KÂNÎ’Yİ KENDİ MEKTUBU VE ŞERHİ İLE ANLAMAK “OCAK BĀZERGĀNINA YAZDUKLARI MEKTŪB-I LETĀ’İF-ÜSLŪB"

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 72 - 94, 23.03.2023

Gökhan Alp

https://doi.org/10.58659/estad.1259885

Öz

Çok sayıda metin örneğini muhtevi Münşe’ât-ı Kânî, inşa sahasında alışılmış örnekler dışında pek çok hususiyeti ile müstesna bir ismin ifadesine dönüşmüştür. Nevi şahsına münhasır bu ismin ifade ve üslubundaki “pür-tumturak” ve “hoş-edâ”, hezel ve mizah ile pek de aşina olmadığımız bir sanat telakkisi doğurmuştur. Doğal bir eda ile kaleme aldığı inşa metinlerini son derece ince bir anlayış ile ören Kânî’nin estetik nesir içerisinde tutarlı ve bütünlüklü bir biçimde ortaya koyduğu söz varlığı, kimi zaman nükteli zarif bir ton ile belirirken kimi zaman hiciv ve mizah ile sivrilmiştir. Kânî’nin kendi kaleminden şerh edilen “Ocak Bâzergânına” yazılan mektup farklı özellikleri haiz onlarca metin suretinden sadece biridir. Bizzat müellifin kendi görüş ve değerlendirmeleri ile okuyucuyu sevk ve idaresi, söz konusu metinde alışılmış kalıplar dışında bir sanat anlayışını ortaya koymuştur. Bu manada hiciv ve mizahın fikir ve mana ciheti ile ustalıkla kaleme alındığı mevcut mektup ve şerhi, eleştiri anlayışının farklı amaç ve yöntemler ile tahriri noktasında çalışmamızın muhteviyatını oluşturmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ebûbekir Kânî, İnşa, Mektup, Letaif, Şerh

Kaynakça

• Karlığa, Bekir ve Çetiner, Bedrettin (1990). Hadislerle Kur’ân-ı Kerîm tefsîri-İbn Kesîr, İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Kılıç, Atabey (2008). Dağılmış İncileri Toplamak: Şerh Tasnifi Denemesi, Prof. Dr. Abdulkadir Karahan Anısına I. Uluslararası Klasik Edebiyat Sempozyumu, İstanbul: İBB 2008, s.s 363-369.
• Kuran Fihristi (2022). Hz. Musa (a.s) İle İlgili Ayetler. http://kuranfihristi.net/ayetleri/hz.%20musa (E.T: 11. 12. 2022)
• Mengi, Mine (2000). Metin Şerhi, Tahlili ve Tenkidi Üzerine, Divan Şiiri Yazıları, Ankara: Akçağ Yayınları s.s. 72-80.
• Salihoğlu, Mahmut (2009). “Sâmirî”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 36, s.s. 78-79.
• Tevfik, Ebüzziya (2015). Nümûne-i Edebiyyât-ı Osmâniyye (Haz. Furkan Öztürk), İstanbul: Dün Bugün Yarın Yayınları.
• Ünlü, Osman (2017). “Klâsik Türk Şirinde Mum Makası: Mıkrâz”, Journal of Turkish Language and Literature, C. 3, S. 1, s.s. 321-329.
• Yazar, Sadık (2011). Anadolu Sahası Klâsik Türk Edebiyatında Tercüme Ve Şerh Geleneği, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi.
• Yekta Saraç, Mehmet Ali (2006). “Şerhler”, Türk Edebiyatı Tarihi , (Ed. Talat Sait Halman, Osman Horata vd.), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, C. 2, s.s. 121-132.