HULUSÎ-İ BİTLİSÎ’NİN “ELVÂH-I SEB’A” ADLI ESERİ

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 479 - 524, 30.06.2024

Ekrem Bektaş

https://doi.org/10.58659/estad.1464389

Öz

Hulusî-i Bitlisî (Aktürk), 1880-1966 yılları arasında yaşamış ve erken yaşta memuriyete başlamış olduğundan Osmanlının yıkılış ve Cumhuriyetin kuruluş yıllarını bizzat müşahede etmiş bir şahsiyettir. Dolayısıyla gerek saltanat gerek meşrutiyet gerekse de Cumhuriyet döneminde yaşanan siyasal ve toplumsal değişim ve dönüşümlere tanıklık etmiş biridir. Hukuk bilgisinin yanında edebiyat ve toplumsal meselelere de vâkıf olan Aktürk, tecrübelerini, duygularını ve hislenmelerini yazdığı eserlerle ortaya koymuştur. Hulusî’nin şairliğinin ürünü olan Terkib-bend’i tarafımızdan daha önce bir makale olarak ilim âlemine tanıtılmış, aynı makalede şairin hayatı ve eserleri hakkında kısa da olsa bilgi verilmiş ve yazarın “Elvâh-ı Seb’a” adlı eseri üzerinde çalışacağımızı belirtmiştik. Hulusî-i Bitlisî’nin yazdığı “Elvâh-ı Seb’a/yedi levha” isimli eser, 1331-33 / 1912-1915 yıllarında Kerkük Sanayi Mektebi matbaasında eski harflerle neşredilmiştir. Toplam yedi bölümden oluşan eserin fihristinde sırasıyla “eserin yazılış sebebi, çocukluk, gençlik, evlilik, aile ve insanlık âlemi” konuları ele alınmıştır. Her bir konuyu kendi düşüncesine göre tahlil ve tavsif eden yazar, ele alınan konuyla ilgili olmak üzere ayet ve hadislerden iktibaslar yapar ve manzum metin örnekleriyle de konuyu destekler. Yazarın üzerinde durduğu bu konular, bireyden bireye, bölgeden bölgeye, kültürden kültüre ve toplumdan topluma değişkenlik gösterdiği gibi her zaman ve her toplum için önem atfedilen kavramlardır.

Bu çalışmada yazarın “Elvâh-ı Seb’a” adlı eseri incelenmiş ve genel okuyucunun istifadesi için eski harfli metin Latin harflerine aktarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hulusî-i Bitlisî, Elvâh-ı Seb’a, çocukluk, evlilik, aile

Etik Beyan

yok

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

yok

Kaynakça

• Aclunî, İsmail b. Muhammed (1351-52). Keşfü’l-hafâ, C. 1-2, Beyrut:
• Ahmed b. Hanbel (1992). Müsnedu Ahmed b. Hanbel, 2/172, İstanbul: Çağrı Yayınları.
• ALP, Gökhan (2023). “Kurgudan Gerçekliğe: Edebiyatımızda ve Bir Numune Olarak İnşa Mecmualarında Sebeb-i Teliflere Dair”, Mecmua (15), s.s. 72-89.
• ARSLAN, Mustafa Uğurlu; Cigâ Özkan; Tura, Zeki; Demir, Şeyhmus (2020). Diyarbekirli Divân Sahibi Şairler. İstanbul: DBY Yayınları.
• BEKTAŞ, Ekrem (2024). Hulusî-i Bitlisî (Aktürk) ve Terkîb-Bend’i”, KÜLLİYAT Osmanlı Araştırmaları Dergisi (21), s.s.15-30.
• DEMİRBAĞ, Ömer (1999). Koca Râgıb Paşa ve Dîvân-ı Râgıb. Doktora Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van:
• ERDEM, Melike (1994). Bursalı Tâlib ve Divanı Tenkidli Metin ve İnceleme. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi.
• GÖÇGÜN, Önder (1999). Namık Kemal’in Şairliği ve Bütün Şiirleri. Ankara: AKM Yayınları.
• GÖZLER, H. Fethi (1987). Ziya Paşa’nın Terci-i Bend’i İle Terkib-i Bend’i Üzerine Düşünceler. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Hulusî-i Bitlisî, (1331-1333). Elvâh-ı Seb’a. Kerkük: Kerkük Sanâyi Mektebi Matbaası.
• KAPLAN, Mehmet (1981). “Hürriyet Kasidesi”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Şiir Tahlilleri C.1, İstanbul: Dergah Yayınları.
• KARAHAN, Abdulkadir (1991). İslam Türk Edebiyatında Kırk Hadis. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Kurân-ı Kerîm ve Açıklamalı Meâli, (1993). (Haz. A. Özek, vd). Ankara: TDV Yayınları.
• Namık Kemal (1327/1911). Makalât-ı Siyasiye ve Edebiye. İstanbul: Selanik Matbaası.
• Namık Kemal (1911). “Lisân-ı Osmanînin Edebiyatı Hakkında Bazı Mülahazatı Şâmildir”.
• Sadî-i Şirâzî (1373). Gülistân. (Tashih: Hüseyin Üstâd Veli), Tehrân: Çap-ı Şafak.
• YILMAZ, Mehmet (2013). Kültürümüzde Ayet ve Hadisler (Ansiklopedik Sözlük), İstanbul: Kesit Yayınları.