Öz
Dîvân şiirinde gece motifinin farklı kullanımları olmuştur. Şairler geceyi gamlı, gizemli olarak görüp sevgilinin saçının renginin gece gibi karanlık ve tuzaklarla örülü olduğunu söyleyerek geceye dair birçok benzetme yapmışlardır. Dîvân şiiri, âşıkların gece olunca dertlerinin artması ve sevgiliyle yapılan sohbetlerin daha ziyade geceye bırakılmasından dolayı gece vaktini önemli kılmıştır. Leylâ Hanım da gece motifini bu şekilde, Dîvân edebiyatı geleneği çerçevesinde ele almış; gece ve geceyle aynı anlama gelen kelimeleri mecazlar ve benzetmelerle ustaca kullanmıştır.
Bu çalışmada öncelikle Leylâ Hanım’ın hayatı ve edebi kişiliği hakkında bilgi verilmiştir. Akabinde dîvânında geçen gece ve gece ile aynı anlama gelen kelimeler örnek beyitler verilerek açıklanmış, şairin bu kelimelerle ifade ettiği anlatım izah edilip benzer manaya gelen şiirlere de yer verilmiştir.
Şair, “çok karanlık gece” anlamına gelen leylâ ismini şiirlerinde tevriyeli bir şekilde kullanarak söz sanatlarından yararlanmıştır. Çalışmada şairin dîvânı gece motifi üzerinden incelenip adının anlamı göz önünde bulundurularak geceye dair söylediklerinin dîvân şiiri geleneğiyle benzerlikleri ve farklılıkları ortaya konmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Abbasoğulları, Gülcan (2013). Leylâ Hanım Dîvânı’nın Dini ve Tasavvufi Açıdan Tahlili. Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: Erzurum.
- Altun, Kudret. Hüsn ü Aşk’ta Gece Nur-ı Siyahtan Aydınlığa. Erişim 20 Kasım 2020. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/73336.
- Arslan, Mehmet (2018). Leylâ Hanım Divanı. . PDF: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. Erişim 15 Kasım 2020. www.kulturturizm.gov.trhttp://ekitap.kulturturizm.gov.tr.
- Batislam, Dilek (2014). Mihrî Hatun Divanı’nda Gece ve Gece Gazelleri. Metin Turan ve İlhan Cem Ersever (Der.). Doğu İle Batı Arasında Zarif Bir Köprü: Türk ve Rus Edebiyatları (155-168). Ankara: KIBATEK Yay.
- Boztopraklı, Gülsüm Funda (2017). Divan Şiirinde Gece (XV.-XVI. yüzyıl).Yüksek Lisans Tezi. Mersin: Çağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
- Derdiyok, İbrahim Çetin (2008). “Fuzûlî’nin Türkçe Divanı’nda Gece”. Ömer Yaraşır, Mustafa Yeniasır, Selma Korkmaz (Der.). Yakın Doğu Üniversitesi, I. Uluslararası Türk Dünyası Şair ve Yazarları Sempozyumu, Fuzûlî’nin Türk Kültür ve Sanat Dünyasındaki Yeri, Bildiriler Kitabı. Lefloşa KKTC: Yakın Doğu Üniversitesi Basımevi.
- Devellioğlu, Ferit (2012). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat. Ankara: Aydın Kitabevi.
- Gümüş, Mustafa Yunus (2020). Nedîm’in Şiirlerinde Gece. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 20, 217-239
- İnal, Mahmut Kemal (1969). Son Asır Türk Şairleri, II, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi
- İspirli, Serhan Alkan (2007). Kadın Divan Şairleri ve Geleneğin Uzantısı. Ankara: Salkımsöğüt Yayınları.
- Kartal, Ahmet ve Şentürk, Ahmet Atilla (2012). Eski Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Dergah Yay.
- Karaman, İbrahim (2019). Leylâ Hanım Dîvânı’nın Tahlili. Yüksek Lisans Tezi. Van: Yüzüncü Yıl Üniveristesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
- Köse, Saffet ( 2011). “Teheccüd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 40/323-325. İstanbul: TDV Yayını.
- Orhanoğlu, Hayrettin (2011). “Ask Mesnevilerinde Simdiki Zaman Algısı”, Divan Edebiyatı Arastırmaları Dergisi, (6), 149-176.
- Onay, Ahmet Talât (2016). Açıklamalı Divan Şiiri Sözlüğü Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı (haz. Cemal Kurnaz), İstanbul: Kurgan Edebiyat Yayınları.
- Pala, İskender (2015). Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü. İstanbul: Kapı Yayınları.
- Sefercioğlu, M. N. , (2001), Nev’î Divanı’nın Tahlili, 2.Baskı, Ankara: Akçağ Yayınları.
- Şentürk, Ahmet Atilla (2015). Osmanlı Şiiri Klavuzu. İstanbul: OSEDAM Yayınları.
- Tanyeri, Mehmet Ali (1999).Örnekleriyle Divan Şiirinde Deyimler, Ankara: Akçağ Yayınları.
- Türkçe Sözlük, (2005) ,10. Baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
- Ünver, İsmail (2003). “ Leylâ Hanım”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 27/157. Ankara: TDV Yayınları.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | MAKALELER |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Ağustos 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Cilt: 4 Sayı: 2 |
