphâne-i zer.